Η δύναμη της απελπισίας

Εικόνες-Λέξεις: Παύλος Νεράντζης

Εκρηκτικό παραμένει τούτες τις ώρες το κλίμα στην Ειδομένη. Τα σύνορα Ελλάδας Fyrom παραμένουν κλειστά και μια μετωπική σύγκρουση ανάμεσα σε απεγνωσμένους πρόσφυγες και τις δυνάμεις καταστολής της γείτονος θα έχει απρόβλεπτες συνέπειες. Πέραν τούτου ο εγκλωβισμός χιλιάδων ανθρώπων δημιουργεί τις συνθήκες για μια άνευ προηγουμένου ανθρωπιστική κρίση.

Η Ειδομένη έχει μετατραπεί σ΄ ένα καζάνι έτοιμο να εκραγεί. Στις 10 σήμερα το πρωί η εικόνα δεν είχε καμία σχέση με τις προηγούμενες. Σε μία τεράστια έκταση εκατοντάδες σκηνές και μπροστά τους αναμμένες φωτιές. Νεαροί μεταφέρουν ξερά ξύλα από τη γύρω περιοχή σέρνοντάς τα στο δρόμο, γυναίκες ταίζουν βρέφη κατάχαμα, μέσ΄ στα χωράφια, άνδρες περιφέρονται στους γύρω δρόμους, δύο-τρία Datsun πουλούν ζαρζαβατικά, άλλες τόσες καντίνες νερό και σάντουϊτς.

Στο βάθος ο καταυλισμός της UNHCR, των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, των Γιατρών του Κόσμου, της Μετάδρασης, και άλλων ΜΚΟ. Μία τεράστια ουρά έχει σχηματιστεί για όσους θέλουν νερό και ξηρά τροφή. Παρά τις φιλότιμες προσπάθειες εθελοντών και ακτιβιστών η δυσφορία είναι έντονη. Το καταγράφω στις κουβέντες, το βλέπω στα πρόσωπα.

Ώρα 10.30. Σε αντίσκηνο της οργάνωσης Save the Children τριάντα περίπου παιδιά προσχολικής ηλικίας με τη φροντίδα εθελοντών ζωγραφίζουν. Δεκάδες ξυλομπογιές και μαρκαδόροι σκορπισμένες πάνω στα τραπεζάκια. Και στις κόλες τα χαρτιά κυριαρχούν οι καρδιές. Πολλές καρδιές κατακόκκινες που στάζουν δάκρυα. Και μετά βάρκες πάνω σε φουρτουνιασμένα κύματα. Βάρκες γεμάτες με ανθρωπάκια. Στην παιδική χαρά τίποτε δεν δείχνει τι συμβαίνει λίγα μέτρα έξω. Τα παιδιά ζωγραφίζοντας φαίνονται χαρούμενα. Γελούν, πειράζονται, κουβεντιάζουν μεταξύ τους στα αραβικά, αλλά οι ζωγραφιές τους είναι ένα μαχαίρι στο δικό μας κόσμο.

Ώρα 11.00. Αναζητώ την οργάνωση που είναι υπεύθυνη για τα ασυνόδευτα παιδιά, αλλά στον πανζουρλισμό είναι αδύνατο να βρω άκρη. Οι εθελοντές κυριολεκτικά δεν μπορούν να σηκώσουν κεφάλι. Οι ανάγκες υπερβαίνουν την προσφορά τους. Και εδώ γυναίκες με μαντίλες, άνδρες που περιφέρονται, παιδιά παντού, νεαροί που φορτίζουν τα κινητά τους γύρω από ένα πολύπριζο κατάχαμα κι αυτοί. Άλλοι πάλι παίζουν μπάλα, κάποιος μπαρμπιέρης στην ύπαιθρο κουρεύει ένα συμπατριώτη του, στα ιατρεία περιμένουν ουρές για εξέταση, το ΕΚΑΒ παραλαμβάνει ένα βαριά ασθενή. Όλα μοιάζουν να κυλούν ρολόϊ, αλλά με όποιον ή όποια πιάσω κουβέντα, μου απαντούν με μια ερώτηση. «Πότε θα φύγουμε;». Γιατί δεν ανοίγουν τα σύνορα;». «Έχουμε κουραστεί να περιμένουμε». Ο Μοχάνα και ο Αλί, απόφοιτοι του Πανεπιστημίου της Δαμασκού, ο Αμπντάλ, η Φατιμά από το Χαλέπι, η Ζάρα με την οικογένειά της περιμένουν άλλος δύο, άλλος τρεις εβδομάδες. Η υπομονή τους έχει εξαντληθεί. Η κούραση είναι εμφανής.

Ώρα 11.15. Μια ομάδα τριάντα περίπου νεαρών φωνάζοντας συνθήματα στα αραβικά κατευθύνεται προς το σημείο όπου μοιράζουν νερό. Η ατμόσφαιρα ηλεκτρίζεται ακόμη περισσότερο. Στις σιδηροδρομικές γραμμές μια διμοιρία ΜΑΤ αποτρέπει τους διαμαρτυρόμενους νεαρούς να κατευθυνθούν προς τον αγκαθωτό φράχτη που έχουν υψώσει οι βόρειοι γείτονες.

