Τα Αναστενάρια στη Θεσσαλονίκη: Γνωρίστε το έθιμο της πυροβασίας
Τα Αναστενάρια, το έθιμο της πυροβασίας, ενώνουν τους Έλληνες μέσω της παράδοσης.
Ο Κυρ Αναστάσιος, ο “αρχιαναστενάρης”, με μια κόκκινη μαντίλα στους ώμους του, πατάει με γυμνά πόδια στα κάρβουνα. Το πρόσωπο του είναι γαλήνιο, σαν να περπατάει πάνω σε δροσερή άμμο της παραλίας… Είναι η κορύφωση του εθίμου Αναστενάρια στον Λαγκάδα της Θεσσαλονίκης. Ο Αναστάσιος Γκαϊτατζής, περί ου ο λόγος, είναι 83 χρονών και θεωρείται ο μεγαλύτερος στην ηλικία αναστενάρης της περιοχής -αν όχι και συνολικά της Ελλάδας. Το ιδιαίτερο έθιμο της πυροβασίας λαμβάνει χώρα κάθε χρόνο στον Οικισμό Παπακυριαζή του Λαγκαδά, που αναπτύχθηκε γύρω από την εκκλησία τού Αγίου Παντελεήμονα.
«Μόνο με πίστη στους αγίους μας, τους Κωνσταντίνο και Ελένη, τον Άγιο Παντελεήμονα, καταφέρνουμε να μην πάθουμε εγκαύματα», λέει στον ραδιοφωνικό σταθμό του Αθηναϊκού Μακεδονικού Πρακτορείου Ειδήσεων, «Πρακτορείο 104,9 FM» ο κύριος Γκαϊτατζής και στο πρόσωπό του απλώνεται ένα φαρδύ χαμόγελο, που στέλνει σε όλους τους επισκέπτες, που βρέθηκαν χθες το βράδυ στην περιοχή, προκειμένου να δουν και να βιώσουν το αρχαίο αυτό έθιμο των Θρακών.
«Ένα μυστήριο είναι. Έρχομαι για τρίτη φορά και το χαρακτηρίζω “θαύμα” της δύναμης ψυχής. Δεν θα μπορούσα να περπατήσω και να χορεύω στα καυτά κάρβουνα, ίσως δεν ανήκω σε αυτούς τους ιδιαίτερους ανθρώπους με μεγάλη πιστή και θέληση να το καταφέρουν», μας λέει ο κύριος Ν., που δεν θέλησε να δημοσιευτεί το όνομα του.
Ο Σωτήριος Γκαϊτατζής, γιος του κυρ Αναστάση, που είναι πιστός συνεχιστής της αρχέγονης παράδοσης των Θρακών προγόνων του, μας λέει: «Αναβιώνουμε το παλαιό έθιμο, με ρίζες στην αρχαία Ελλάδα, στα παγανιστικά διονυσιακά μυσταγωγικά μυστήρια, αλλά και με την χριστιανική πίστη και ευλάβεια στους αγίους μας. Όλη η διαδρομή αυτή είναι η ταυτότητά μας, που σώζεται μέχρι σήμερα με τις προσπάθειες των συλλόγων και του συλλόγου μας “Αναστενάρια”. Στο έθιμο συμμετέχει όλη η οικογένεια μας. Τα αναστενάρια γίνονται όχι μόνο στη γιορτή των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, αλλά και στις 26 Ιουλίου (παραμονή της εορτής του Αγίου Παντελεήμονα) και κατά τη διάρκεια του χειμώνα, στις 17 και 18 Ιανουαρίου (προς τιμήν του Αγίου Αθανασίου), αλλά σε πιο κλειστό κύκλο».
