«Έριξα τόσο κλάμα για το τίποτα» – Το μάθημα για τις Πανελλήνιες που ποτέ δεν διδάχθηκα στο σχολείο

Έδωσα πανελλήνιες πριν από έξι χρόνια, ακριβώς ένα μήνα πριν την Κυριακή των κοινοβουλευτικών εκλογών και σχεδόν μισό χρόνο προτού γραφτεί στο λεξιλόγιο, που άλλοτε ξεφύλλιζα, ο «κορονοϊός».

Μπορεί το 2019, να μην είναι και τόσο μακριά, αλλά όταν αρχίζεις να ξεχνάς ακόμη και το ότι «η Ελλάδα δεν ήταν μόνο φτωχή, με απαρχαιωμένες παραγωγικές δομές. Ήταν επίσης μικρή στην έκταση και ολιγάνθρωπη», συνειδητοποιείς πως τα χρόνια έχουν περασει νερό, όπως κάποτε έλεγες το γαλάζιο κεφάλαιο του Κρητικού.

Αν και αγχώδης ψυχή, παραδόξως ποτέ δεν αντιμετώπισα την Τρίτη Λυκείου ως τον μπαμπούλα που μας παρουσίαζαν στις προηγούμενες τάξεις. Ακόμη πιστεύω πως με μια αξιοπρεπή συνέπεια στο διάβασμα, το τελευταίο σχολικό έτος μπορεί να κυλήσει αρκετά ομαλά -εν αντιθέσει με τα χρόνια που έπονται και ξαφνικά πρέπει να μάθεις να χωράς στο πρόγραμμα σου, πέρα του Πανεπιστημίου, άλλο ένα μάτσο υποχρεώσεις.

Στη δική μου περίπτωση, όπως και πολλών άλλων παιδιών, δεν μεγάλωσα έχοντας όνειρο να γίνω γιατρός, δασκάλα, ή οτιδήποτε άλλο συγκεκριμένο. Επέλεξα θεωρητική, επειδή για εμένα, οι αριθμοί ήταν -και εξακολουθούν- περισσότερο ακαταλαβίστικοι από τα αρχαία και μέχρι τα μισά του Λυκείου γυρόφερνα στις σχετικά λίγες επιλογές που έδινε για το μηχανογραφικό, η κατεύθυνση μου. Η Δημοσιογραφία κατέληξε να είναι το μοναδικό φαβορί, κυρίως επειδή απλά τα μαθήματα Έκθεσης με βοήθησαν να καταλάβω πως μου αρέσει πολύ να γράφω.

Παρόλο που ποτέ λοιπόν, δεν ταύτισα τις Πανελλαδικές ως την τελική κρίση της έως τότε ζωής μου, ούτε και δέχτηκα πίεση από την οικογένειά μου, στην πράξη αναθεώρησα αυτή μου τη σκέψη, αποκλειστικά για το σύντομο και φρικτό διάστημα των εξετάσεων.

Αρνιόμουν να διαβάσω, γιατί έπληττα και μόνο στην ιδέα ότι πρέπει να μάθω αυτά που ήδη ξέρω, ένιωθα τύψεις για αυτό και κατέληγα το βράδυ με κόκκινα πρησμένα μάτια να προσπαθώ να συνεφέρω τον εαυτό μου. Μπορεί να μην είχα ρουτίνα διαβάσματος, αλλά είχα κλάματος. Τα δάκρυα στέγνωναν όμως και με το παραπάνω, όταν έπιανα στα χέρια μου τα θέματα και έβλεπα πως το αριστερό μου έγραφε αβίαστα.

Δεν θα ξεχάσω, δυο μέρες πριν δώσω Ιστορία, τη μάνα μου να λέει «δεν ξέρεις τίποτα», κλείνοντας το μπλε σκισμένο μου βιβλίο. Δεν μου έβγαινε όντως λέξη και ξεκίνησαν πάλι τα αναφιλητά.

Το πρωί της εξέτασης, και ούσα πιο ψύχραιμη, πλησιάζω μια φίλη μου στο προαύλιο του σχολείου και χαμογελώντας εκείνη με καλημερίζει με την φράση: «δεν κοιμήθηκα όλο το βράδυ, αλλά τα έβγαλα όλα». Μπορείτε να φανταστείτε τι ακολούθησε.

