Οι γυναίκες χαράζουν νέα πορεία στη ναυτιλία της Ελλάδας και παγκοσμίως

Σε μια εποχή που η διεθνής ναυτιλία αναζητά τρόπους να προσελκύσει νέο ανθρώπινο δυναμικό, η Ελλάδα ανατρέπει τα στερεότυπα και καταγράφει μια σιωπηλή, αλλά εντυπωσιακή επανάσταση: οι γυναίκες κερδίζουν ολοένα και περισσότερο χώρο στη ναυτική απασχόληση.

Τα νέα στοιχεία της μελέτης του καθηγητή Γαβριήλ Αμίτση για το Ναυτικό Απομαχικό Ταμείο (ΝΑΤ) που παρουσιάστηκαν σε εκδήλωση που διοργάνωσε το ασφαλιστικό ταμείο των ναυτικών στην Ιστορική Βιβλιοθήκη του Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη στον Πειραιά, δείχνουν ότι η Ελλάδα συγκεντρώνει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά γυναικείας ναυτικής απασχόλησης παγκοσμίως 7,8% όταν ο αντίστοιχος ευρωπαϊκός μέσος όρος φθάνει στο 2,4%, ενώ ο μέσος όρος σε παγκόσμιο επίπεδο είναι μόλις στο 1,2% .

Η δυναμική για τα επόμενα χρόνια είναι ακόμα ισχυρότερη, αφού το ποσοστό των γυναικών που εισέρχονται ως δόκιμες στο επάγγελμα στην Ελλάδα αυξάνεται με ταχείς ρυθμούς, με τις εγγεγραμμένες ναυτικούς να αυξάνονται κατά 11,8% το 2024, έναντι 10% το προηγούμενο έτος. Ειδικότερα η εγγεγραμμένη γυναικεία ναυτική απασχόληση ανήλθε συνολικά για το έτος 2024 σε 2.048 άτομα παρουσιάζοντας ετήσια αύξηση 11,4% σε σχέση με το 2023 (1.838 άτομα) και συνολική αύξηση 65,6% εντός της τελευταίας 5ετίας.

Ειδικά τον 8ο μήνα του 2024 όπου η ναυτιλιακή δραστηριότητα βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη,η εγγεγραμμένη γυναικεία ναυτική απασχόληση (1.415 άτομα)σημείωσε αύξηση περίπου 11,8% σε σχέση με τον 8ο μήνα του του 2023 (1.265 άτομα)

Κατά την παρουσίαση της μελέτης, η υπουργός Εργασίας Νίκη Κεραμέως έδωσε ιδιαίτερη βαρύτητα στον ρόλο που διαδραματίζει το Ναυτικό Απομαχικό Ταμείο (ΝΑΤ) στην ανάδειξη της γυναικείας παρουσίας στη ναυτιλία.

Όπως τόνισε, η πρωτοβουλία του Ταμείου παρέχει πλέον «ένα τεκμηριωμένο και σύγχρονο εργαλείο» για τη στήριξη μιας πιο ισότιμης και βιώσιμης αγοράς εργασίας στον κλάδο.

Υπογράμμισε ότι η Ελλάδα βρίσκεται στην κορυφή της παγκόσμιας κατάταξης ως προς τη συμμετοχή των γυναικών στο ναυτικό επάγγελμα, αγγίζοντας το 7,8% — ένα ποσοστό πολλαπλάσιο του ευρωπαϊκού μέσου όρου (2,4%) και σχεδόν επταπλάσιο του παγκόσμιου (1,2%).

«Πρόκειται για μια σταθερά ανοδική επίδοση, που αποτυπώνει το αυξανόμενο ενδιαφέρον των γυναικών να ενταχθούν και να παραμείνουν στη ναυτιλία», ανέφερε χαρακτηριστικά, σημειώνοντας ότι η εξέλιξη αυτή έχει ιδιαίτερη σημασία σε έναν χώρο που παραδοσιακά κυριαρχείται από άνδρες.

Η κ. Κεραμέως στάθηκε και στον ρόλο της νέας μελέτης του καθηγητή Γαβριήλ Αμίτση, χαρακτηρίζοντάς την ως ένα πλήρες και αξιόπιστο εργαλείο χάραξης πολιτικής για τη ναυτική απασχόληση τα επόμενα χρόνια.

Παράλληλα, δεν παρέλειψε να επισημάνει ότι, παρά τη θετική πορεία, οι γυναίκες εξακολουθούν να βρίσκονται αντιμέτωπες με σημαντικά εμπόδια: από την ανεπαρκή ενημέρωση για το επάγγελμα μέχρι τις έμφυλες διακρίσεις, τις δυσκολίες στην ισορροπία οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής και τα στερεότυπα που παραμένουν ζωντανά στον κλάδο.

-Γαλάζιες δεξιότητες και θέσεις εργασίας-

Παρά τη γενικευμένη επιβράδυνση της αγοράς εργασίας λόγω της πανδημίας η προώθηση της πράσινης και της ψηφιακής μετάβασης προσφέρει νέες ευκαιρίες απασχόλησης.

Για την αξιοποίηση των ευκαιριών αυτών είναι απαραίτητο οι επιχειρήσεις που χρησιμοποιούν τεχνολογία αιχμής να μπορούν να βασίζονται σε εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό.Πρέπει επίσης να βελτιωθεί η αντίληψη του κοινού όσον αφορά τις σταδιοδρομίες στη γαλάζια οικονομία.