Πριν από το βάδισμα με γυμνά πόδια πάνω σε ένα στρώμα πυρακτωμένων κάρβουνων, χθες έγινε μια ιδιαίτερη προσευχή στον κλειστό χώρο, το κονάκι, όπου η ατμόσφαιρα ήταν φορτωμένη με ιδιαίτερη χαρά, φορτισμένη με πνευματικά χαρακτηριστικά. Συνόδευαν το τελετουργικό οι τρεις μουσικοί με θρακιώτικη λύρα, γκάιντα και νταούλι.
Ο γνωστός λυράρης Κώστας Πινέλης, επισήμανε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι «η αδιάλειπτη παρουσία της μουσικής και των οργάνων, είναι ένα βασικό μέρος των αναστεναρίων. Κάθε χρόνο συμμετέχω στο δρώμενο, και κάθε χρόνο συγκινούμαι!» Στο έθιμο ήρθε ο χορευτικός σύλλογος από το διπλανό χωρίο Λαγυνά , που πλαισίωνε το έθιμο της πυροβασίας με θρακικούς παραδοσιακούς χορούς.
Η Ολυμπία Σ. , μέλος του χορευτικού, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, μοιράζεται τον ενθουσιασμό της: «Για μας είναι ανεξήγητο, ρωτάμε τους ίδιους τους ανθρώπους αν έχουν άγχος… Λένε ότι ναι, έχουν άγχος, και μας λένε επίσης ότι το καταφέρνουν με πίστη στους αγίους τους. Στο τέλος βγαίνουν νικητές του φόβου, το καταφέρνουν!».
Από την Αυστραλία ήρθαν στην πατρίδα Ελλάδα για διακοπές η Κωνσταντίνα και ο Γιώργος Αναστασιάδη, ζεύγος ομογενών, και μας λένε: «Το έθιμο είδαμε στην τηλεόραση και ήρθαμε φέτος να το βιώσουμε ως θεατές!» Έφυγαν από την Ελλάδα πριν 50 χρόνια στην ηλικία 17 και 18 χρονών. Ήταν το 1966. Σήμερα όπως λένε «ριζώσαμε στην Αυστραλία, αφού εκεί ερωτευτήκαμε, μεγαλώσαμε και κάναμε παιδιά, εγγόνια!». Η Κωνσταντίνα είναι με καταγωγή από την Καλαμάτα, ενώ ο Γιώργος από το Κιλκίς.
«Μάθαμε στην Αυστραλία να σεβόμαστε τα έθιμα πολλών εθνικοτήτων, που μένουν σε αυτήν τη μακρινή αλλά υπέροχη χώρα, όπου υπάρχει μεγάλος σεβασμός στη διαφορετικότητα των άλλων», λέει ο Γιώργος Αναστασιάδης.
Το έθιμο Αναστενάρια μεταφέρεται από γενιά σε γενιά και τηρείται με απόλυτο σεβασμό στην παράδοση από δύο συλλόγους στο Λαγκάδα: «Τα Αναστενάρια του Λαγκαδά» και «Θρακική Εστία Λαγκαδά» που πραγματοποιούν αυτό το τριήμερο το ξακουστό σε όλο τον κόσμο έθιμο. Ο αντιπρόεδρος του Συλλόγου «Αναστενάρια του Λαγκαδά», Σωτήρης Γκαϊτατζής, υπογραμμίζει την ανάγκη διατήρησης των εθίμων των Θρακών: «Είναι αυτό που μας κρατεί ενωμένους, δίνει ζωντάνια στην εθνότητα, και τη διαφορετικότητα, μας ενώνει με τον υπόλοιπο ελληνισμό. Αναβιώνουμε το έθιμο των Αναστεναρίων και προσελκύουμε πλήθος επισκεπτών από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Έρχονται ιστορικοί, λαογράφοι, πανεπιστημιακοί… Φέτος, για άλλη μια χρονιά, με υπερηφάνεια οργανώνουμε το έθιμο των Αναστεναρίων στο τριήμερο 21–23 Μαΐου».
Πηγή: ΑΠΕ, Σοφία Προκοπίδου
