Σεξουαλική Διαπαιδαγώγηση: Γιατί δε διδάσκεται στα ελληνικά σχολεία;

Τα παραμύθια των ενηλίκων για πελαργούς, μελισσούλες και λουλουδάκια που φέρνουν τα μωρά, δεν πείθουν πια τα μικρά παιδιά. Η άμεση πρόσβαση των τελευταίων ωστόσο, στο αχανές σύμπαν των διαδικτυακών πληροφοριών, δεν εγγυάται σε καμία περίπτωση και την κατανόηση του περιεχομένου.

Ομοφοβικές επιθέσεις, γυναικοκτονίες, σεξουαλικές κακοποιήσεις, βία ανηλίκων, αλλά και περιστατικά έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας, είναι μερικά από τα απτά παραδείγματα της επικαιρότητας, που επαληθεύουν πως η παιδεία των Ελλήνων σε θέματα που αφορούν το σεξ και το έμφυλο είναι λιγοστή έως και ανύπαρκτη.

Την ίδια ώρα, που στα σχολεία πολλών ευρωπαϊκών κρατών, η σεξουαλική αγωγή αποτελεί μέρος της διδακτέας ύλης για περισσότερο από μισό αιώνα, ο ελληνικός συντηρητισμός έχει φροντίσει για την παρεμπόδιση της ένταξης του εν λόγω μαθήματος στις τάξεις της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

Για την ιστορία, στη χώρα μας, το 1964, ο τότε γενικός γραμματέας του υπουργείου Παιδείας, Ευάγγελος Παπανούτσος, ήταν εκείνος που πρότεινε τη συμπερίληψη της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης στο σχολικό πρόγραμμα.

Έκτοτε, έχουν γίνει αρκετές απόπειρες· Το 2001, ο Ζήσης Παπαθανασίου, πρόεδρος του Ελληνικού Σεξολογικού Ινστιτούτου και γυναικολόγος και ο ψυχίατρος Κώστας Κοτζαμάνης ανέλαβαν τη συγγραφή σχολικού εγχειρίδιου για τη σεξουαλική εκπαίδευση, ωστόσο τα βιβλία δεν μπήκαν ποτέ στις τσάντες των μαθητών, καθώς αφορίστηκαν από τον Σύνδεσμο Κληρικών Ελλάδας.

Μια ακόμη φιλότιμη προσπάθεια -για τα ελληνικά δεδομένα- έλαβε χώρα το 2017, με την εισαγωγή της θεματικής εβδομάδας στο Γυμνάσιο, κατά την οποία οι έφηβοι ενημερώνονται για ζητήματα που σχετίζονται με την αγωγή υγείας και τις κοινωνικές σχέσεις.

Κατά κανόνα, οι σφοδρές αποδοκιμασίες και αντιδράσεις της Εκκλησίας, της ακροδεξιάς, αλλά και το επιχείρημα ενός συνόλου της ελληνικής κοινωνίας, πως οποιαδήποτε συζήτηση για τη σεξουαλικότητα, μπορεί να καταστρέψει την «αθωότητα» των παιδιών (παρόλο που τα ίδια έχουν ήδη καλλιεργήσει μια οπτική, αυτοσχέδια, με πηγές που έχουν συγκεντρώσει, κυρίως από το ίντερνετ), υπερισχύσουν έναντι στην έγκυρη ενημέρωση των ανηλίκων.

Στην Ελλάδα του σήμερα, τα θέματα που σχετίζονται με τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση στο Δημοτικό, καλύπτονται με το μάθημα της Αγωγής Υγείας/Αγωγής Ζωής. Ταυτόχρονα, στις τάξεις του Γυμνασίου, ζητήματα για τη σεξουαλικότητα προσεγγίζονται κυρίως στα μαθήματα Οικιακής Οικονομίας και Βιολογίας, ενώ στο Λύκειο, σχετικές ενότητες καλύπτονται μόνο στο μάθημα της Βιολογίας και στο επιλεγόμενο μάθημα της Οικογενειακής Αγωγής.

Βέβαια, έξι δεκαετίες ύστερα από την πρώτη συζήτηση, η κοινωνία αποδεικνύει συνεχώς ότι δεν είναι ακόμη έτοιμη να υποδεχθεί -και πόσο μάλλον με ανοιχτές αγκάλες- κάποιο μάθημα για τη σεξουαλική διαπαιδαγώγησης  των νέων μελών της.

Υπενθυμίζεται πως δύο χρόνια πριν, μία εκπαιδευτικός πέρασε από ΕΔΕ, μετά από καταγγελία γονέων, για την προβολή ταινίας με δήθεν «ακατάλληλο, σεξουαλικής υφής» περιεχόμενο σε μαθητές δημοτικού.

