Στη Νότια Ευρώπη οι κυβερνήσεις κοιτάζουν προς τη «μεσαία τάξη» – Αλλά δεν πείθουν για τις προθέσεις τους

Οι Ευρωπαίοι πολίτες, και κυρίως αυτοί των χωρών του Νότου, βρίσκονται αντιμέτωποι με το διαρκώς αυξανόμενο κόστος ζωής. Τα πλήγματα ήταν απανωτά: δημοσιονομική κρίση, προγράμματα αναδιάρθρωσης, και μετά ενεργειακή κρίση και πληθωρισμός.

Στο επίκεντρο των κρίσεων αυτών βρέθηκε η λεγόμενη μεσαία τάξη, το εισόδημα της οποίας οι συντηρητικές κυβερνήσεις στην Ελλάδα, την Ιταλία και την Πορτογαλία, διατείνονται ότι θέλουν να στηρίξουν. Και ο τρόπος που επιλέγουν είναι η φορολογική πολιτική. Αναγνωρίζοντας προφανώς ότι ανέλαβε το κύριο βάρος των κρίσεων, αλλά και των φορολογικών βαρών. Δυσανάλαγα πολύ για τις δυνατότητές της.

Ο 130ς μισθός της κυβέρνησης Μητσοτάκη

Η ελληνική κυβέρνηση ανακοίνωσε τον Σεπτέμβριο μια μεταρρύθμιση στο φορολογικό σύστημα συνολικής αξίας 1,6 δισεκατομμυρίων ευρώ. Αυτή περιλαμβάνει μείωση φορολογικών συντελεστών σε όλα τα φορολογούμενα εισοδηματικά κλιμάκια, ενώ προβλέπεται ότι θα χρηματοδοτηθεί χάρη στα διαρκή υπερπλεονάσματα του ελληνικού προϋπολογισμού. Δεδηλωμένος στόχος, να ενισχυθεί η μεσαία τάξη, αλλά και να στηριχθούν οι οικογένειες με παιδιά.

Επιπλέον, από την 1η Απριλίου τέθηκε σε εφαρμογή μια νέα αύξηση του κατώτατου μισθού, η πέμπτη, η οποία τον ανέβασε στα 880 ευρώ (μικτά). Ένας από τους χαμηλότερους στην Ευρώπη. Προοπτική, σύμφωνα με τον ίδιο τον Έλληνα πρωθυπουργό, ο κατώτατος μισθός να φτάσει τα 950 ευρώ (επίσης μικτά) το 2027. Κυβερνητικά στελέχη, ακόμη και ο ίδιος ο Κυριάκος Μητσοτάκης, διατείνονται ότι χάρη στα μέτρα της κυβέρνησης, την αύξηση του κατώτατου μισθού, αλλά και τις φοροελαφρύνσεις, τουλάχιστον στον δημόσιο τομέα και για τους συνταξιούχους, έχει ήδη επέλθει οικονομική ανακούφιση ισοδύναμη με έναν 13 μισθό. Εκείνον που καταργήθηκε στα χρόνια των μνημονίων.

Είναι όμως έτσι; Πόσο έχει στηριχθεί η ελληνική μεσαία τάξη; Ο πληθωρισμός, μετά τις απώλειες εισοδήματος εξαιτίας των μνημονίων και των οικονομικών κρίσεως, σωρευτικά έχει στραγγίξει τα ελληνικά νοικοκυριά. Οι έρευνες δείχνουν ότι η αγοραστική δύναμη των Ελλήνων είναι από τις χαμηλότερες στην Ευρώπη.

Χαρακτηριστική είναι η δήλωση στο Bloomberg μιας μητέρας έξι παιδιών. Η Δήμητρα-Ινές Αγγελή, υπάλληλος πληροφορικής, είναι μεταξύ εκείνων που θα ωφεληθούν από τα φορολογικά μέτρα της ελληνικής κυβέρνησης. Εκτιμά ότι μαζί με αυτά που παίρνει ο σύζυγός της, θα εξοικονομήσουν έναν μισθό ετησίως. Είπε ότι αυτό θα αντισταθμίσει το κόστος της ακρίβειας, αλλά δεν θα αλλάξει τα δεδομένα. «Θα μας επιτρέψει να μην μειώσουμε περαιτέρω το βιοτικό μας επίπεδο. Έχουμε ήδη μάθει να περιορίζουμε τις ανάγκες μας στο ελάχιστο», είπε.

Οι ιταλικές τράπεζες

Στην Ιταλία, η κυβέρνηση της ακροδεξιάς Τζόρτζια Μελόνι σκέφτεται να περιορίσει φοροαπαλλαγές των τραπεζών και να αυξήσει το εταιρικό φόρο. Στον προϋπολογισμό που κατατέθηκε, προβλέπεται η άντληση 5 δισεκατομμυρίων ευρώ από τις τράπεζες. Και έτσι θα μπορέσει να μειώσει φόρους 2,7 δισεκατομμυρίων ετησίων και για τρία χρόνια, στη μεσαία τάξη. Ωστόσο, καθώς η κυβέρνηση αποτελείται από τρία κόμματα, ήδη αντιδρούν στο μέτρο η ακροδεξιά Λέγκα του Βορρά και το νεοφιλελεύθερο Forza Italia. Και εκφράζονται εκτιμήσεις ότι το μέτρο θα ταρακουνήσει την ιταλική κυβέρνηση.

Οι πολίτες πάντως, δεν φαίνεται να πείθονται από τις «καλές προθέσεις» της Ιταλίδας πρωθυπουργού. Τα συνδικάτα έχουν προκηρύξει απεργία για τις 28 Νοεμβρίου και τις 12 Δεκεμβρίου. Υποστηρίζουν ότι μπορεί ο προϋπολογισμός να αυξάνει τους φόρους –όχι επαρκώς- για τις τράπεζες, αλλά παράλληλα μειώνει τις δημόσιες και κοινωνικές δαπάνες και αυξάνει αυτές για εξοπλισμούς.

Για τον Ουμπέρτο Ντουλίτσα, νοσηλευτή, 52 ετών, με οικογένεια το μέτρο της κυβέρνησης Μελόνι «φαίνεται καλό στα χαρτιά, αλλά για τους περισσότερους από εμάς, είναι απλώς μια μικρή ανακούφιση. Δεν είναι το μέτρο που θα αλλάξει τα πράγματα για μια οικογένεια που αντιμετωπίζει δυσκολίες».

Φοροελαφρύνσεις και εργατική μεταρρύθμιση

Σε τεντωμένο σχοινί κινείται και η δεξιά κυβέρνηση της Πορτογαλίας, η οποία επίσης ελπίζει στη στήριξη του ακροδεξιού κόμματος Chega για να περνάει νομοθεσία. Ο προϋπολογισμός του πρωθυπουργού Λουίς Μοντενέγκρο για το 2026 προβλέπει μέτρια αλλά στοχευμένη φορολογική ελάφρυνση για τα άτομα μεσαίου εισοδήματος και οικογένειες. Μεταξύ αυτών είναι μια μικρή μείωση σε ορισμένους συντελεστές φόρου εισοδήματος και μια αύξηση των ορίων και των εκπτώσεων. Ωστόσο, τις μεγαλύτερες εκπτώσεις θα τις δουν εταιρείες και όχι οι εργαζόμενοι.

Ωστόσο, την ίδια ώρα προωθεί νομοθεσία που για «μεταρρύθμιση» της εργασιακής νομοθεσίας, η οποία την έφερε αντιμέτωπη με τους εργαζόμενους. Η Πορτογαλία έχει κατώτατο μισθό 870 ευρώ και η μεταρρύθμιση περιλαμβάνει μέτρα που θίγουν βασικά εργασιακά δικαιώματα στο όνομα της ανταγωνιστικότητας.

Τι λένε οι οικονομολόγοι

Η προσπάθεια των κυβερνήσεων Ιταλίας, Ελλάδας και Πορτογαλίας έχει έναν προφανή στόχο. Τη διατήρηση της εξουσίας και την επανεκλογή. Όλοι καταλαβαίνουν ότι το κλειδί είναι η «μεσαία τάξη». Και καμία κυβέρνηση δεν έλαβε ουσιαστικά μέτρα για την αντιμετώπιση της ακρίβειας στον πυρήνα της.

Οι χώρες της Νότιας Ευρώπης, χτυπημένες περισσότερο από τις άλλες από τις κρίσεις, βρίσκονται κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ όσον αφορά το κατά κεφαλήν ΑΕΠ. Η ανεργία έχει μειωθεί σημαντικά, αλλά παραμένει πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ. Η αύξηση των μισθών ήταν μέτρια και κάτω από αυτήν πολλών ομοειδών χωρών.

Σύμφωνα με τον Βολφάνγκο Πίκολι, συμπρόεδρο της Teneo Intelligence για την παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών πολιτικού κινδύνου, «αν κοιτάξετε όλες τις εκλογές και τις δημοσκοπήσεις, πρέπει να στοχεύσετε τη μεσαία τάξη».

Μιλώντας επίσης στο Bloomberg, o Ηλίας Λέκκος, της Τράπεζας Πειραιώς, είπε ότι τα μέτρα της ελληνικής κυβέρνησης δεν θα έχουν άμεσο αντίκτυπο, «θα κάνουν τη διαφορά εντός του 2026». Ενώ ο Κάρλο Αλμπέρτο Καρνεβάλε Μάφε, καθηγητής επιχειρηματικής στρατηγικής στο Πανεπιστήμιο Μποκόνι του Μιλάνου είναι κατηγορηματικός. Ο οικονομικός αντίκτυπος των σχεδίων της Μελόνι «δεν είναι σημαντικός. Αυτό που έπρεπε να είχαν κάνει ήταν να αποστειρώσουν το δημοσιονομικό βάρος».

Και η Σιμόνα Ντέλε Κιάιε, επικεφαλής οικονομολόγος του Bloomberg Economics, δεν φαίνεται να έχει πειστεί.

«Μετά από χρόνια πληθωρισμού που διαβρώνει τους πραγματικούς μισθούς, οι οικογένειες μεσαίου εισοδήματος – οι οποίες συχνά πληρώνουν το μεγαλύτερο μέρος των φόρων εργασίας – έχουν πληγεί περισσότερο. Οι προσωρινές μειώσεις φόρων βοηθούν οριακά. Μόνο αντιμετωπίζοντας τις πιέσεις των δημόσιων δαπανών μπορούν οι κυβερνήσεις να δημιουργήσουν τον χώρο για διαρκή, διαρθρωτική φορολογική ελάφρυνση».

Πηγή: in.gr / Αρχοντία Κατσούρα