Οι σχέσεις μεταξύ Ισραήλ και ΗΠΑ από το 1948

Ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ αναγνώρισε χθες την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του Ισραήλ, σηματοδοτώντας μια εντυπωσιακή στροφή στην πολιτική που ακολουθούσαν μέχρι τώρα οι προκάτοχοί του. Ακολουθούν οι βασικές ημερομηνίες που σημάδεψαν τις σχέσεις ΗΠΑ- Ισραήλ.

Αναγνώριση αλλά διαφωνίες

Στις 14 Μαΐου 1948 ο Νταβίντ Μπεν Γκουριόν κηρύσσει τη δημιουργία του κράτους του Ισραήλ. Ο Αμερικανός πρόεδρος Χάρι Τρούμαν αναγνωρίζει το νέο κράτος έντεκα λεπτά μετά τη δημιουργία του.

Ωστόσο οι διμερείς σχέσεις είναι ταραγμένες τα πρώτα χρόνια. Η Ουάσινγκτον συνειδητοποιεί ότι μια υπερβολική προσέγγιση με το Ισραήλ θα θέσει σε κίνδυνο τις σχέσεις των ΗΠΑ με τον αραβικό κόσμο.

Οι ΗΠΑ αποδοκιμάζουν την εκστρατεία του Σινά κατά της Αιγύπτου το 1956, που ξεκίνησε το Ισραήλ σε συνεργασία με τη Γαλλία και τη Βρετανία. Μια διαταγή του Ντουάιτ Αϊζενχάουερ προς τον Γκουριόν αναγκάζει το Ισραήλ να υποχωρήσει από το Σινά.

Διαρκής στήριξη στο Ισραήλ

Στη διάρκεια του πολέμου του 1967, το Ισραήλ καταλαμβάνει το Σινά, τη Λωρίδα της Γάζας, τη Δυτική Όχθη, την Ανατολική Ιερουσαλήμ και τα υψίπεδα του Γκολάν. Ο πόλεμος αυτός αποτέλεσε σημείο καμπής για τις σχέσεις ΗΠΑ-Ισραήλ, με την Ουάσινγκτον να ανάγονται σε βασικό υποστηρικτή του εβραϊκού κράτους.

Τον Οκτώβριο του 1967 ο Αμερικανός πρόεδρος Λίντον Τζόνσον αποφάσισε να ξεκινήσει να παρέχει μαζικά όπλα στο Ισραήλ.

Επανειλημμένα η Ουάσινγκτον θα προσπαθήσει να συνδέσει τον ρόλο του βασικού υποστηρικτή του Ισραήλ με αυτόν του μεσολαβητή στην ισραηλινοπαλαιστινιακή σύγκρουση.

Μοναδικός μεσολαβητής

Τον Σεπτέμβριο του 1978 ο Τζίμι Κάρτερ κάλεσε τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μεναχέμ Μπεγκίν και τον Αιγύπτιο πρόεδρο Ανουάρ αλ Σαντάτ στο Καμπ Ντέιβιντ, κοντά στην Ουάσινγκτον. Οι συμφωνίες του Καμπ Ντέιβιντ άνοιξαν τον δρόμο σε μια ειρηνευτική συμφωνία μεταξύ της Αιγύπτου και του Ισραήλ, που υπογράφηκε την επόμενη χρονιά.

Τον Σεπτέμβριου του 1993 ο Μπιλ Κλίντον οργάνωσε στον Λευκό Οίκο μια ιστορικής σημασίας χειραψία μεταξύ του Ισραηλινού Γιτζάκ Ραμπίν και του Παλαιστίνιου Γιάσερ Αραφάτ που υπογράφουν μια Διακήρυξη αρχών για μια πενταετή μεταβατική παλαιστινιακή αυτονομία.

Το 2000 ο Κλίντον επιρρίπτει στον Αραφάτ το μεγαλύτερο μερίδιο της ευθύνης για την αποτυχία των ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων του Καμπ Ντέιβιντ, που διήρκησαν από τις 11 ως τις 25 Ιουλίου.

