Ανησυχία για την οικονομία: Μείωση εξαγωγών – εσόδων από τουρισμό, υποχωρεί η ανταγωνιστικότητα

Σκηνικό χαμηλής και επιδεινούμενης ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας, αλλά και αυξανόμενης πίεσης στο εθνικό εισόδημα, λόγω της στασιμότητας των ευρωπαϊκών οικονομιών οι οποίες απορροφούν λιγότερες ελληνικές εξαγωγές και πληρώνουν λιγότερα για τουρισμό στη χώρα μας, δείχνουν τα τελευταία στοιχεία για τις συναλλαγές με το εξωτερικό.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος στο διάστημα Ιανουαρίου – Αυγούστου 2024 το έλλειμμα της ελληνικής οικονομίας στις συναλλαγές με το εξωτερικό ξεπέρασε τα 7 δισ. ευρώ, καθώς οι εξαγωγές μειώθηκαν ενώ οι εισαγωγές αυξήθηκαν, ένδειξη ότι η ανταγωνιστικότητα της χώρας επιδεινώνεται.

Την ίδια στιγμή τα έσοδα της χώρας από τον τουρισμό τον μήνα Αύγουστο ήταν 4,2 δισ. ευρώ, λιγότερα κατά 78,6 εκατ. ευρώ από ότι πέρσι. Είναι ο δεύτερος μήνας που οι τουριστικές εισπράξεις μειώθηκαν, καθώς το ίδιο είχε συμβεί και τον Ιούλιο, που είχαμε μείωση κατά 177 εκατ. ευρώ).

ΟΙ εξελίξεις αυτές προμηνύουν ότι δύσκολα θα επιτευχθούν και οι κυβερνητικοί στόχοι για την οικονομική ανάπτυξη το 2024 καθώς η αύξηση του ΑΕΠ στηρίζεται και στις εξαγωγές.

Ανατρέπουν επίσης την κυβερνητική γραμμή περί επιτυχίας της οικονομικής πολιτικής της κυβέρνησης, αφού δείχνουν ότι μπροστά μας είναι δυσκολότερες μέρες, καθώς οι προοπτικές για την ευρωπαϊκή οικονομία επιδεινώνονται ενώ το μεγαλύτερο ποσοστό των ελληνικών εξαγωγών είναι αγαθά χαμηλής προστιθέμενης αξίας τα οποία είναι τα πρώτα που πιέζονται λόγω συγκυρίας.

Δείχνουν επίσης ότι γ ελληνική οικονομία δεν έχει κατακτήσει επίπεδα παραγωγικότητας και ανταγωνιστικότητας τέτοια που θα έδιναν ανθεκτικότητα στις ελληνικές εξαγωγές ακόμα και σε περίοδο στασιμότητας ή κρίσης, αλλά εξαρτάται από τα «εύκολα» έσοδα του μαζικού τουρισμού.

Τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος για το ισοζύγιο πληρωμών, το οποίο αποτυπώνει τα χρήματα που μπαίνουν και βγαίνουν από τη χώρα, δείχνουν ότι την περίοδο Ιανουαρίου-Αυγούστου 2024, το έλλειμμα στις οικονομικές σχέσεις της χώρας μας με το εξωτερικό αυξήθηκε σχεδόν κατά 1 δισ. ευρώ σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2023 και διαμορφώθηκε σε 7,3 δισεκ. ευρώ.

Η αύξηση του ελλείμματος οφείλεται κυρίως στην επιδείνωση του εμπορικού ελλείμματος, που προκύπτει από το γεγονός ότι οι εξαγωγές μειώθηκαν κατά 2,4% ενώ οι εισαγωγές αυξήθηκαν στο οκτάμηνο του έτους. Το εμπορικό έλλειμμα στο ίδιο διάστημα έφτασε στα 22,8 δισ. ευρώ, καθώς η χώρα εισήγαγε αγαθά αξίας 55,6 δισ. ευρώ, ενώ εξήγαγε 32,8 δισ. ευρώ.

Η μείωση των εξαγωγών αποτυπώνει την χαμηλή και επιδεινούμενη ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας η οποία πιέζεται πλέον και από τα προβλήματα που έχουν οι ευρωπαϊκές οικονομίες που αποτελούν τους μεγαλύτερους πελάτες των ελληνικών εξαγωγών αλλά βρίσκονται σε στασιμότητα και έτσι αγοράζουν λιγότερα ελληνικά προϊόντα.