Η ίδια επέλεξε να δείξει στην τάξη το «Αγόρια στο Ντους» του Σουηδού Κρίστιαν Ζέτεμπεργκ, μια ταινία η οποία έχει προβληθεί σε σχολεία όλης της Ευρώπης. Εν τέλει, απαλλάχθηκε από κάθε κατηγορία, χωρίς όμως αυτό να σηματοδοτεί μια ενδεχόμενη ανατροπή στο απαρχαιωμένο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, που έως τώρα δεν λέει να προσαρμοστεί στις ανάγκες της σημερινής κοινωνίας.

«Δεν είναι θέμα έλλειψης γνώσης. Είναι η πολιτική βούληση να αντιστρατευτείς, να πας απέναντι σε συντηρητικές πολιτικές και δυνάμεις», αναφέρει η Δήμητρα Κογκίδου, καθηγήτρια στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του ΑΠΘ και συντονίστρια των Επιτροπών Ισότητας των Φύλων στα ΑΕΙ.

Τι είναι όμως αυτή η περιβόητη σεξουαλική αγωγή;

Η Περιεκτική Σεξουαλική Διαπαιδαγώγηση (ΠΣΔ), η οποία αναφέρεται επίσης και ως ολιστική σεξουαλική διαπαιδαγώγηση, σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας, είναι «μια προσέγγιση βασισμένη στα ανθρώπινα δικαιώματα, που σκοπό έχει να εφοδιάσει τους νέους με τις γνώσεις, δεξιότητες, στάσεις και αξίες που χρειάζονται, προκειμένου να βρίσκονται σε θέση να παίρνουν ενημερωμένες αποφάσεις και να απολαμβάνουν τη σεξουαλικότητά τους σωματικά, συναισθηματικά, ατομικά και στις σχέσεις τους. Προσεγγίζεται η σεξουαλικότητα ολιστικά και εντός του πλαισίου της συναισθηματικής και κοινωνικής ανάπτυξης».

Η ΠΣΔ εμπεριέχει ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, τα οποία αφορούν την ελευθερία του κάθε ατόμου να απολαμβάνει τη σεξουαλικότητά του και την αναπαραγωγική του ιδιότητα, σε ένα πλαίσιο ισοτιμίας, αμοιβαίου σεβασμού και ίσων δικαιωμάτων.

Συγκεκριμένα, το εκπαιδευτικό υλικό περιλαμβάνει τη μάθηση για το κοινωνικό και βιολογικό φύλο, τη Σεξουαλική και Αναπαραγωγική Υγεία, τις Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενες Λοιμώξεις (ΣΜΛ), συμπεριλαμβανομένου του HIV/AIDS, τα συναισθήματα, τις σχέσεις, τα σεξουαλικά και αναπαραγωγικά δικαιώματα, τη σεξουαλική ταυτότητα, την απόλαυση και ευχαρίστηση, τη διαφορετικότητα, την ισότητα των φύλων, την εξάλειψη και καταπολέμηση κάθε μορφής βίας κ.α.

Από την άλλη πλευρά, οι επικριτές πιστεύουν πως η κουβέντα για ζητήματα όπως η σεξουαλική συμπεριφορά, η σεξουαλικότητα, οι ερωτικές σχέσεις και η αντισύλληψη, στα σχολεία, προτρέπει τους μαθητές προβούν σε σεξουαλικές πράξεις κατά την εφηβική ηλικία. Με άλλα λόγια, υιοθετούν τη ρήση «η σιωπή είναι χρυσός», όπως άλλωστε και σε κάθε θέμα ταμπού.

Στην πραγματικότητα όμως, όπως εξηγεί και η κ.Κογκίδου, το εν λόγω μάθημα δεν «αγγίζει» μόνο τη βιολογική διάσταση του σεξ και το αναπαραγωγικό σύστημα. Η σεξουαλική αγωγή μαθαίνει στα παιδιά τα δικαιώματά τους, να σκέφτονται ελεύθερα, χωρίς κανένα στερεοτυπικό φραγμό. Μαθαίνει στα κορίτσια να μην ντρέπονται να πάνε στην τουαλέτα κρατώντας τη σερβιέτα τους, να αποφασίσουν αν στο μέλλον θέλουν να κάνουν παιδιά. Μαθαίνει στα αγόρια να μην χτυπάνε κορίτσια και πώς είναι μια υγιής σχέση. Και πάνω όλα, πως όλοι μας, ανεξαρτήτως φύλου, είμαστε όλοι ίσοι.