Ομπάμα: ένταση, αλλά βοήθεια

Μετά την ανάληψη της προεδρίας των ΗΠΑ από τον Μπαράκ Ομπάμα το 2009 οι σχέσεις του με τον πρωθυπουργό του Ισραήλ Μπενιαμίν Νετανιάχου είναι τεταμένες.

Τον Ιούνιο ο Ομπάμα πιέζει το Ισραήλ να σταματήσει τον εποικισμό και εκφράζει τη στήριξή του υπέρ της δημιουργίας ενός παλαιστινιακού κράτους, δίπλα στο Ισραήλ.

Τον Μάρτιο του 2010 η άδεια για την κατασκευή εβραϊκών κατοικιών σε μια συνοικία της κατεχόμενης Ανατολικής Ιερουσαλήμ στη διάρκεια της επίσκεψης του αντιπροέδρου Τζο Μπάιντεν στο Ισραήλ προκαλεί σοβαρό πάγωμα στις διμερείς σχέσεις.

Τον Μάρτιο του 2015 ο Νετανιάχου αψηφά τον Ομπάμα και εκφωνεί ομιλία ενώπιον του αμερικανικού Κογκρέσου κατά της συμφωνίας για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, την οποία στήριζε ο Αμερικανός πρόεδρος. Από την πλευρά του ο Ομπάμα αρνείται να συναντήσει τον Ισραηλινό πρωθυπουργό στη διάρκεια της επίσκεψής του στις ΗΠΑ.

Όμως τον Σεπτέμβριο του 2016 οι δύο αξιωματούχοι υπογράφουν στην Ουάσινγκτον ένα πρωτόκολλο συμφωνίας που αφορά την παροχή στρατιωτικής βοήθειας προς το Ισραήλ αξίας 38 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την περίοδο 2019-2028. Πρόκειται για την πιο γενναιόδωρη βοήθεια που έχουν παράσχει οι ΗΠΑ στην Ιστορία τους.

Τον Δεκέμβριο του 2016 οι διμερείς σχέσεις οδηγούνται σε ανοικτή κρίση μετά την άρνηση των ΗΠΑ, για πρώτη φορά από το 1979, να ασκήσουν βέτο σε μια απόφαση του Συμβουλίου ασφαλείας του ΟΗΕ η οποία καταδίκαζε τον εβραϊκό εποικισμό.

Τραμπ: νέα δεδομένα

Τον Ιανουάριο του 2017 ο Μπενιαμίν Νετανιάχου δήλωσε ότι αναμένει η συμμαχία Ισραήλ- ΗΠΑ να γίνει «πιο ισχυρή από ποτέ» μετά την ορκωμοσία του Ντόναλντ Τραμπ. Στις 15 Φεβρουαρίου στη διάρκεια κοινής συνέντευξης Τύπου μαζί με τον Νετανιάχου από τον Λευκό Οίκο, ο Τραμπ εκτίμησε ότι η «λύση των δύο κρατών» δεν είναι η μοναδική για την επίλυση της ισραηλινοπαλαιστινιακής σύγκρουσης.

Στις 15 Μαΐου ο Ντέιβιντ Φρίντμαν, στενός συνεργάτης του Αμερικανού προέδρου και γνωστός για τις αμφιλεγόμενες απόψεις του υπέρ του εβραϊκού εποικισμού, έφτασε στο Ισραήλ για να αναλάβει καθήκοντα ως πρεσβευτής των ΗΠΑ.

Στις 22 Μαΐου ο Τραμπ προσευχήθηκε μπροστά στο Τείχος των Δακρύων, κάτι που δεν έχει ξανακάνει Αμερικανός πρόεδρος. Την επομένη ο Νετανιάχου ανακοίνωσε ότι η χώρα του θα λάβει επιπλέον στρατιωτική βοήθεια αξίας 75 εκατομμυρίων δολαρίων από τις ΗΠΑ.

Στις 6 Δεκεμβρίου ο Τραμπ αναγνώρισε την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του Ισραήλ και ζήτησε να «προετοιμαστεί η μεταφορά της αμερικανικής πρεσβείας από το Τελ Αβίβ στην Ιερουσαλήμ».

Ωστόσο τόνισε ότι οι ΗΠΑ εξακολουθούν να στηρίζουν τη «λύση των δύο κρατών».

ΠΗΓΗ: ΑΠΕ