Η κατάσταση αυτή αντανακλά τη χαμηλή παραγωγική δυνατότητα της οικονομίας, η οποία αποτυπώνεται και στις μεγάλες εισαγωγές, οι οποίες ξεπερνούν τις εξαγωγές διαχρονικά. Το αποτέλεσμα είναι ότι από την ελληνική οικονομία φεύγουν πολύ περισσότερα χρήματα στο εξωτερικό για να πληρωθούν οι εισαγωγές, από εκείνα που μπαίνουν για να πληρωθούν οι εξαγωγές.

Είναι ένα διαχρονικό πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας που δείχνει ότι η οικονομική δραστηριότητα στην Ελλάδα τροφοδοτεί εισοδήματα, κέρδη και θέσεις απασχόλησης στο εξωτερικό. Οι εξαγωγές βρίσκονται χαμηλά, σε ποσοστό του ΑΕΠ γύρω στο 49% μαζί με τον τουρισμό (και ο τουρισμός θεωρείται εξαγωγή προϊόντος που καταναλώνεται εγχωρίως), ενώ χωρίς τον τουρισμό οι εξαγωγές αγαθών αντιστοιχούν περίπου στο 27%.

Αναλυτικά, σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος:

• Την περίοδο Ιανουαρίου-Αυγούστου 2024, το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών (ή ισοζυγίου πληρωμών) διευρύνθηκε σε σχέση με το ίδιο διάστημα του 2023, λόγω της επιδείνωσης του ισοζυγίου αγαθών και, σε μικρότερο βαθμό, του ισοζυγίου πρωτογενών εισοδημάτων, η οποία αντισταθμίστηκε μερικώς από τη βελτίωση κυρίως του ισοζυγίου δευτερογενών εισοδημάτων, καθώς και του ισοζυγίου υπηρεσιών.
• Τον Αύγουστο του 2024, το πλεόνασμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών αυξήθηκε σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα του 2023, λόγω της βελτίωσης του ισοζυγίου αγαθών και, σε μικρότερο βαθμό, του ισοζυγίου υπηρεσιών, η οποία αντισταθμίστηκε εν μέρει από την επιδείνωση των ισοζυγίων πρωτογενών και δευτερογενών εισοδημάτων.

Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών

Τον Αύγουστο του 2024, το πλεόνασμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών αυξήθηκε κατά 39,4 εκατ. ευρώ σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα του 2023 και διαμορφώθηκε σε 651,3 εκατ. ευρώ.

Το έλλειμμα του ισοζυγίου αγαθών συρρικνώθηκε, λόγω της μεγαλύτερης μείωσης των εισαγωγών σε σχέση με εκείνη των εξαγωγών. Σε τρέχουσες τιμές, οι εξαγωγές αγαθών μειώθηκαν κατά 1,7% (αύξηση 3,6% σε σταθερές τιμές), ενώ οι εισαγωγές αγαθών παρουσίασαν μείωση κατά 5,3% (4,0% σε σταθερές τιμές). Ειδικότερα, σε τρέχουσες τιμές οι εξαγωγές αγαθών χωρίς καύσιμα παρουσίασαν αύξηση κατά 7,9% (5,6% σε σταθερές τιμές), ενώ οι εισαγωγές αγαθών χωρίς καύσιμα μειώθηκαν κατά 5,9% (6,3% σε σταθερές τιμές).

Το πλεόνασμα του ισοζυγίου υπηρεσιών κατέγραψε μικρή αύξηση, λόγω της βελτίωσης του ισοζυγίου λοιπών υπηρεσιών, ενώ το ισοζύγιο ταξιδιωτικών υπηρεσιών μειώθηκε, με το ισοζύγιο μεταφορών να παραμένει ουσιαστικά σταθερό. Σε σχέση με τον Αύγουστο του 2023, οι αφίξεις μη κατοίκων ταξιδιωτών αυξήθηκαν κατά 6,6%, ενώ οι σχετικές εισπράξεις μειώθηκαν κατά 1,8%.

Το έλλειμμα του ισοζυγίου πρωτογενών εισοδημάτων αυξήθηκε σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα του 2023, αντανακλώντας τη μείωση των καθαρών εισπράξεων από λοιπά πρωτογενή εισοδήματα και, σε μικρότερο βαθμό, την αύξηση των καθαρών πληρωμών για τόκους, μερίσματα και κέρδη. Το έλλειμμα του ισοζυγίου δευτερογενών εισοδημάτων κατέγραψε άνοδο σε σχέση με τον Αύγουστο του 2023, ως αποτέλεσμα της αύξησης των καθαρών πληρωμών στον τομέα της γενικής κυβέρνησης.

Την περίοδο Ιανουαρίου-Αυγούστου 2024, το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών αυξήθηκε κατά 989,5 εκατ. ευρώ σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2023 και διαμορφώθηκε σε 7,3 δισεκ. ευρώ.

