Λειψυδρία στο κόκκινο – 167 έργα ύψους 2,5 δισ. και στάση αναμονής για τις αυξήσεις στα τιμολόγια
«Οχι» σε μέτρα περιορισμού της κατανάλωσης παρά τον υπέρ τουρισμό
Με ένα επενδυτικό πακέτο ύψους 2,5 δισ. ευρώ ανακοίνωσε η κυβέρνηση πως ξεκινά η μάχη της Ελλάδας απέναντι στη λειψυδρία.
«Πριν από έναν χρόνο είχαμε ιδέες. Τώρα, σε συνεργασία με το υπουργείο καταλήξαμε στο τι πρέπει να κάνουμε γρήγορα και οικονομικά». Με αυτά τα λόγια ο διευθύνων σύμβουλος της ΕΥΔΑΠ, Χάρης Σαχίνης, προλόγισε την εξειδίκευση των μέτρων για την αντιμετώπιση του νευραλγικού ζητήματος της λειψυδρίας.
Στο πλαίσιο της εκδήλωσης του εορτασμού των 100 χρόνων λειτουργίας της ΕΥΔΑΠ, τόσο ο κ. Σαχίνης, όσο και ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σταύρος Παπασταύρου, περιέγραψαν τη δύσκολη κατάσταση στην οποία έχει βρεθεί η χώρα μας στο θέμα των αποθεμάτων νερού.
«Τα αποθέματα ταμιευτήρων τα τελευταία 40 χρόνια, γνωρίζουν κύκλους ανόδου και ύφεσης. Σήμερα βρισκόμαστε σε ένα από τα πιο χαμηλά σημεία αποθεμάτων νερού, γεγονός που αποδεικνύουν τα υδρολογικά δεδομένα» σημείωσε ο υπουργός και πρόσθεσε: «Η Ελλάδα είναι 19η στον κόσμο σε κίνδυνο λειψυδρίας. Η χώρα μας, όπως και οι υπόλοιπες μεσογειακές, περιλαμβάνεται στις χώρες που προβλέπεται πως θα αντιμετωπίσουν ιδιαίτερα προβλήματα σχετικά με το νερό στο μέλλον».
«Είμαστε στο κόκκινο»
Αναλύοντας περαιτέρω τη δυστοπική εικόνα που έχει διαμορφωθεί όσον αφορά τη λειψυδρία, ο κ. Παπασταύρου σημείωσε: «Από το 2022, η μείωση των αποθεμάτων αγγίζει τα περίπου 250 εκατ. κυβικά μέτρα ανά έτος. Επιπλέον, σημειώνεται μείωση των βροχοπτώσεων κατά περίπου 25%, αύξηση της ετήσιας εξάτμισης κατά περίπου 15% και αύξηση της κατανάλωσης κατά περίπου 6%. Διανύουμε, μάλιστα, το δεύτερο πιο σημαντικό επεισόδιο έμμονης ξηρασίας των τελευταίων δεκαετιών».
Μάλιστα, αν σύμφωνα με τον κ. Παπασταύρου, ο φετινός χειμώνας έχει τα χαρακτηριστικά ανομβρίας των προηγούμενων, τότε θα φτάσουμε στην ίδια κατάσταση που αντιμετωπίσαμε το 1990-1991.
Σε δημοσιογραφική ερώτηση για το αν η Αττική ανέβηκε επίπεδο συναγερμού από το πορτοκαλί που βρισκόταν πέρυσι, ο κ. Σαχίνης απάντησε με τη σειρά του: «Εγώ πιστεύω πως είμαστε στο κόκκινο και έχω αποστείλει και σχετική επιστολή, με στοιχεία, στο ΥΠΕΝ. Εχουμε θέμα ανομβρίας και πολύ χαμηλά αποθέματα νερού».
Εργα ύψους 2,5 δισ.
Σύμφωνα με το σχέδιο δράσης για τη λειψυδρία, οι επενδύσεις για όλα τα έργα φτάνουν τα 2,5 δισεκατομμύρια ευρώ για την περίοδο 2025-2034. Από αυτά, 729 εκατ. ευρώ κατευθύνονται σε έργα ύδρευσης, 1,6 δισ. ευρώ σε έργα αποχέτευσης και 193 εκατ. ευρώ σε ενεργειακή και ψηφιακή αναβάθμιση.
Στο επενδυτικό σχέδιο το οποίο έχει εγκριθεί από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, περιλαμβάνονται 167 έργα. Η χρηματοδότηση εξασφαλίζεται από γραμμή ύψους 250 εκατ. ευρώ της ΕΤΕπ, επιδοτήσεις 926 εκατ. ευρώ από την Ε.Ε. και αξιοποίηση εθνικών και ευρωπαϊκών προγραμμάτων, όπως το ΕΣΠΑ, το ΠΔΕ και το Ταμείο Ανάκαμψης.
Η λίμνη Κρεμαστών φεύγει, ο «Εύρυτος» έρχεται με τη διαδικασία του κατεπείγοντος
Το πιο νευραλγικό στο πακέτο των έργων που ανακοινώθηκαν, αυτό που ο υπουργός περιέγραψε ως «το μεγάλο έργο της γενιάς μας» είναι ο «Εύρυτος», δηλαδή η μερική εκτροπή των ποταμών Κρικελιώτη και Καρπενησιώτη προς τον Εύηνο, έργο με προϋπολογισμό 535 εκ. ευρώ, το οποίο θα πραγματοποιηθεί με τη διαδικασία του κατεπείγοντος. Στόχος, να ολοκληρωθεί το πρώτο εξάμηνο του 2029.
Για να συμβεί αυτό, ο κ. Σαχίνης είπε ότι οι προμελέτες – με απευθείας ανάθεση- πρέπει να είναι έτοιμες μέχρι τον Μάρτιο, έτσι ώστε να προκηρυχθεί ο διαγωνισμός το ερχόμενο καλοκαίρι.
Το να παραδοθεί αυτό το έργο εντός τετραετίας είναι κρίσιμο ζήτημα, μιας και σύμφωνα με τον κ. Σαχίνη: «Με τις δράσεις που κάνουμε αυτή τη στιγμή, έχουμε νερό για τα επόμενα τέσσερα χρόνια».
Το έργο «Εύρυτος» είναι αυτό που θα αντικαταστήσει αυτό της λίμνης των Κρεμαστών που είχε προαναγγελθεί πέρυσι από την ΕΥΔΑΠ. «Δεν πάμε τελικά στη λίμνη, πάμε στους δύο παραποτάμους Κρικελιώτη και Καρπενησιώτη, έργο πιο οικονομικό και περιβαλλοντικά ήπιο σε σχέση με αυτό των Κρεμαστών. Ο «Εύρυτος» θα εξασφαλίσει νερό στην Αττική για τα επόμενα 30 χρόνια».
Το έργο «Εύρυτος» είναι αυτό που θα αντικαταστήσει αυτό της λίμνης των Κρεμαστών που είχε προαναγγελθεί πέρυσι από την ΕΥΔΑΠ. «Δεν πάμε τελικά στη λίμνη, πάμε στους δύο παραποτάμους Κρικελιώτη και Καρπενησιώτη, έργο πιο οικονομικό και περιβαλλοντικά ήπιο σε σχέση με αυτό των Κρεμαστών. Ο «Εύρυτος» θα εξασφαλίσει νερό στην Αττική για τα επόμενα 30 χρόνια».
Η επαρκής υδροδότηση του λεκανοπεδίου με πλήρη δυναμικότητα 200 εκ. m3 , έχει σύμφωνα με τον κ. Σαχίνη: «μηδενικό κόστος λειτουργίας και πολύ μικρή περιβαλλοντική επιβάρυνση, αφού η ενίσχυση του ταμιευτήρα του Ευήνου γίνεται με βαρύτητα και καλή, ανεμπόδιστη ροή του νερού».
