«Καμπανάκι» για την εργασιακή κατάσταση των νέων – Ανησυχία για τη μείωση θέσεων

Μια… διαφορετική εικόνα για τη μείωση της ανεργίας δίνει έρευνα της ΓΣΕΒΕΕ, που υπογραμμίζει μεταξύ άλλων ότι το διάστημα 2018-2021 δεν αυξήθηκαν αλλά μειώθηκαν οι θέσεις εργασίας για τους νέους.«Καμπανάκια» για την εργασιακή κατάσταση των νέων στην Ελλάδα χτυπά έρευνα της ΓΣΕΒΕΕ, που αναφέρεται στη χρονική περίοδο από το 2018 έως το 2021 – και δεν κρύβει τον προβληματισμό της (και) για την ελληνική οικονομία.

Η μελέτη δείχνει ξεκάθαρα ότι η εικόνα της αγοράς εργασίας και της δομής της απασχόλησης δεν είναι ενθαρρυντική για τους νέους και τις νέες της χώρας μας: ενώ τα ποσοστά ανεργίας τους δείχνουν να μειώνονται τα τελευταία χρόνια, η μείωση αυτή δεν οφείλεται στην αύξηση των θέσεων εργασίας αλλά κυρίως στη μείωση της συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό και εν μέρει στη μείωση του πληθυσμού (αποτέλεσμα και του brain drain) που σημαίνει ότι λιγότεροι νέοι άνθρωποι εργάζονται στη χώρα μας παρότι το ποσοστό ανεργίας έχει μειωθεί.

Σύμφωνα με τη ΓΣΕΒΕΕ, η εξέλιξη αυτή δεν είναι ενθαρρυντική ούτε για τις νέες και τους νέους ούτε και για την ελληνική οικονομία στο σύνολο της. Έτσι, ενώ η εντύπωση που προκύπτει από την πτώση του ποσοστού ανεργίας είναι θετική, η πραγματικότητα έχει αρνητικό πρόσημο.

Επιπροσθέτως, η αρχική εικόνα των γενικών ποσοστών ανεργίας της νεολαίας που φανερώνει, έτσι και αλλιώς, μία άσχημη εργασιακή κατάσταση, συνιστά μόνο τη μισή αλήθεια. Η ενδελεχής μελέτη των στοιχείων δείχνει ότι υπάρχει μία πολύ μεγάλη διαφορά μεταξύ της ανεργίας της Αθήνας και της υπόλοιπης Ελλάδας, ειδικά στην κρίσιμη για την μετάβαση από το σχολείο στην εργασία ηλικία των 20-24 ετών.

Υψηλό μορφωτικό επίπεδο, αλλά… Τονίζεται επίσης ότι η νέα γενιά στην Ελλάδα έχει το υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο συγκριτικά με όλες τις προηγούμενες γενιές (παρά την έντονη διαρροή «εγκεφάλων» προς το εξωτερικό) και ταυτόχρονα έχει τα υψηλότερα ποσοστά ανεργίας τόσο ως προς τις μεγαλύτερες ηλικίες όσο και ως προς άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Από τη γενική αυτή εικόνα προκύπτει το συμπέρασμα ότι το νεαρής ηλικίας εργατικό δυναμικό είναι κατά κανόνα σε θέση να ικανοποιήσει την πλειονότητα των αναγκών μιας αγοράς εργασίας υψηλής ειδίκευσης, αλλά δυστυχώς το παραγωγικό και οικονομικό σύστημα της χώρας μας δεν προσφέρει ικανοποιητικό αριθμό θέσεων εργασίας υψηλών δεξιοτήτων ώστε να αξιοποιήσει παραγωγικά και να αναπτύξει περαιτέρω τα ταλέντα και τις γνώσεις των νέων.

Βασικά συμπεράσματα της μελέτης ► Η σημαντική μείωση του ποσοστού ανεργίας που παρατηρήθηκε τα τελευταία χρόνια είναι περισσότερο το αποτέλεσμα της μείωσης του ποσοστού συμμετοχής στο εργατικό δυναμικού και της επακόλουθης μείωσης του εργατικού δυναμικού και όχι τόσο της αύξησης της απασχόλησης. Το συμπέρασμα αυτό ισχύει ακόμη περισσότερο για τις νέες και τους νέους, που είδαν την απασχόλησή τους (θέσεις εργασίας) να μειώνεται από το 2018 μέχρι το 2021, παρότι το ποσοστό ανεργίας τους μειώθηκε! Η εικόνα αυτή δημιουργεί σαφείς προβληματισμούς για τη δυναμική που παρουσιάζει η ελληνική οικονομία κατά την περίοδο που ακολουθεί την έξοδο από τις πολιτικές των μνημονίων με τους «δανειστές».