Ώρα 11.20. Μπροστά από τη διμοιρία των ΜΑΤ στήνονται Άραβες πρόσφυγες δένοντας μεταξύ τους τα χέρια προφανώς για να εμποδίσουν τους νεαρούς να σπάσουν το μπλόκο των ΜΑΤ. Για δέκα λεπτά ακολουθούν διαπραγματεύσεις μεταξύ Σύρων. Το μπλόκο των νεαρών αριθμεί πλέον μερικές εκατοντάδες. Η πίεση που ασκείται προς τα ΜΑΤ είναι ασφυκτική. Είναι ζήτημα λεπτών να σπάσει ο κλοιός.

Ώρα 11.35. Ο κλοιός σπάει. Δεκάδες άτομα, ανάμεσά τους γυναίκες, μικρά παιδιά, φαμίλιες με τα μπαγκάζια τους, ουρλιάζοντας, τρέχουν σαν ένα ορμητικό ποτάμι προς την κλειστή σιδερόφραχτη πύλη της FYROM. Πίσω της παρατεταγμένοι οι άνδρες των δικών της ΜΑΤ.

Ώρα 11.40. Πεντακόσια τουλάχιστον άτομα στοιβάζονται μπρος στην πύλη. Οι πρώτοι στη σειρά αρχίζουν να ξηλώνουν ένα-ένα τα σίδερα υποστήλωσης. Ένα απ΄ αυτά μετατρέπεται σε πολοιορκητικό κριό για να διαρρήξουν την πύλη προς την ελευθερία. Έτσι τουλάχιστον νομίζουν.

Ώρα 11:45  Καταφθάνουν ενισχύσεις των ΜΑΤ στην άλλη πλευρά. Ταυτόχρονα επιχειρούν να στηρίξουν την πύλη που αρχίζει να καταρρέει. Προσπαθώ να πείσω μερικές οικογένειες με τα παιδιά τους να απομακρυνθούν. Διότι σε περίπτωση επίθεσης των δυνάμεων καταστολής κινδυνεύουν να ποδοπατηθούν. Αδύνατον. Όλοι παραμένουν εκεί. Κανείς δεν οπισθοχωρεί.

Ώρα 12.00. Η κατάσταση πλέον είναι εκρηκτική. Από λεπτό σε λεπτό η σιδερόφρακτη πύλη, που όταν τη βλέπεις λες ότι μόνον τεθωρακισμένο όχημα μπορεί να τη ρίξει, είναι έτοιμη να πέσει. Κανείς δεν είναι σε θέση να σταματήσει αυτό το πλήθος. Κανείς. Ακόμη κι αν θρηνήσουν νεκρούς.

Ώρα 12.05. Πέφτουν οι πρώτες χειροβομβίδες κρότου λάμψης, τα πρώτα δακρυγόνα. Τα ΜΑΤ σκοπεύουν στο έδαφος πρώτα και στη συνέχεια στο ύψος του ανθρώπου. Ανάμεσά μας σκάζουν δακρυγόνα. Ένα μόλις δυο μέτρα από μένα. Ο τόπος γεμίζει καπνούς. Μετατρέπεται σε πεδίο μάχης. Η Μαρούλα δέχεται τον καπνό ενός άλλου δακρυγόνου. Νεαροί πρόσφυγες της δίνουν coca-cola για να μην επεκταθεί ο ερεθισμός. Άλλοι πετάνε πέτρες. Κάποια παιδιά δίπλα μου λιποθυμούν. Άλλα κλαίνε. Οι γονείς τους προσπαθούν να τα σώσουν. Πολλοί τρέχουν μέσα στα χωράφια. Άλλοι ανασυντάσσονται και συνεχίζουν να πετάνε πέτρες.

Ώρα 12.30. «Θα περάσουμε ό,τι κι αν γίνει». «Δεν θα μείνουμε άλλο εδώ». Ήμασταν σε πόλεμο. Φύγαμε για να σωθούμε. Βρήκαμε πάλι τον πόλεμο μπροστά μας» είναι οι φράσεις που σημειώνω. Τη φορά αυτή βλέπω βλέμματα πιο αποφασιστικά, πρόσωπα οργισμένα.

Ώρα 14.00. Αφήνω την Ειδομένη με τη βεβαιότητα ότι βρίσκομαι σε μια ακόμη εμπόλεμη ζώνη. Και αύριο αν τα σύνορα παραμείνουν κλειστά, η δύναμη της απελπισίας θα φουντώσει ακόμη πιο πολύ.

Στο δρόμο της επιστροφής δύο κλούβες γεμάτες με ΜΑΤ κατευθύνονταν προς την Ειδομένη. Στο δρόμο κανένας πρόσφυγας.

Δείτε τη σελίδα του Παύλου Νεράντζη στο fb εδώ