Οι νέοι γυρνούν την πλάτη στον Στρατό: Η «φάμπρικα» των Ι-5 και η πραγματικότητα – Τι αλλάζει στις αναβολές

Δεν μπορούμε να πούμε ότι πέσαμε από τα σύννεφα από τα στοιχεία που παρουσίασε πριν από λίγες ημέρες ο υπουργός Εθνικής Άμυνας Νίκος Δένδιας όσον αφορά τον αριθμό των στρατεύσιμων που καταφεύγουν στη λύση του Ι-5 για να αποφύγουν τη στρατιωτική θητεία.

Την τελευταία μόνο τριετία 30.000 στρατεύσιμοι μετακινήθηκαν στην κατηγορία Ι-5, με το 76% των περιπτώσεων να αποδίδεται σε ψυχολογικά προβλήματα και μόλις το 24% σε παθολογικά.

Ο κ. Δένδιας έκανε λόγο για «χαριτωμένη φάμπρικα» καθώς εκτός των 35.000 έχουν απαλλαγεί την τελευταία τριετία, επιπλέον 38.890 στρατεύσιμοι παραμένουν ανυπότακτοι στο εξωτερικό.

Ο υπουργός έκανε λόγο ουσιαστικά για… 20 Ταξιαρχίες, «όταν η Πατρίδα αντιμετωπίζει δεκαπλάσια απειλή! Αυτό, με συγχωρείτε, δεν μπορούμε να το αφήσουμε και δεν θα κάνουμε ότι δεν το βλέπουμε. Ξέρω ότι υπάρχει πολιτικό κόστος, το προσλαμβάνω, το καταλαβαίνω, αλλά δεν γίνεται έτσι» κατά τον κ. Δένδια.

@dionisisvorgias Αλλαγές στη στρατιωτική θητεία εξήγγειλε ο υπουργός Εθνικής Άμυνας Νίκος Δένδιας. #στρατος #stratos #greece #army #yournewsgreece ♬ original sound – dionisisvorgias

Γιατί οι νέοι γυρνάνε την πλάτη στον Ελληνικό Στρατό

Ας μη γελιόμαστε, οι αριθμοί που παρουσιάστηκαν και αφορούν όσους απαλλάσσονται για λόγους υγείας είναι πλασματικοί, καθώς η πλειοψηφία εκμεταλλεύεται τη δυνατότητα αυτή που τους έδινε έως τώρα το σύστημα για να μην καταταχθούν.

Χαρακτηριστική είναι άλλωστε η ραγδαία αυξητική τάση των τελευταίων ετών, με το 2024 να είναι χρονιά – ρεκόρ καθώς καταγράφηκαν 11.389 απαλλαγές για λόγους υγείας (είτε ψυχολογικούς, είτε παθολογικούς), ενώ πριν από τρία χρόνια ο αριθμός αυτός ανήλθε σε 8.166.

Γιατί όμως οι νέοι επιλέγουν να γυρίσουν την πλάτη στο στρατό με αυτόν τον τρόπο;

«Είναι καθαρά για επαγγελματικούς λόγους. Είμαι 27 χρονών έχω νοικιάσει ένα σπίτι στο οποίο δίνω 380 ευρώ ενοίκιο, συν τα υπόλοιπα πάγια έξοδα. Πρέπει να δίνω κάθε μήνα σε αυτά περίπου στα 550 ευρώ. Αν πάω στρατό έναν χρόνο θα παίρνω 8 ευρώ το μήνα. Θα πρέπει να βρω από κάπου τα υπόλοιπα λεφτά για να καλύψω τα έξοδα εκτός στρατού.

Είναι σίγουρο ότι στη δουλειά θα πάρουν κάποιον να με αντικαταστήσουν και δεν σου εγγυάται κανείς ότι θα γυρίσεις πάλι στο πόστο σου. Ο ένας χρόνος θητείας θα με βγάλει μείον 6.000-7.000 ευρώ και το κράτος θα μου δίνει ελάχιστα. Μόνο να χάσω έχω από αυτήν την ιστορία» μας λέει ο Γιώργος και προσθέτει:

«Η “βιτρίνα” της στράτευσης στην Ελλάδα είναι πολύ καλή. Να συμμετέχουμε όλη στην άμυνα της χώρας, να είμαστε σαν κοινωνία έτοιμοι να βοηθήσουμε αν χρειαστεί, αλλά η εκπαίδευση είναι αστεία. Να πάω έναν χρόνο να καθαρίζω πατάτες και τουαλέτες; Πού θα με βοηθήσει αυτό στον πόλεμο; Όπως για παράδειγμα στη Λετονία που έχει κανονικό πρόγραμμα και παίρνεις αρκετά λεφτά για να πας».