Ταυτόχρονα, η ΕΥΔΑΠ τρέχει βραχυπρόθεσμες δράσεις, με στόχο την άμεση υδροδοτική θωράκιση της Αττικής. Μεταξύ άλλων, ενεργοποιεί γεωτρήσεις σε Μαυροσουβάλα, Ούγγρους και Βοιωτικό Κηφισό με συνολική συνεισφορά περίπου 150 εκατ. κυβικά μέτρα νερού τον χρόνο, μόλις ολοκληρωθούν.
Plan B: αφαλατώσεις σε Θίσβη, Ν. Πέραμο και Λαύριο για να μην διψάσει η Αθήνα
Παρότι οι αφαλατώσεις συμπεριλαμβάνονταν στο προηγούμενο πλάνο αντιμετώπισης για τη λειψυδρία, σε αυτή τη φάση περνούν σε δεύτερη μοίρα. Περιγράφηκαν από τον κ. Σαχίνη ως έργα ακριβά και ενεργοβόρα που παραμένουν μεν «στο παιχνίδι», όμως ως ένας υποστηρικτικός μηχανισμός που διασφαλίζει το ενδιάμεσο διάστημα σε περίπτωση που το Έργο Ευρύτου καθυστερήσει. «Δεν θα αφήσουμε την Αθήνα να διψάσει» τόνισε ο κ. Σαχίνης.
Εξηγώντας γιατί η αφαλάτωση δεν είναι μια οικονομική λύση, ο διευθύνων σύμβουλος της ΕΥΔΑΠ, εξήγησε πως για κάθε κυβικό μέτρο νερού που παίρνουμε από μία αφαλάτωση τη μέρα, αυτή η επένδυση μας κοστίζει 1.000 ευρώ. «Επίσης για κάθε κυβικό μέτρο νερού από αφαλάτωση χρειάζομαι γύρω στις 3 κιλαβατώρες ενέργειας».
Στάση αναμονής για τα τιμολόγια – «Κανένα ειδικό τέλος» στους λογαριασμούς
Στο καυτό ερώτημα των αυξήσεων στα τιμολόγια της ΕΥΔΑΠ, ο κ. Σαχίνης απάντησε πως: «Για την αύξηση των τιμολογίων πρέπει να απευθύνετε αυτή την ερώτηση στον ρυθμιστή (σ.σ ΡΑΑΕΥ – Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων Ενέργειας και Υδάτων) -. Μέχρι στιγμής δεν υπάρχει γραπτή απάντηση στη δική μας ερώτηση».
Σημειώνεται πως πριν από έναν μήνα, κατά τη διάρκεια της παρουσίασης των οικονομικών αποτελεσμάτων του εξαμήνου της ΕΥΔΑΠ, ο κ. Σαχίνης ανέφερε πως ο οργανισμός έχει καταθέσει πλήρη στοιχεία στον ρυθμιστή εδώ και καιρό και αναμένει την έκδοση της απόφασης, η οποία θα αποτελέσει και την πρώτη εφαρμογή της ευρωπαϊκής οδηγίας περί πλήρους ανάκτησης κόστους στον τομέα του νερού στην Ελλάδα.
Σε κάθε περίπτωση, ο κ. Παπασταύρου, ξεκαθάρισε πως δεν υπάρχει κανένα ενδεχόμενο επιβολής «ειδικού τέλους» στα τιμολόγια.
Πάντως, σε δημοσιογραφική ερώτηση για το πότε θα οριστεί αντιπρόεδρος στη ΡΑΑΕΥ στην οποία έχουν στραφεί τα βλέμματα για τις αυξήσεις στα τιμολόγια του νερού και η οποία παραμένει μια βαριά υποστελεχωμένη ανεξάρτητη αρχή, που εποπτεύει πολλούς και κρίσιμους κλάδους με μειωμένο προσωπικό, ο κ. Παπασταύρου ανέφερε πως αυτό θα γίνει τις επόμενες εβδομάδες.
