Στο φως κατάλογος του 16ου αιώνα με τους σφαγιασθέντες μοναχούς της Παναγίας Εικοσιφοίνισσας
Aνεκτίμητης αξίας χειρόγραφα αποκαλύπτουν γεγονότα που σημάδεψαν το μοναστήρι στο διάβα της πολύχρονης και πολυτάραχης ιστορίας του
Ορισμένα κλεμμένα εδώ και αιώνες, ανεκτίμητης αξίας χειρόγραφα της ιεράς μονής Παναγίας Εικοσιφοίνισσας Παγγαίου, που προσφάτως επεστράφησαν, αποκαλύπτουν πλέον την πλούσια ιστορία της μονής, επιβεβαιώνοντας έμπρακτα τις μέχρι σήμερα προφορικές μαρτυρίες που υπήρχαν για σειρά γεγονότων που σημάδεψαν το μοναστήρι στο διάβα της πολύχρονης και πολυτάραχης ιστορίας του.
Έτσι, η μέχρι σήμερα προφορική μαρτυρία για μια μεγάλη σφαγή του 16ου αιώνα από Οθωμανούς κατακτητές που είχε ως αποτέλεσμα τον τραγικό θάνατο όλων των μονάχων, επιβεβαιώνεται και εγγράφως στα τελευταία χειρόγραφα που ήρθαν εκ νέου στην κυριότητα της μονής πριν από ένα περίπου χρόνο.
Αυτό ανακοίνωσε ο μητροπολίτης Δράμας Δωρόθεος στη διάρκεια συνέντευξης τύπου που παραχώρησε με τον ομότιμο καθηγητή του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης και συστηματικό ερευνητή των χειρόγραφων και της ιστορίας της ιεράς μονής Παναγίας Εικοσιφοίνισσας, Γιώργο Παπάζογλου.
Από οίκο πλειστηριασμών της Νέας Υόρκης πίσω στη Δράμα
Τον Οκτώβριο του 2023 ο μητροπολίτης Λαοδικείας Θεοδώρητος, ως εκπρόσωπος του Οικουμενικού Πατριάρχη στην Αθήνα, παρέδωσε στον μητροπολίτη Δράμας τρία κλεμμένα χειρόγραφα της ιεράς μονής Εικοσιφοίνισσας που χρονολογούνται από τον 16ο αιώνα. Τα ανωτέρω χειρόγραφα με την διαμεσολάβηση της αρχιεπισκοπής Αμερικής περιήλθαν στην νόμιμη κατοχή του Οικουμενικού Πατριαρχείου από την συλλογή του οίκου πλειστηριασμών Swann Auction Galleries της Νέας Υόρκης.
Μετά την κλοπή τους από την μονή το 1917 κατέληξαν στην Αμερική από όπου και πουλήθηκαν το 2008 σε συλλέκτη του Σικάγου, ο οποίος όμως τα επέστρεψε όταν διαπίστωσε την νομικά και ηθικά επισφαλή κυριότητά τους.
Τα χειρόγραφα παρέμεναν για χρόνια στον συγκεκριμένο οίκο πλειστηριασμών και αφού διαπιστώθηκε ότι πρόκειται για κλεμμένα της Πατριαρχικής και Σταυροπηγιακής Μονής Παναγίας Εικοσιφοινίσσης, αποφασίσθηκε από τους υπευθύνους να προβούν στις νόμιμες ενέργειες προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο, ώστε αυτά να επιστραφούν στον νόμιμο ιδιοκτήτη.
Το μεγάλο μυστικό που έκρυβαν τα χειρόγραφα
Σε ένα από αυτά τα χειρόγραφα με την ένδειξη Χ 8 βρέθηκε από τον κ. Παπάζογλου σημείωμα και κείμενο σχετικό με τη σφαγή των μοναχών της Εικοσιφοίνισσας από τους Οθωμανούς το έτος 1507.
Ο κ. Δωρόθεος υπογράμμισε ότι «μέχρι σήμερα γνωρίζαμε την ύπαρξη ενός χειρόγραφου μόνο από μαρτυρίες μελετητών της ιστορίας της μονής όπου αναφέρονταν ότι οι σφαγιασθέντες μοναχοί ήταν 172». Ωστόσο, με την εύρεση πλέον του χαρτώου χειρογράφου, «έχουμε όλα τα ονόματα των σφαγιασθέντων μοναχών, που βρήκαν τραγικό θάνατο στις 25 Αυγούστου του 1507 και οι οποίοι μνημονεύονταν στη λεγομένη Παρρησία».
Το χειρόγραφο σημείωμα αναφέρει: «Ἔτους ,ζιε΄ (1507) ἦλθε μεγάλη καί ἄορος συμφορά εἰς τό ἅγιον μοναστήριον καί ἔκοψαν τούς καλογέρους καί ἐκούρσευσαν καί τό μοναστήριον, ἐν μηνί αὐγούστῳ κε΄ (25) ἰν(δικτιῶνος) ι». Στη συνέχεια, κάτω από τον τίτλο «Ταῦτοι εἶναι οἱ μοναχοί», υπάρχει κατάλογος των σφαγιασθέντων μοναχών και άλλων. Στο περιθώριο (ώα) του φύλλου 31 υπάρχει και επιβεβαίωση της συνέχειας του καταλόγου των σφαγιασθέντων μοναχών με την γραφή των χρόνων εκείνων και τον χαρακτηρισμό: «Των αδικοφονεμένων».
Να σημειωθεί ότι τα θύματα της σφαγής ήταν συνολικά 202, εκ των οποίων 24 ιερομόναχοι, 3 διάκονοι, 145 μοναχοί και 30 προσκυνητές της μονής.
Από τη μελέτη του συγκεκριμένου χειρόγραφου από τον κ. Παπάζογλου διαπιστώθηκε ακόμα ότι το χαρτί ήταν δυτικού τύπου, σύγχρονο των γεγονότων και σε διάφορα φύλλα, ενώ φαίνεται να παράγεται στην εποχή εκείνη. «Επομένως, ο μοναχός – συγγραφέας του σημειώματος και του καταλόγου των σφαγιασθέντων είναι σύγχρονος και γνωρίζει τα γεγονότα από πρώτο χέρι», υπογραμμίζει ο μητροπολίτης Δράμας.
Ο καθηγητής Παπάζογλου, στη διάρκεια της συνέντευξης τύπου, αναφέρθηκε επίσης στο μακρύ και δύσκολο ταξίδι των συγκεκριμένων χειρογράφων πριν αυτά επιστρέψουν στην ιερά μονή. Τέλος, ο μητροπολίτης Δράμας χαρακτήρισε το όλο γεγονός μεγάλη ευλογία της Παναγίας και επισήμανε ότι θα συνεχίσει, υπό τη σεπτή καθοδήγηση του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου, τον αγώνα επιστροφής των υπόλοιπων χειρογράφων και κειμηλίων στην ιερά μονή.
ΠΗΓΗ: ΑΠΕ