Από την πλευρά του ο Δημήτρης σημειώνει:

«Για να πας στρατό πρέπει να ξοδέψεις λεφτά. Λεφτά που δεν υπάρχουν ή δε σου περισσεύουν για να τα ξοδέψεις έτσι απλά για να αγοράσεις όλα τα απαραίτητα επειδή ο Ελληνικός Στρατός σου προσφέρει ελάχιστα. 

Πρέπει να φύγεις από την εργασία σου για να κάνεις τη θητεία του και μετά να γυρίσεις και να είσαι κατά πάσα πιθανότητα στα χαμένα, γιατί είναι σίγουρο ότι δε θα σε περιμένουν στην προηγούμενη δουλειά σου.

Γι’ αυτό το λόγο και έχω επιλέξει να πάρω δύο αναβολές για λόγους υγείας και τώρα να πάω για τρίτη φορά ώστε να εξασφαλίσω την απαλλαγή».

Μια άλλη οπτική μας δίνει ο Ιάκωβος, 25 ετών, που μετά τις αναβολές λόγω σπουδών, πήρε μία και για ψυχολογικούς λόγους:

«Πέρα από το οικονομικό υπάρχει και το ψυχολογικό κομμάτι. Έχεις τη ζωή σου, την σχέση σου, την παρέα σου. Το να απομακρυνθείς τόσο εύκολα από την καθημερινότητα σου για έναν χρόνο σε ένα μέρος που είναι στην άκρη της χώρας, χωρίς να ξέρεις με ποιους θα συναναστραφείς εκεί και τι περιπτώσεις θα πετύχεις, σίγουρα σου δημιουργεί ένα άγχος και μια εύλογη απορία αν αξίζει να το περάσεις όλο αυτό».

Πώς παίρνει κανείς Ι-5 σήμερα

Μέχρι να τεθούν σε ισχύ οι αλλαγές που προανήγγειλε ο Νίκος Δένδιας η διαδικασία για την κατάταξη σε Ι-5 λόγω ψυχολογικών αιτίων στον Στρατό περιλαμβάνει την κατάθεση ιατρικών γνωματεύσεων σε ψυχίατρο και την προσκόμιση τους κατά την εξέταση στην εξέταση από την Υγειονομική Επιτροπή (Ανωτέρα Στρατιωτική Υγειονομική Επιτροπή – Α.Σ.Υ.Ε.), η οποία κρίνει την καταλληλότητα για στράτευση με βάση το ιατρικό ιστορικό και την κλινική εικόνα του υποψηφίου.

Ο υποψήφιος επισκέπτεται ακόμη και ιδιώτη γιατρό, με ότι αυτό συνεπάγεται, για να διερευνηθεί η κλινική του εικόνα και να λάβει ιατρικές γνωματεύσεις για την πάθησή του.

Ο ψυχίατρος θα αξιολογήσει τα συμπτώματα, όπως κατάθλιψη, κοινωνική απόσυρση, απώλεια βάρους, και την πιθανή ύπαρξη ψυχοτραυματικών γεγονότων.

Οι ιατρικές γνωματεύσεις και το πλήρες ιατρικό ιστορικό του ασθενή θα πρέπει να κατατεθούν στην Υγειονομική Επιτροπή, η οποία θα αξιολογήσει την περίπτωση.

Ο υποψήφιος θα παρουσιαστεί στην Υγειονομική Επιτροπή (Α.Σ.Υ.Ε.) για να γίνει ο δικός του ιατρικός έλεγχος και να κριθεί η καταλληλότητά του.

Μετά από την αξιολόγηση, η Υγειονομική Επιτροπή θα αποφασίσει αν θα δοθεί η κατάταξη Ι-5, η οποία σημαίνει απαλλαγή από την στράτευση λόγω μη καταλληλότητας.

Τι αλλάζει πλέον

Αυστηροποιείται λοιπόν το πλαίσιο της χορήγησης των αναβολών, που θα δίνονται έως και για χρονικό διάστημα 5 ετών με προσκόμιση των απαιτούμενων εγγράφων όμως από Επιμελητή Α’ ή Α’ Διευθυντή δημόσιου νοσοκομείου, όχι οποιουδήποτε ψυχολόγου.

Και τελική κρίση μετά τη λήξη της πενταετίας θα γίνεται με την προσκόμιση γνωμάτευσης από το Κέντρο Πιστοποίησης Αναπηρίας (ΚΕΠΑ).

