«DIALOGOS»: η έρευνα που αναδεικνύει τα εμπόδια επικοινωνίας μεταναστών σε δημόσιες υπηρεσίες

Αυξημένες δυσκολίες επικοινωνίας, που φτάνουν στην αδυναμία συνεννόησης, αντιμετωπίζουν στις δημόσιες υπηρεσίες μετανάστες και ιδιαίτερα άτομα που μιλούν γλώσσες μικρότερης διάδοσης. Τα προβλήματα που συχνά δημιουργούνται και την ανάγκη οργανωμένης γλωσσικής υποστήριξης ανέδειξε έρευνα στο πλαίσιο ευρωπαϊκού έργου, στην οποία συμμετείχαν εργαζόμενοι στους χώρους της δικαιοσύνης, της υγείας, της κοινωνικής φροντίδας και της δημόσιας διοίκησης.

Το έργο «DIALOGOS: Επικοινωνία στη Διερμηνεία και Μετάφραση στις Δημόσιες Υπηρεσίες (Communication in Public Service Interpreting and Translating with Languages of Lesser Diffusion)» βασίστηκε, αφενός, σε έρευνα πεδίου σχετικά με τις συνθήκες επικοινωνίας σε δημόσιες δομές και, αφετέρου, στην ανάπτυξη διαδραστικού εκπαιδευτικού υλικού για ζητήματα διερμηνείας και μετάφρασης στη Δημόσια Διοίκηση.

Κατά το εαρινό εξάμηνο της ακαδημαϊκής χρονιάς 2022-2023, η ερευνητική ομάδα του DIALOGOS πραγματοποίησε εκτεταμένη έρευνα με ερωτηματολόγια και δομημένες συνεντεύξεις, με στόχο τη διερεύνηση και χαρτογράφηση των συνθηκών επικοινωνίας που επικρατούν σε δημόσιες δομές κατά την επαφή με ομιλητές Γλωσσών Μικρότερης Διάδοσης.

Τι ανέδειξε η έρευνα

Η έρευνα ανέδειξε τις σύνθετες και συχνά απαιτητικές επικοινωνιακές συνθήκες που αντιμετωπίζουν επαγγελματίες διαφορετικών κλάδων, οι οποίοι έρχονται σε άμεση επαφή με γλωσσικά και πολιτισμικά ετερόκλητους πληθυσμούς. Στο ερωτηματολόγιο συμμετείχαν συνολικά 45 άτομα από τον χώρο της Δικαιοσύνης, της Υγείας, της Κοινωνικής Φροντίδας και της Δημόσιας Διοίκησης, μεταξύ των οποίων δικαστικοί λειτουργοί και υπάλληλοι, επαγγελματίες ψυχικής υγείας, κοινωνικοί λειτουργοί, ιατροί, δικηγόροι, διοικητικοί υπάλληλοι και νοσηλευτές.

Σημαντικό ποσοστό των ερωτηθέντων δήλωσε ότι αντιμετωπίζει συχνά προβλήματα στην επικοινωνία, ενώ η ύπαρξη οργανωμένης γλωσσικής υποστήριξης στις υπηρεσίες τους εμφανίζονταν αποσπασματική. Αν και σε ορισμένες δομές υπήρχαν μόνιμοι ή εξωτερικοί συνεργάτες διερμηνείς και μεταφραστές, σε αρκετές περιπτώσεις η απουσία τους παραμένει εμφανής, επιβαρύνοντας τόσο την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών όσο και την αποτελεσματικότητα της επικοινωνίας.

«Η πρόσβαση στην υγεία και τη δικαιοσύνη αποτελεί θεμελιώδες δικαίωμα. Η αδυναμία συνεννόησης, ωστόσο, μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές συνέπειες, από ζητήματα δημόσιας υγείας έως αυξημένο διοικητικό φόρτο», δήλωσε η επιστημονικά υπεύθυνη του έργου, αν. καθηγήτρια του Τμήματος Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Ελπίδα Λουπάκη.

Το DIALOGOS, όπως εξήγησε, επιχειρεί να γεφυρώσει αυτό το χάσμα, ευαισθητοποιώντας τόσο τους χρήστες των υπηρεσιών όσο και τους δημόσιους υπαλλήλους για τη σημασία της επαγγελματικής διερμηνείας και μετάφρασης.

Διερμηνείς αντί εργαλείων αυτόματης μετάφρασης

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι απόψεις των συμμετεχόντων σχετικά με τους τρόπους υπέρβασης των γλωσσικών εμποδίων. Η συντριπτική πλειονότητα θεωρεί ότι η παρουσία επαγγελματιών διερμηνέων και μεταφραστών, είτε με φυσική παρουσία είτε εξ αποστάσεως, αποτελεί την πλέον ενδεδειγμένη και αξιόπιστη λύση. Αντίθετα, η χρήση εργαλείων αυτόματης μετάφρασης, όπως το Google Translate, κατατάσσεται από τους συμμετέχοντες ως η χειρότερη μέθοδος επικοινωνίας, ενώ ακολουθούν η μετάφραση μέσω συγγενών ή φίλων χωρίς καμία εκπαίδευση, η αποκλειστική χρήση γλώσσας σώματος και, τέλος, η προσπάθεια επικοινωνίας με απλοποιημένα ελληνικά.

Το έργο δημιούργησε έναν ολοκληρωμένο κύκλο μαθημάτων και εκπαιδευτικού υλικού, το οποίο απευθύνεται κυρίως σε φυσικούς ομιλητές Γλωσσών Μικρότερης Διάδοσης, με στόχο την απόκτηση βασικών διαγλωσσικών και διαπολιτισμικών δεξιοτήτων.

Με τον τρόπο αυτό, οι συμμετέχοντες μπορούν να αναλάβουν τον ρόλο των διαπολιτισμικών διερμηνέων και μεταφραστών στις δημόσιες υπηρεσίες. Κύριοι ωφελούμενοι του DIALOGOS είναι νέοι ενήλικες ηλικίας 18-35 ετών, καθώς και εργαζόμενοι σε τομείς όπως η υγεία, η νομική υποστήριξη και το άσυλο.

Το υλικό είναι διαδραστικό, ανοιχτής πρόσβασης και διατίθεται μέσω της πλατφόρμας του έργου σε τέσσερις γλώσσες -αγγλικά, ισπανικά, ιταλικά και ελληνικά- με δυνατότητα προσαρμογής και σε άλλες γλώσσες, ανάλογα με τις ανάγκες των χρηστών.

Εταίροι του έργου είναι από την Ισπανία το Universidad de Alcalá, η Fundación Abrazando Ilusiones (ΜΚΟ), από την Ιταλία το Università degli Studi di Genova και η Associazione San Marcellino (ΜΚΟ), ενώ από την Ελλάδα συμμετέχουν το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο και η ΜΑΘ ΑΕ – ΑΟΤΑ (Αναπτυξιακή Μείζονος Αστικής Θεσσαλονίκης). Το έργο υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του Erasmus+ KA220-HED (Cooperation Partnerships in Higher Education).

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