Οι δύο εβδομάδες των εξετάσεων, για την πλειοψηφία των υποψηφίων, είναι ψυχικά και οι πιο δύσκολες. Σε πολλούς εμφανίζονται ψυχοσωματικά προβλήματα από το άγχος. Η Μαρία αναφέρει πως μέχρι πρόσφατα αντιμετώπιζε μετατραυματικό στρες. «Ξυπνούσα μέσα στο βράδυ, γιατί δεν θυμόμουν πως ξεκινούσε το μάθημα της ιστορίας με τις γαίες. Το έπαθα επίσης και φοιτήτρια κάπου στο τρίτο ή τέταρτο έτος». Η Κωνσταντίνα, από πλευράς της, περιγράφει πως εκείνη την περίοδο έβλεπε στον ύπνο της πως δεν πήγαινε να δώσει τα εξεταζόμενα μαθήματα.

Μια διαφορετική εμπειρία από τις συνηθισμένες, είχε η Φωτεινή, λίγο πριν το τέλος της Τρίτης Λυκείου. Συγκεκριμένα, εξηγεί: «Ζώντας στην Επαρχία, είχαμε μία καθηγήτρια που μας έκανε ιδιαίτερα σε όλα τα μαθήματα. Ένα μήνα πριν τις Πανελλήνιες, διορίστηκε στην Κρήτη και έφυγε. Οπότε, πριν δώσουμε, μείναμε χωρίς καθηγήτρια για να μας προετοιμάσει και να μας βοηθήσει. Οι καθηγήτριες στο σχολείο επειδή το έμαθαν και στενοχωρήθηκαν, σε όλες τις κενές τους ώρες φρόντιζαν να μας κάνουν εκείνοι εξτρά μαθήματα. Προφανώς αυτό το γεγονός μας επηρέασε παρα πολύ. Εγώ είχα φτάσει να κάνω εμετό κάθε μέρα από το άγχος.

Πλέον θεωρώ πως σίγουρα δεν άξιζε το άγχος, γιατί αυτό είναι κοινωνικά τοποθετημένο σε αυτή τη διαδικασία και ειδικά όταν είσαι στην Επαρχία, που οι Πανελλήνιες είναι ο μόνος τρόπος για να φύγεις. Επομένως εμείς έχουμε και αυτό το επιπλέον κομμάτι, γιατί εάν δεν περάσεις κάπου, δεν μπορείς να ξεκινήσεις και πρακτικά τη ζωή σου με ένα διαφορετικό τρόπο»

Ο Αλέξανδρος ανήκει στην πρώτη φουρνιά τελειόφοιτων που γνώρισαν τον  Covid-19. «Η περίοδος των πανελληνίων ήταν μια περίοδος πολύ περίεργη για την γενιά μου, μιας και τον Μάρτη πριν τις εξετάσεις η χώρα κλείνει για πρώτη φορά, λόγω κορονοϊού. Ενώ λοιπόν είχαμε στο μυαλό μας τις εξετάσεις ως μια εμπειρία ζωής, κάτι πρωτόγνωρο, αυτό έγινε ακόμη πιο ιδιαίτερο καθώς οι μέρες περνούσαν και εμείς δεν γνωρίζαμε καν πως και σε τι θα εξεταστούμε.

Φτάνουμε στην ανακοίνωση της ημερομηνίας και προς ολοταχώς για τις εξετάσεις. Μια μέρα πριν, παραδόξως, το άγχος αντικαταστάθηκε με ενθουσιασμό. Ανέκαθεν έβλεπα τις πανελλήνιες με έναν θαυμασμό και ήθελα να είμαι εκείνο το παιδί που έλεγαν “τα πήγε πολύ καλά”, είχα λίγο αυτό το ψώνιο, αλλά κυρίως το ήθελα για μένα. Σηκώθηκα με πολύ καλή διάθεση και μετά την παγωμάρα της έκθεσης του 2020, τα συναισθήματα ήταν ανάμεικτα. Γενικά θεωρώ διαχειρίστηκα καλά την περίοδο των εξετάσεων, μόνο πριν την ιστορία αγχώθηκα αρκετά, δεν είχα κάνει καμία επανάληψη τις πηγές. Πήρα την καθηγήτριά μου και της το είπα, ήταν 10 το βράδυ. Τότε, μου λέει “ξέρεις να κάνεις πηγές, δε χρειάζεται να διαβάσεις τίποτα, δεν έχεις ανάγκη για επανάληψη σε αυτό το κομμάτι”. Αυτό μου έδωσε πολύ θάρρος, έκλεισα τα πάντα, κοιμήθηκα και ευτυχώς όλα πήγαν καλά.

Ήταν μια πολύ ιδιαίτερη εμπειρία, έκλεισε με πολύ καλό τρόπο αλλά βλέποντάς το από μακριά, το άγχος που βιώνουμε- όλη τη χρονιά, όχι μόνο τις ημέρες των εξετάσεων- φαντάζει τώρα κάπως υπερβολικό. Υπάρχει πραγματικά επαρκής χρόνος για επαναλήψεις και αν είσαι ψύχραιμος όταν έχεις τα θέματα μπροστά σου, όλα θα πάνε καλά. Παρ’ όλα αυτά, μας δικαιολογώ κιόλας γιατί, έως τότε, είναι το μεγαλύτερο πράγμα που καλούμαστε να κάνουμε».

Για την Έφη, η τελική ευθεία των Πανελληνίων ήταν ψυχολογικά, περισσότερο διαχειρίσιμη, από ότι η χρονιά στο σύνολό της. «Έκανα ένα ξεφύλλισμα τα βιβλία πριν τις εξετάσεις. Εκείνες τις δύο εβδομάδες δεν είχα άγχος, μου είχε σκάσει πριν. Έκανα και συζητήσεις με τον μπαμπά μου, επειδή είναι εκπαιδευτικός και το περνάει κάθε χρόνο αυτό, ξέρει τη ψυχολογία των παιδιών. Στο τέλος, ήμουν ψύχραιμη, ήξερα πως ό,τι έμαθα, έμαθα.

Πλέον σκέφτομαι πως είναι γελοίο το πόσο πολύ αγχωνόμουν και δεν θα έπρεπε γενικά να υπάρχει όλη αυτή η πίεση, απλά από την άλλη επειδή είμαι και αγχώδης άτομο και θέλω να έχω μια ασφάλεια, καταλαβαίνω και τους ανθρώπους που μου έλεγαν πως πρέπει να μπεις σε ένα πανεπιστήμιο. Καλό είναι να έχεις ένα άγχος, άλλα να είναι παραγωγικό».

Επιστρέφοντας στη δικιά μου ιστορία, θα θυμάμαι πάντα τη φίλη μου τη Λιάνα να κάθεται μαζί μας, λίγο πριν μπούμε στις τάξεις για να δώσουμε Λατινικά, φορώντας το μαγιό της, έτοιμη για παραλία, και να μας ρωτάει τα sos, λες και πηγαίναμε να γράψουμε από εκείνα τα απροειδοποίητα τεστ, που αδιάβαστοι όλοι, προσπαθούσαμε να σώσουμε έστω και κάτι στο διάλειμμα.

Δεν κρύβω πως εκείνη τη στιγμή, ζήλεψα τη ψυχραιμία της απέναντι σε μια “τελετουργία” που δεν καθορίζει το ποιοι (θα) είμαστε. Γιατί μπορεί να μην πέρασε τότε στη σχολή που ήθελε, αλλά σήμερα σας διαβεβαιώνω πως έχει βρει το δρόμο της. Αλλά και να μην τον έβρισκε δεν έγινε και κάτι. Ό,τι και να έγινε τότε, ό,τι και να γίνει στον καθένα βασικά, αν θέλεις κάτι, θα βρεις τον δρόμο σου. Πόσα παιδιά, μετέπειτα κατάλαβαν πως αυτό που πίστευαν ότι ήθελαν να κάνουν μια ζωή δεν ήταν εν τέλει αυτό που περίμεναν; Πόσοι φοιτητές που μπήκαν από σπόντα σε μια σχολή αγάπησαν με το παραπάνω το αντικείμενό τους; Πόσοι ψάχνονται ακόμη, πόσοι παράτησαν τη σχολή τους και πόσοι ασχολούνται πλέον με κάτι τελείως διαφορετικό από αυτό που αναγράφεται στο πτυχίο τους;

Καλή επιτυχία! Με την ευχή, τον ερχόμενο Οκτώβρη, σε κάποιο αμφιθέατρο, με το στιλό που θα γράφετε αυτές τις μέρες στα τετράδια των απαντήσεων, να σημειώσετε το πρόγραμμα του πρώτου σας εξαμήνου. Και αν το στιλό σπάσει, να θυμάστε πως υπάρχει μια σωρός από γραφική ύλη για να γράψετε τη συνέχεια της δικιάς σας πορείας!