Οι απαλλαγές θα δίνονται μόνο σε όσους έχουν σοβαρά και αποδεδειγμένα προβλήματα υγείας, ενώ οι Υγειονομικές Επιτροπές θα υποχρεούνται να εφαρμόζουν αυστηρά και σαφή κριτήρια.

Κοινώς, οι εύκολες απαλλαγές για ψυχολογικούς λόγους θα αποτελέσουν παρελθόν, αφού στόχος είναι κάθε αίτημα να αξιολογείται με πολύ μεγάλη προσοχή και αντικειμενικότητα.

Από πλευράς του υπουργείου Εθνικής Άμυνας τονίζουν ότι η αλλαγή αυτή δεν είναι «τιμωρητική», αλλά στόχο έχει να επαναφέρει την ισονομία και τη διαφάνεια και να αποδείξει εμπράκτως ποιοι πραγματικά πρέπει να πάρουν απαλλαγή και ποιοι όχι.

Όσοι λοιπόν έχουν διαγνωσμένα παθολογικά ή ψυχολογικά ζητήματα θα απαλλάσσονται, ενώ οι υπόλοιποι θα υπηρετήσουν κανονικά τη θητεία τους.

Αλλαγές και στις αναβολές λόγω σπουδών

Η αναδιάρθρωση στο σύστημα των αναβολών είναι γενικότερη. Καταργείται η δυνατότητα αναβολής για υποψήφιους βουλευτές και ευρωβουλευτές, καθώς -όπως παρατήρησε δηκτικά ο υπουργός- έχει διαμορφωθεί μια πρακτική κατά την οποία ορισμένοι στρατεύσιμοι αναζητούν οποιονδήποτε πολιτικό σχηματισμό, ακόμα και το «40ό κόμμα», προκειμένου να εγγραφούν ως υποψήφιοι και να αποφύγουν τη θητεία.

Παράλληλα, εξορθολογίζεται η διάρκεια των αναβολών σπουδών: το όριο τίθεται στο 25ο έτος για φοιτητές ΑΕΙ (ν+2 έτη), στο 30ό για υποψήφιους διδάκτορες (από το 31ο) και στο 22ο για τις σχολές ανώτερης επαγγελματικής κατάρτισης (από το 24ο).

Πιο ακριβή η εξαγορά της θητείας

Ο κ. Δένδιας χαρακτήρισε το ισχύον καθεστώς άδικο, επισημαίνοντας ότι «δεν είναι δικαιοσύνη» να καταβάλλει κάποιος 900 ευρώ μηνιαίως για εξαγορά στα 33, όταν άλλοι υπηρετούν κανονικά. «Δεν είμαστε διατεθειμένοι να δεχθούμε τον χωρισμό των πολιτών σε πονηρούς και αφελείς», τόνισε.

Σύμφωνα με το νέο πλαίσιο, το ηλικιακό όριο εξαγοράς μετατίθεται στο 40ό έτος, ενώ το μηνιαίο ποσό αυξάνεται στα 1.500 ευρώ.

Όπως διευκρινίστηκε, θα υπάρξει μεταβατική περίοδος τουλάχιστον δύο ετών για τους ήδη ανυπότακτους, προκειμένου να επανεξετάσουν τη στάση τους. «Η υπηρεσία στην πατρίδα είναι αυτονόητη υποχρέωση των Ελλήνων», ανέφερε ο υπουργός, προσθέτοντας πως «υπάρχει πάντα χρόνος διόρθωσης μιας εσφαλμένης προσέγγισης».

Τα κίνητρα

Για τη στρατιωτική θητεία, η οποία είναι διάρκειας 12 μηνών και 9 μηνών για όσους οπλίτες υπηρετούν στην παραμεθόριο, δίνεται κίνητρο στους νέους που θα επιλέξουν να παρουσιαστούν αμέσως μετά το Λύκειο να υπηρετήσουν 9 μήνες.

Η θητεία των στρατευσίμων από 1ης Ιανουαρίου του 2026 θα πραγματοποιείται μόνο στον Στρατό Ξηράς.

Το υπουργείο αναγνωρίζοντας ότι το οικονομικό αποτελεί μεγάλο «αγκάθι» για την κατάταξη των νέων στον Ελληνικό Στρατό οδηγείται στην αύξηση της μηνιαίας αποζημίωσης των οπλιτών τα 100 ευρώ από τα 8 που είναι σήμερα, ενώ στα 50 ευρώ για όσους υπηρετούν στην ενδοχώρα.