Το έλλειμμα του ισοζυγίου αγαθών αυξήθηκε, λόγω της αύξησης των εισαγωγών και της ταυτόχρονης μείωσης των εξαγωγών. Σε τρέχουσες τιμές, οι εξαγωγές αγαθών μειώθηκαν κατά 2,4% (‑4,2% σε σταθερές τιμές) και οι εισαγωγές αγαθών αυξήθηκαν κατά 1,9% (2,9% σε σταθερές τιμές). Ειδικότερα, σε τρέχουσες τιμές οι εξαγωγές αγαθών χωρίς καύσιμα παρουσίασαν μείωση κατά 1,9%, ενώ οι αντίστοιχες εισαγωγές κατέγραψαν αύξηση κατά 3,6% (‑4,7% και 3,8% σε σταθερές τιμές αντίστοιχα).

Το πλεόνασμα του ισοζυγίου υπηρεσιών διευρύνθηκε, λόγω της βελτίωσης πρωτίστως των ισοζυγίων ταξιδιωτικών και λοιπών υπηρεσιών και, σε μικρότερο βαθμό, του ισοζυγίου μεταφορών. Σε σχέση με την περίοδο Ιανουαρίου-Αυγούστου 2023, οι αφίξεις μη κατοίκων ταξιδιωτών αυξήθηκαν κατά 9,9% και οι σχετικές εισπράξεις κατά 3,2%.

Το έλλειμμα του ισοζυγίου πρωτογενών εισοδημάτων σημείωσε άνοδο σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2023, κυρίως λόγω της μείωσης των καθαρών εισπράξεων από λοιπά πρωτογενή εισοδήματα, αλλά και της αύξησης των καθαρών πληρωμών για τόκους, μερίσματα και κέρδη. Το πλεόνασμα του ισοζυγίου δευτερογενών εισοδημάτων σχεδόν διπλασιάστηκε έναντι της αντίστοιχης περιόδου του 2023, λόγω της αύξησης των καθαρών εισπράξεων στους λοιπούς, εκτός της γενικής κυβέρνησης, τομείς της οικονομίας.

Ισοζύγιο Κεφαλαίων

Τον Αύγουστο του 2024, το πλεόνασμα του ισοζυγίου κεφαλαίων συρρικνώθηκε κατά 89,8 εκατ. ευρώ και διαμορφώθηκε σε 11,8 εκατ. ευρώ, αντανακλώντας κυρίως την καταγραφή μικρών καθαρών πληρωμών έναντι καθαρών εισπράξεων στον τομέα της γενικής κυβέρνησης.

Την περίοδο Ιανουαρίου-Αυγούστου 2024, το ισοζύγιο κεφαλαίων εμφάνισε έλλειμμα 553,0 εκατ. ευρώ, έναντι πλεονάσματος την αντίστοιχη περίοδο του 2023, λόγω της μείωσης των καθαρών εισπράξεων της γενικής κυβέρνησης, καθώς και της καταγραφής καθαρών πληρωμών έναντι καθαρών εισπράξεων στους λοιπούς, εκτός της γενικής κυβέρνησης, τομείς της οικονομίας.

Συνολικό Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών και Κεφαλαίων

Τον Αύγουστο του 2024, το πλεόνασμα του συνολικού ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών και κεφαλαίων (το οποίο αντιστοιχεί στις ανάγκες της οικονομίας για χρηματοδότηση από το εξωτερικό) μειώθηκε κατά 50,4 εκατ. ευρώ σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα του 2023 και διαμορφώθηκε σε 663,0 εκατ. ευρώ.

Την περίοδο Ιανουαρίου-Αυγούστου 2024, το έλλειμμα του συνολικού ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών και κεφαλαίων διευρύνθηκε σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2023 και διαμορφώθηκε σε 7,9 δισεκ. ευρώ.

Ισοζύγιο Χρηματοοικονομικών Συναλλαγών

Τον Αύγουστο του 2024, στην κατηγορία των άμεσων επενδύσεων, οι απαιτήσεις των κατοίκων έναντι του εξωτερικού κατέγραψαν καθαρές ροές ύψους 108,6 εκατ. ευρώ και οι υποχρεώσεις των κατοίκων έναντι του εξωτερικού καθαρές ροές ύψους 278,7 εκατ. ευρώ, χωρίς αξιοσημείωτες συναλλαγές.

Στις επενδύσεις χαρτοφυλακίου, η αύξηση των απαιτήσεων των κατοίκων έναντι του εξωτερικού αντανακλά κυρίως την αύξηση κατά 676,0 εκατ. ευρώ των τοποθετήσεών τους σε ομόλογα και έντοκα γραμμάτια του εξωτερικού. Η αύξηση των υποχρεώσεών τους οφείλεται κυρίως στην άνοδο κατά 101,0 εκατ. ευρώ των τοποθετήσεων μη κατοίκων σε ελληνικά ομόλογα και έντοκα γραμμάτια, που αντισταθμίστηκε εν μέρει από τη μείωση των τοποθετήσεων μη κατοίκων σε μετοχές εγχώριων επιχειρήσεων κατά 55,0 εκατ. ευρώ.

Στην κατηγορία των λοιπών επενδύσεων καταγράφηκε αύξηση των απαιτήσεων των κατοίκων έναντι του εξωτερικού, λόγω της στατιστικής προσαρμογής για την έκδοση τραπεζογραμματίων (κατά 613,0 εκατ. ευρώ), η οποία αντισταθμίστηκε εν μέρει από την υποχώρηση κατά 444,0 εκατ. ευρώ των τοποθετήσεων κατοίκων σε καταθέσεις και repos στο εξωτερικό. Η μείωση των υποχρεώσεών τους προέρχεται από την υποχώρηση κατά 690,2 εκατ. ευρώ των δανειακών υποχρεώσεών τους προς μη κατοίκους και από τη μείωση κατά 139,0 εκατ. ευρώ των τοποθετήσεων μη κατοίκων σε καταθέσεις και repos στο εσωτερικό, η οποία αντισταθμίστηκε εν μέρει από τη στατιστική προσαρμογή που συνδέεται με την έκδοση τραπεζογραμματίων (κατά 613,0 εκατ. ευρώ).

Την περίοδο Ιανουαρίου-Αυγούστου 2024, στην κατηγορία των άμεσων επενδύσεων, οι απαιτήσεις των κατοίκων έναντι του εξωτερικού κατέγραψαν καθαρές ροές ύψους 1,4 δισεκ. ευρώ και οι υποχρεώσεις των κατοίκων έναντι του εξωτερικού, που αντιστοιχούν σε άμεσες επενδύσεις μη κατοίκων στην Ελλάδα, σημείωσαν καθαρές ροές ύψους 2,7 δισεκ. ευρώ.

Στις επενδύσεις χαρτοφυλακίου, η αύξηση των απαιτήσεων των κατοίκων έναντι του εξωτερικού οφείλεται κατά το μεγαλύτερο μέρος της στην άνοδο κατά 4,0 δισεκ. ευρώ των τοποθετήσεων κατοίκων σε ομόλογα και έντοκα γραμμάτια του εξωτερικού. Η αύξηση των υποχρεώσεών τους αντανακλά κυρίως την άνοδο κατά 6,2 δισεκ. ευρώ των τοποθετήσεων μη κατοίκων σε ελληνικά ομόλογα και έντοκα γραμμάτια, καθώς και την αύξηση κατά 1,8 δισεκ. ευρώ των τοποθετήσεων μη κατοίκων σε μετοχές εγχώριων επιχειρήσεων.

Στην κατηγορία των λοιπών επενδύσεων, η μείωση των απαιτήσεων των κατοίκων έναντι του εξωτερικού οφείλεται κυρίως στην υποχώρηση κατά 6,5 δισεκ. ευρώ των τοποθετήσεων κατοίκων σε καταθέσεις και repos στο εξωτερικό, η οποία αντισταθμίστηκε μερικώς από τη στατιστική προσαρμογή για την έκδοση τραπεζογραμματίων (κατά 1,8 δισεκ. ευρώ) και από την αύξηση κατά 941,2 εκατ. ευρώ της χορήγησης δανείων σε μη κατοίκους. Η μείωση των υποχρεώσεών τους συνδέεται με την υποχώρηση κατά 2,2 δισεκ. ευρώ των δανειακών υποχρεώσεών τους προς μη κατοίκους και τη μείωση κατά 2,0 δισεκ. ευρώ των τοποθετήσεων μη κατοίκων σε καταθέσεις και repos στην Ελλάδα (περιλαμβάνεται και ο λογαριασμός TARGET), η οποία αντισταθμίστηκε ως ένα βαθμό από τη στατιστική προσαρμογή για την έκδοση τραπεζογραμματίων (κατά 1,8 δισεκ. ευρώ).

Στο τέλος Αυγούστου του 2024, τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της χώρας διαμορφώθηκαν σε 13,6 δισεκ. ευρώ, έναντι 12,2 δισεκ. ευρώ στο τέλος Αυγούστου του 2023.