Στην έκθεση επισημαίνεται εξάλλου ότι γυναίκες εξακολουθούν να εκπροσωπούνται στη γαλάζια οικονομία και αντιμετωπίζουν σημαντικά εμπόδια που επικεντρώνονται στην περιορισμένη πρόσβαση σε ηγετικούς ρόλους και στις πολύ περιορισμένες προοπτικές επαγγελματικής εξέλιξης .

Σημειώνεται ότι ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του 1990, ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός IMO έχει αναπτύξει ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο ενίσχυσης της γυναικείας παρουσίας στη ναυτιλία.

Πρόκειται για ένα σύνολο πολιτικών που περιλαμβάνει στοχευμένες έρευνες, προγράμματα κατάρτισης, αλλά και δράσεις για τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας και των προοπτικών εξέλιξης των γυναικών στο ναυτικό επάγγελμα.

Στο ευρωπαϊκό επίπεδο, η θεσμική κινητοποίηση είναι εξίσου σημαντική.

Η Ε.Ε. προωθεί ενεργά την ισότητα και την εξάλειψη των έμφυλων διακρίσεων, ενώ παράλληλα θέτει κοινά πρότυπα για την εκπαίδευση, την κοινωνική προστασία και τα εργασιακά δικαιώματα των ναυτικών.

Σε αυτό το πλαίσιο, ξεχωριστή θέση έχει η πλατφόρμα της Γενικής Διεύθυνσης Μεταφορών της Κομισιόν, η οποία από τον Νοέμβριο του 2018 λειτουργεί ως κεντρικός κόμβος ανταλλαγής καλών πρακτικών και προώθησης ίσων ευκαιριών στις μεταφορές.

Η έκθεση του ΝΑΤ επισημαίνει ότι η ελληνική ναυτιλία βρίσκεται σήμερα μπροστά σε μια κρίσιμη καμπή.

Η σταθερή άνοδος της συμμετοχής των γυναικών, σε συνδυασμό με την υποστήριξη που παρέχουν οι διεθνείς και ευρωπαϊκές πολιτικές, δημιουργεί μια μοναδική ευκαιρία για να χτιστεί μια αγορά εργασίας πιο ανταγωνιστική, ασφαλής και ανθεκτική.

Η ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού και η υιοθέτηση σύγχρονων πρακτικών στη διαχείριση προσωπικού δεν ενισχύουν μόνο την εικόνα της χώρας· καθιστούν την Ελλάδα ένα σημείο αναφοράς διεθνώς για την προώθηση της γυναικείας παρουσίας στη ναυτιλία — έναν τομέα που εξακολουθεί να αποτελεί ζωτικό πυλώνα της οικονομίας και της παγκόσμιας ναυτιλιακής κοινότητας.

-Ελλείψεις αξιωματικών-

Αναφορικά με τις ελλείψεις του συνολικού εργατικού δυναμικού στη ναυτική εργασία η έκθεση εκτιμά ότι η παγκόσμια έλλειψη αξιωματικών που ανέρχεται σήμερα στο 8,5% θα αυξηθεί στο 10% έως το 2030 εξαιτίας της αύξησης του στόλου,της πρόωρης συνταξιοδότησης των ναυτικών, των μεγαλύτερων περιόδων άδειας ναυτικών που εργάζονται σε ποντοπόρα πλοία αλλά και της περιορισμένης εισόδου νέων και γυναικών στο ναυτικό επάγγελμα

-Τι επισημαίνει ο συντάκτης της έκθεσης-

Ο συντάκτης της έκθεσης, καθηγητής του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής Γαβριήλ Αμίτσης, αναλύοντας τους βασικούς στόχους και τις καινοτομίες της έρευνας, υπογράμμισε ότι πρόκειται για μια από τις πιο ολοκληρωμένες και συστηματικές προσπάθειες καταγραφής του ζητήματος σε παγκόσμιο και ευρωπαϊκό επίπεδο.

Όπως είπε, στη «δημόσια συζήτηση για τη γυναικεία ναυτική απασχόληση λείπουν συχνά τα πραγματικά δεδομένα. Γίνονται συζητήσεις, αλλά χωρίς αξιοποίηση τεκμηρίων. Η μελέτη αυτή έρχεται να καλύψει αυτό το κενό», τόνισε ο καθηγητής.

Όπως εξήγησε, η έκθεση δεν περιορίζεται στη συλλογή στοιχείων για τη γυναικεία απασχόληση, αλλά παρουσιάζει για πρώτη φορά μια συνολική επισκοπική εικόνα της παγκόσμιας και ευρωπαϊκής αγοράς ναυτικής εργασίας.

«Το ζήτημα δεν είναι μόνο τι δείχνουν τα στατιστικά, αλλά πώς τα διαβάζουμε», ανέφερε. Και πρόσθεσε: «Τα νούμερα διεθνώς δεν είναι ενθαρρυντικά. Η είσοδος και η παραμονή των γυναικών στη ναυτιλία παραμένουν εξαιρετικά χαμηλές».

Κλείνοντας την ομιλία του, ο κ. Αμίτσης ανακοίνωσε ότι αφιέρωσε τη μελέτη στην Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών.