ΔΠΘ: “Η κατάργηση του Τμήματος Ελληνικής Φιλολογίας δεν αιτιολογείται από επιστημονικό ή ακαδημαϊκό λόγο”

Σφοδρές αντιδράσεις έχει προκαλέσει η απόφαση του Υπουργείου Παιδείας να συγχωνευτούν τα τρία Τμήματα της Σχολής Κλασικών και Ανθρωπιστικών Σπουδών του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης.

Τα τμήματα που πρόκειται να συγχωνευτούν σε ένα, είναι το Τμήμα Ελληνικής Φιλολογίας, το Τμήμα Ιστορίας και Εθνολογίας και το Τμήμα Γλώσσας, Φιλολογίας και Πολιτισμού Παρευξείνιων Χωρών.

Σε ανακοίνωσή τους, τα μέλη της Συνέλευσης του Τμήματος Ελληνικής Φιλολογίας του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης αναφέρουν χαρακτηριστικά ότι “η συγχώνευση δεν αιτιολογείται από κανέναν επιστημονικό ή ακαδημαϊκό λόγο”.

Δείτε την ανακοίνωση:

Πρόσφατα γνωστοποιήθηκε στο Τμήμα Ελληνικής Φιλολογίας του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης ότι το Υ.ΠΑΙ.Θ.Α. σε συνεργασία με τη Διοίκηση του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης έχουν αποφασίσει τη συγχώνευση του Τμήματος με τα άλλα δύο Tμήματα της Σχολής Κλασικών και Ανθρωπιστικών Σπουδών, δηλαδή το Τμήμα Ιστορίας και Εθνολογίας και το Τμήμα Γλώσσας, Φιλολογίας και Πολιτισμού Παρευξεινίων Χωρών, και την ίδρυση μονοτμηματικής Σχολής.

Πρόκειται για ουσιαστική κατάργηση του Τμήματος Ελληνικής Φιλολογίας, το οποίο εδώ και τρεις δεκαετίες εκπαιδεύει τους φοιτητές και τις φοιτήτριές του στον έλληνα λόγο, λόγο που διδάσκουν με τη σειρά τους ως απόφοιτοι (μεταξύ άλλων και) στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Ενός Τμήματος, το οποίο έχει βαθμολογηθεί με «άριστα» σε όλες τις πιστοποιήσεις του Προγράμματος Σπουδών του από την Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘ.Α.Α.Ε). Ενός Τμήματος, το οποίο, παρά τη διαχρονική του παραμέληση από τις εκάστοτε διοικήσεις του Πανεπιστημίου, έχει καταφέρει να δώσει το επιστημονικό του στίγμα διεθνώς. Το Τμήμα Ελληνικής Φιλολογίας διαθέτει τρία επιτυχημένα και προσοδοφόρα μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών, τα δύο εκ των οποίων είναι διιδρυματικά, ενώ έχει πολλά χρηματοδοτούμενα ερευνητικά προγράμματα, που αποφέρουν κέρδη στο Ίδρυμα. Αυτή τη στιγμή αριθμεί 90 ενεργούς υποψήφιους διδάκτορες, 13 μεταδιδακτορικούς ερευνητές, 318 ενεργούς μεταπτυχιακούς φοιτητές, ενώ για το ακαδημαϊκό έτος 2022-2023 έχει να παρουσιάσει έναν πλούσιο απολογισμό δράσεων.

Η Κατάργηση του Τμήματος Ελληνικής Φιλολογίας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης δεν αιτιολογείται από κανέναν επιστημονικό ή ακαδημαϊκό λόγο.

Το Τμήμα Ελληνικής Φιλολογίας εδρεύει στο ακρότατο όριο της ελληνικής επικράτειας. Οι άνθρωποί του, διδάσκοντες, διδασκόμενοι, επιστημονικοί συνεργάτες και διοικητικό προσωπικό, που το υπηρετούμε εδώ και 28 χρόνια με αφοσίωση και αγάπη και με αδιάλειπτη μέριμνα, και με προσωπικό κόστος πολλές φορές, το έχουμε αναδείξει σε φάρο παιδείας και λογιοσύνης στη Θράκη κατά γενική παραδοχή, ενώ έχει αναπτύξει ισχυρή παρουσία και διασύνδεση με την τοπική (και όχι μόνο) κοινωνία.. Δεν είναι λογικό ένα πανεπιστημιακό Τμήμα που λειτουργεί σωστά, παρά τις ποικίλες δυσμενείς συνθήκες (όπως η εγκατάσταση σε ανθυγιεινές εγκαταστάσεις και η υποστελέχωση), να καταστραφεί με πρόφαση τη μείωση του αριθμού των εισαχθέντων σε άλλα Τμήματα της ίδιας Σχολής και με αντάλλαγμα την απορρόφηση των Τμημάτων του ΔΙ.ΠΑ.Ε. από το Δ.Π.Θ. και την ίδρυση δύο νέων Τμημάτων σε αυτό.

Κανένα κράτος δεν καταργεί ένα επιτυχημένο Τμήμα, στο οποίο διδάσκεται η εθνική γλώσσα και γραμματεία, αντικείμενα που αποτελούν το θεμέλιο της παιδείας και, συν τοις άλλοις, εξετάζονται πάντοτε, σε όλα τα εκπαιδευτικά συστήματα του κόσμου, για την εισαγωγή των φοιτητών στα Πανεπιστήμια.

Κάποιοι είναι της άποψης ότι, αφού οι ελληνικές σπουδές είναι σε κάμψη σε όλο τον κόσμο, άρα καλώς πράττουν και τις συρρικνώνουν. Ωστόσο, οι ελληνικές σπουδές σε οποιαδήποτε άλλη χώρα αποτελούν σπουδές ξένης φιλολογίας (όσο και αν ειδικά η αρχαία ελληνική γραμματεία αποτελεί τη βάση του ευρωπαϊκού πολιτισμού). Αντίθετα, στην πατρίδα μας η ελληνική είναι η εθνική μας γλώσσα, η οποία είναι αδιαίρετη, και είναι αυτή που έδωσε στην Ελλάδα τα δύο και μοναδικά νόμπελ. Άρα, δεν μπορούμε να ακολουθήσουμε τις πολιτικές άλλων χωρών σε αυτό το θέμα. Θα ήταν πιο λογικό, οι υπεύθυνοι για την εκπαιδευτική πολιτική στην Ελλάδα να ερευνήσουν τα αληθινά αίτια της συρρίκνωσης του αριθμού των υποψηφίων για τις Ανθρωπιστικές Σπουδές, και να προτείνουν πραγματικά εποικοδομητικές και εθνικά επωφελείς λύσεις για τη θεραπεία του προβλήματος.

Ας μιλήσουμε με αριθμούς: Από τα επτά Φιλολογικά Τμήματα της χώρας, το Τμήμα Ελληνικής Φιλολογίας του Δ.Π.Θ. έρχεται τρίτο σε αριθμό εισαχθέντων φοιτητών το 2023, μετά τα αντίστοιχα Τμήματα του Ε.Κ.Π.Α. και της Πάτρας:

Τμ. Φιλολογίας Ε.Κ.Π.Α. 282 Τμ. Φιλολογίας Πατρών 157 Τμ. Ελληνικής Φιλολογίας Δ.Π.Θ.: 127 Τμ. Φιλολογίας Καλαμάτας: 111 Τμ. Φιλολογίας Ιωαννίνων: 109 Τμ. Φιλολογίας Α.Π.Θ.: 98 Τμ. Φιλολογίας Ρεθύμνου: 73

Συνεπώς, δεν στοιχειοθετείται ούτε με κριτήριο τον αριθμό των εισαχθέντων η απαιτούμενη από τον νόμο αναγκαιότητα της συγχώνευσης. Παραμένει για εμάς αδικαιολόγητο το ότι οι προσπάθειες της Κυβέρνησης για συγχώνευση Τμημάτων ξεκινούν από ένα Τμήμα που βρίσκεται τόσο ψηλά στη συγκριτική κατάταξη, και ακόμη πιο πολύ μας προβληματίζει η σύμφωνη γνώμη της Διοίκησης του Δ.Π.Θ.

Άλλωστε μια τέτοια απόφαση έρχεται σε σύγκρουση με τις διατάζει του πιο πρόσφατου νόμου για την Ανώτατη Εκπαίδευση (ν. 4957/2022), όπου προβλέπεται (άρ. 20 παρ. 2) ότι «κατ’ εξαίρεση, είναι δυνατή η ίδρυση και λειτουργία μονοτμηματικής Σχολής, εφόσον κρίνεται αναγκαίο για την ανάπτυξη και καλλιέργεια της επιστήμης που θεραπεύει». Αυτός ο αναγκαίος λόγος ουδόλως συντρέχει στην προκειμένη περίπτωση, ώστε να δικαιολογήσει τη συγχώνευση του γνωστικού αντικειμένου της ελληνικής φιλολογίας (με ειδικεύσεις: Κλασική Φιλολογία, Βυζαντινή και Νεοελληνική Φιλολογία, Γλωσσολογία) με τα γνωστικά αντικείμενα της ιστορίας, της εθνολογίας, της ανθρωπολογίας και των γλωσσών, της φιλολογίας και του πολιτισμού παρευξεινίων χωρών. Οι επιστήμες των υφισταμένων τριών Τμημάτων είναι απολύτως διακριτές, παρά τον όποιο διάλογο μεταξύ τους σε διεπιστημονικό επίπεδο, γεγονός που αποδεικνύεται περίτρανα από την, αντίστοιχη με του δικού μας Τμήματος, συγκρότηση όλων των Τμημάτων Φιλολογίας της χώρας με τις ειδικεύσεις της Κλασικής, της Βυζαντινής/Μεσαιωνικής και της Νεοελληνικής Φιλολογίας, καθώς και της Γλωσσολογίας. Αντίθετα, παραμένει άγνωστη η επιστήμη την οποία θα θεραπεύει η μονοτμηματική Σχολή που σχεδιάζεται να ιδρυθεί.

Η συγχώνευση δεν αιτιολογείται από κανέναν επιστημονικό λόγο. Αν συνενώσει κανείς σε ένα Τμήμα (ή, ακόμη χειρότερα, σε ένα Πρόγραμμα Σπουδών) ιστορικούς, εθνολόγους, οθωμανολόγους, αρχαιο-λόγους, σλαβολόγους, φυσικούς ανθρωπολόγους, ελληνιστές φιλολόγους κ.λπ., το υβρίδιο που θα προ-κύψει θα είναι θνησιγενές. Ένα Τμήμα Ελληνικής Φιλο-λογίας έχει πολύ συγκεκριμένο επιστημονικό αντικείμενο: την προαγωγή της μελέτης του ελληνικού λόγου και της ελληνικής λογοτεχνίας στη διαχρονία τους. Και ο λόγος, αυτός που μας καθιστά ανθρώπους, είναι η γλώσσα, η λογική, ο λογισμός. Χωρίς την καλλιέργεια του λόγου δεν θα μπορούσε η χώρα να παραγάγει επιστήμονες.

Η Ελληνική Πολιτεία ας μη θυσιάσει το Τμήμα μας, λησμονώντας τη ρήση του Δημοσθένη: πολλάκις δοκεῖ τὸ φυλάξαι τἀγαθὰ τοῦ κτήσασθαι χαλεπώτερον εἶναι (Δημοσθ. ᾽Ολυνθ. Α, 1.23).

Τα μέλη της Συνέλευσης του Τμήματος Ελληνικής Φιλολογίας του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης

*Την υποστήριξή τους προς το Τμήμα Ελληνικής Φιλολογίας του Δ.Π.Θ. έχουν εκφράσει με ψήφισμά τους τα υπόλοιπα Φιλολογικά Τμήματα της χώρας, αλλά και με μήνυμά τους η Ελληνική Επιτροπή Βυζαντινών Σπουδών, η Γερμανική Εταιρεία για την Προώθηση Βυζαντινών Σπουδών (Deutsche Arbeitsgemeinschaft zur Förderung Byzantinischer Studien), αλλά και διεθνείς φιλολογικές ενώσεις, όπως η Fédération inter­nationale des associations d’études classiques (F.I.E.C), των οποίων αναμένουμε τα σχετικά ψηφίσματα.