Πιλοτικό κοινό σχήμα ΕΥΔΑΠ- ΕΥΑΘ
Η γεωγραφική επέκταση της ΕΥΔΑΠ και της ΕΥΑΘ σε ένα κοινό σχήμα το οποίο θα δοκιμαστεί πιλοτικά σε Χαλκιδική, Βοιωτία, Φωκίδα και Εύβοια εκτός από Αθήνα και Θεσσαλονίκη, ήταν η επόμενη σημαντική ανακοίνωση στην εξειδίκευση του σχεδίου αντιμετώπισης για τη λειψυδρία.
Στην πραγματικότητα, αυτό είναι ένα πρώτο crash test για τη μελλοντική διαχείριση των τοπικών εταιρειών νερού οι οποίες φτάνουν στη χώρα μας τις 750.
Σύμφωνα με το σχέδιο: «δημιουργούνται δύο ισχυροί πυλώνες σε Αττική και Θεσσαλονίκη με υποχρεωτική απορρόφηση παρόχων ύδρευσης και αποχέτευσης. Ταυτόχρονα, προχωράμε σε μία σημαντική μεταρρύθμιση: την επέκταση της αρμοδιότητας ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ και στην άρδευση στη γεωγραφική περιοχή της αρμοδιότητάς τους».
Οσον αφορά το μέλλον των υπόλοιπων παρόχων νερού, ο κ. Παπασταύρου σημείωσε πως: «Οταν έχεις 750 πάροχους νερού, δεν μπορείς να ξαφνιάζεσαι αν αυτό οδηγεί σε αναποτελεσματικότητα. Με βάση τα συμπεράσματα που θα εξάγουμε από τις δύο προεκτάσεις ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ, θα δούμε τι θα γίνει με το νοικοκύρεμα των υπόλoιπων παρόχων νερού. Δεν υπάρχει όμως αυτή τη στιγμή κάποια ειλημμένη απόφαση».
«Οχι» σε μέτρα περιορισμού της κατανάλωσης παρά τον υπέρ τουρισμό
Αρνητική ήταν η απάντηση που έδωσε ο υπουργός και στην ερώτηση του αν θα έρθουν μέτρα περιορισμού της κατανάλωσης νερού το προσεχές διάστημα, λόγω της λειψυδρίας.
«Γι’ αυτό υπάρχει η ωρίμανση των έργων PLAN B, για να μην χρειαστεί να μπούμε σε καταστάσεις όπου θα ζητήσουμε περιορισμό κατανάλωσης νερού από το κοινό» σημείωσε ο κ. Παπασταύρου.
Στις ανακοινώσεις του υπουργείου πάντως, συμπεριλαμβάνεται και καμπάνια ευαισθητοποίησης των πολιτών. Η εκτιμώμενη οικειοθελής μείωση κατανάλωσης μέσα από αυτή την καμπάνια είναι 20 εκατ. κυβικά μέτρα νερού.
Παρόλα αυτά και ενώ «είμαστε στο κόκκινο» όπως περιέγραψε ο κ. Σαχίνης, ολοκληρωμένη, μαζική και «χειροπιαστή» καμπάνια ενημερωσης για τον περιορισμό της σπατάλης του νερού, αυτή τη στιγμή δεν υφίστανται.
Ερωτήσεις έγιναν και για το αν θα επιβληθούν περιορισμοί κατανάλωσης του νερού σε περιοχές με υπέρ τουρισμό, όπου είναι σαφές ότι υπάρχει σπατάλη υδάτινων πόρων, με τον υπουργό να περιορίζεται στην απάντηση πως ο υπέρ τουρισμός είναι μια νέα πραγματικότητα που πρέπει να λάβουμε υπ’όψιν μας.
Σημαντικός στόχος και η μείωση των διαρροών νερού
Οσον αφορά, τέλος, τη μείωση των διαρροών νερού από τα σε μεγάλο ποσοστό παλιά -μετρούν ήδη έξι δεκαετίες- δίκτυα νερού, στις περισσότερες περιοχές της χώρας, σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν, αυτή στιγμή το ποσοστό των διαρροών φθάνει το 15%, λίγο κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