► Όχι μόνο σε σύγκριση με τη Γερμανία αλλά και με την Πορτογαλία, η απόδοση της ελληνικής οικονομίας και της αγοράς εργασίας τα χρόνια μετά την κρίση είναι πολύ προβληματική. Η Πορτογαλία παρουσιάζει πολύ μεγαλύτερο ποσοστό συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό και περίπου 25% περισσότερες θέσεις εργασίας από την Ελλάδα, το οποίο συνεπάγεται ένα πολύ μικρότερο ποσοστό ανεργίας σε σχέση με την Ελλάδα. Η σύγκριση της απασχόλησης και της ανεργίας των νέων είναι εξίσου απογοητευτική για τη χώρα μας. Η θέση των νέων της χώρας μας ως προς την ανεργία είναι σημαντικά χειρότερη ακόμη και από την Πορτογαλία. Αυτή η παρατηρούμενη υστέρηση συγκριτικά με μία χώρα η οποία είχε διαχρονικά παρόμοιες και ελαφρώς χειρότερες επιδόσεις από τη χώρα μας καθιστά την εικόνα της οικονομίας μας ιδιαίτερα απογοητευτική και θα πρέπει να σημάνει συναγερμό στους υπεύθυνους για τη χάραξη της οικονομικής πολιτικής.

► Το μικρότερο ποσοστό ανεργίας στην περιφέρεια της Αττικής δεν οφείλεται στα καλύτερα εργασιακά χαρακτηριστικά των κατοίκων της (επίπεδο εκπαίδευσης) ή στα υπόλοιπα χαρακτηριστικά που ευνοούν την εύρεση εργασίας (φύλο, υπηκοότητα, ηλικιακή κατανομή), αλλά το αντίθετο. Είναι ο τόπος κατοικίας (με ότι αυτό συνεπάγεται) που βελτιώνει τα ποσοστά ανεργίας στην Αττική και όχι τα υπόλοιπα χαρακτηριστικά του πληθυσμού της. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η επιδείνωση στις εργασιακές προοπτικές που «προσφέρουν» στους κατοίκους της η Δυτική Μακεδονία, η Δυτική Ελλάδα, η Ήπειρος και η Κεντρική Μακεδονία.

► Εστιάζουμε στη συνέχεια στο βασικό τμήμα των ευρημάτων που αφορούν στην εργασιακή κατάσταση των νέων της χώρας, συμπεριλαμβάνοντας και τις ηλικίες από 25 έως 29 έτη. Από τα δεδομένα προκύπτει ότι παρουσιάζουν σημαντικά ψηλότερο ποσοστό ανεργίας σε σύγκριση με όλες τις υπόλοιπες ηλικιακές ομάδες. Η αρνητική αυτή επίδοση δε συμβαδίζει με τα μορφωτικά τους προσόντα, τα οποία είναι σημαντικά ανώτερα από αυτά των μεγαλύτερων ηλικιών. Το χειρότερο ίσως είναι, ότι από το 2018 έως το 2021 δεν αυξήθηκαν αλλά οριακά μειώθηκαν οι θέσεις εργασίας που καταλαμβάνουν οι νέοι/ες της χώρας.

► Είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι αν και νέοι/ες στην αγορά εργασίας, το μεγαλύτερο μέρος των ανέργων μεταξύ τους είναι ήδη μακροχρόνια άνεργοι/ες. Αυτοί/ές που βρήκαν εργασία παρουσιάζουν τα μεγαλύτερα ποσοστά μη εθελούσιας μερικής απασχόλησης και μη εθελούσιας προσωρινής απασχόλησης σε σχέση με τις μεγαλύτερες ηλικίες. Ο χρόνος εργασίας τους είναι σημαντικά μεγαλύτερος από αυτόν των μεγαλύτερων ηλικιών, που είναι ήδη πολύ μεγάλος σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.

► Εκτός από λίγα επαγγέλματα υψηλής τεχνολογίας στα οποία κατέχουν μεγαλύτερα μερίδια, τα συνηθισμένα επαγγέλματα προς τα οποία κατευθύνονται οι νέες και οι νέοι είναι τα κακοπληρωμένα επαγγέλματα των υπηρεσιών χαμηλής ειδίκευσης, παρά το υψηλό μορφωτικό τους επίπεδο. Αλλά ακόμη και στα εισοδήματα που κερδίζουν από την εργασία τους, έχουν πολύ μικρότερες αμοιβές από τους εργαζόμενους μεγαλύτερων ηλικιών. Πρόκειται για μία εισοδηματική διάκριση εις βάρος των νέων που δεν παρατηρείται σε τέτοιο βαθμό στις άλλες δύο χώρες με τις οποίες συγκρίθηκαν.

► Το νεαρό της ηλικίας είναι ιδιαίτερα επιβαρυντικός παράγοντας για την εύρεση εργασίας στην Ελλάδα, υπερδιπλασιάζοντας το λόγο των πιθανοτήτων ανεργίας σε σύγκριση με τους μεγαλύτερους σε ηλικία ανθρώπους. Αντίθετα, στις δύο άλλες χώρες της σύγκρισης, αν και εκεί οι νέοι και οι νέες έχουν αυξημένα ποσοστά ανεργίας σε σύγκριση με τους μεγαλύτερους, η κατάσταση είναι πολύ καλύτερη, ακόμη και στην Πορτογαλία, όπου τα ποσοστά ανεργίας των νέων κυμαίνονται σε ανεκτά επίπεδα.

Ακολουθεί ολόκληρη η μελέτη: