Η πρώτη υπόθεση που εξετάζεται από το ΕΔΔΑ για καταγγελία pushback στον Έβρο

Στις 4 Ιουνίου 2024, δικηγόροι του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ), εκπροσωπώντας προσφύγισσα από την Τουρκία, θύμα επαναπροώθησης από τις ελληνικές αρχές, θα παραστούν σε προφορική ακρόαση, ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ), στο πλαίσιο της υπόθεσης Α.Ε. κατά Ελλάδος.

Πρόκειται για την πρώτη υπόθεση, που εξετάζεται από το ΕΔΔΑ, σε σχέση με καταγγελία επαναπροώθησης (pushback) στην περιοχή του Έβρου από τις ελληνικές αρχές.

Η προσφεύγουσα, νεαρή γυναίκα από την Τουρκία, αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη χώρα της λόγω πολιτικής δίωξης. Εισήλθε στην Ελλάδα το 2019, μέσω της περιοχής του Έβρου, προκειμένου να ζητήσει διεθνή προστασία. Ωστόσο, η προσφεύγουσα καταγγέλλει πως ουδέποτε της δόθηκε η δυνατότητα να ζητήσει άσυλο στη χώρα μας.

Αντί αυτού, όπως καταγγέλλει, μετά την άφιξή της και αφού πρώτα συνελήφθη άτυπα και κρατήθηκε άτυπα για κάποιες ώρες σε αστυνομικά τμήματα στην περιοχή του Έβρου, μεταφέρθηκε μαζί με άλλους πολίτες τρίτων χωρών στο ποτάμι του Έβρου. Εκεί της αφαιρέθηκαν τα προσωπικά αντικείμενα, όπως παπούτσια, κινητό τηλέφωνο και χρήματα και εν συνεχεία εξαναγκάστηκε να μπει σε φουσκωτή βάρκα, με την οποία επαναπροωθήθηκε στην Τουρκία.

Μετά την επαναπροώθησή της στην Τουρκία, συνελήφθη από τις τουρκικές αρχές και φυλακίστηκε λόγω προηγούμενης ποινικής καταδίκης της, βάσει της αποδιδόμενης σε αυτήν κατηγορίας ότι είναι μέλος παράνομης οργάνωσης στην Τουρκία.

Η προσφεύγουσα καταγγέλλει, ενώπιον του ΕΔΔΑ, ότι οι ενέργειες των ελληνικών αρχών παραβίασαν τα δικαιώματά της, που κατοχυρώνονται στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και δη, μεταξύ άλλων, του δικαιώματος στη ζωή, της απαγόρευσης των βασανιστηρίων και του δικαιώματος σε αποτελεσματική προσφυγή. Η προσφυγή συνεκδικάζεται με την υπόθεση G.R.J. κατά Ελλάδας, ενός ασυνόδευτου ανήλικου, ο οποίος καταγγέλλει ότι απήχθη από μια δομή υποδοχής στη Σάμο, όπου ζήτησε άσυλο και επαναπροωθήθηκε στην Τουρκία από τις ελληνικές αρχές.

Η προσφεύγουσα είχε προηγούμενα καταθέσει μήνυση κατά παντός υπευθύνου, η οποία απορρίφθηκε και σε δεύτερο βαθμό από τον Εισαγγελέα Εφετών Θράκης με την αιτιολογία ότι δεν υπήρχαν στοιχεία εναντίον της αστυνομίας και ότι η Ελλάδα, ειδικά η ελληνική αστυνομία, δεν διεξάγει ποτέ επαναπροωθήσεις στην Τουρκία.

Επισημαίνουμε ότι τα τελευταία χρόνια έχουν εκδοθεί πολυάριθμες εκθέσεις από διεθνείς, ευρωπαϊκούς και εθνικούς οργανισμούς, στις οποίες καταγράφεται μια σταδιακή και σταθερή παγίωση των χαρακτηριστικών των επιχειρήσεων pushbacks[i][1]. Όπως έχει δηλώσει ο Ειδικός Εισηγητής των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Μεταναστών: «Στην Ελλάδα, τα pushbacks στα χερσαία και θαλάσσια σύνορα έχουν μετατραπεί σε de facto γενικευμένη πολιτική».[2]

Το ΕΣΠ παρεμβαίνει καθημερινά προς τις ελληνικές αρχές και εκπροσωπεί επίσης ενώπιον του ΕΔΔΑ σημαντικό αριθμό θυμάτων σε υποθέσεις pushbacks. Συγκεκριμένα, από τον Ιανουάριο του 2022, το ΕΣΠ έχει αποστείλει τουλάχιστον 553 παρεμβάσεις προς τις ελληνικές αρχές για περισσότερους από 3.826 πρόσφυγες, συμπεριλαμβανομένων πολλών παιδιών, από τη Συρία, την Τουρκία, το Αφγανιστάν, το Ιράκ και την Παλαιστίνη, οι οποίοι εισήλθαν στην Ελλάδα από την περιοχή του Έβρου ζητώντας διεθνή προστασία. Παράλληλα, από τον Μάρτιο του 2022 το ΕΣΠ έχει εκπροσωπήσει ενώπιον του ΕΔΔΑ, εκατοντάδες πρόσφυγες από Συρία, Τουρκία, Αφγανιστάν, Παλαιστίνη κ.α., καταθέτοντας 60 αιτήσεις ασφαλιστικών μέτρων (R39), ζητώντας να μην απομακρυνθούν από τη χώρα και να τους χορηγηθεί πρόσβαση στη διαδικασία ασύλου. Το Δικαστήριο σε όλες τις περιπτώσεις χορήγησε τα αιτούμενα ασφαλιστικά μέτρα[3]. Ορισμένοι από τους πρόσφυγες αυτών των υποθέσεων έχουν επίσημα συλληφθεί από τις ελληνικές αρχές, αλλά οι περισσότεροι από αυτούς καταγγέλλουν ότι επαναπροωθήθηκαν στην Τουρκία, ενώ εκκρεμούσε η έκδοση της απόφασης του ΕΔΔΑ ή ακόμη και μετά την έκδοσή της.