Brain Gain: Σταματώντας τη διαρροή
Μπορεί, άραγε, το brain drain να μετατραπεί σε brain gain;
Ο Μιχάλης Γουδής συνάντησε στις Βρυξέλλες δύο εκ των εμπνευστών μίας κίνησης που φιλοδοξεί να καταστήσει την Ελλάδα περισσότερο “φιλόξενη” για τη νέα καταρτισμένη της γενιά που τείνει να την εγκαταλείπει μαζικά τα τελευταία χρόνια. Μπορεί, άραγε, το brain drain να μετατραπεί σε brain gain;
“Θα επέστρεφα μόνο αν ο ήλιος ανέτειλε από τη Δύση”. Είναι αλήθεια πως απαντήσεις όπως αυτή στα ερωτηματολόγια του Brain Gain δεν αφήνουν πολλά περιθώρια αισιοδοξίας σχετικά με την ανάσχεση ενός φαινομένου που πλήττει την ελληνική κοινωνία με σφοδρότητα τα χρόνια της κρίσης και έχει εμπλουτίσει το λεξιλόγιό μας με τον όρο “brain drain” ή με την ελληνική, αλλά σχετικά αδόκιμη εκδοχή του “διαρροή εγκεφάλων”. O Νίκος και ο Ορέστης χαμογελούν αισιοδοξία στο μικρό ξύλινο τραπέζι απέναντί μου, αν και δείχνουν να ξέρουν πως ορισμένοι Έλληνες της γενιάς τους είναι διατεθειμένοι να ρίξουν μαύρη πέτρα πίσω τους. Οι δυο τους ανήκουν σε μια παρέα 8 ατόμων που αποφάσισε πως ο ρόλος του παρατηρητή του φαινομένου δεν της αρμόζει. Κάπως έτσι γεννήθηκε το Brain Gain.
Η κίνηση έκανε αισθητή την παρουσία της αρχικά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Στις αρχές Μαΐου ξαφνικά άρχισε να γίνεται viral, κυρίως μεταξύ των Ελλήνων του εξωτερικού, ένα ερωτηματολόγιο που σκάλιζε τους λόγους που ώθησαν κάποιον στη μετανάστευση, αλλά έθετε και την ερώτηση-πρόκληση αναφορικά με τις προϋποθέσεις επιστροφής. Η ανταπόκριση ήταν μάλλον εντυπωσιακή. Γρήγορα συγκεντρώθηκαν περίπου 3.000 απαντήσεις. Αυτή η πολύτιμη βάση δεδομένων αποτελεί και το πρώτο βήμα στην πορεία των braingainers.
Οι τελευταίοι είναι άνθρωποι σαν τους συνομιλητές μου στο μικρό καφέ-βιβλιοπωλείο με το όνομα “Ελεύθερος Αέρας”. Ο Νίκος Θεοδωράκης είναι δικηγόρος και λέκτορας στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και ο Ορέστης Ομράν είναι δικηγόρος Αθηνών και Νέας Υόρκης και εργάζεται σε διεθνή δικηγορική εταιρεία στις Βρυξέλλες. Ως τριαντάρηδες θεωρούν πως η κίνησή τους είναι ένα συνολικό στοίχημα της γενιάς τους. Αν και μάλλον υποψιάζονταν τις αιτίες του brain drain μου εξηγούν ότι “θέλαμε να μάθουμε τι σκέφτονται άνθρωποι με παρόμοιες ανησυχίες με εμάς, γι αυτό και ξεκινήσαμε με τα ερωτηματολόγια”.
Ο Ορέστης συνοψίζει τα επόμενα βήματα: “Στις επόμενες εβδομάδες θα πραγματοποιήσουμε μια σειρά από εναρκτήριες εκδηλώσεις στην Αθήνα, στις Βρυξέλλες, στο Λονδίνο, στη Νέα Υόρκη και αλλού, θα παρουσιάσουμε ένα κείμενο με τις βασικές μας αρχές και θα προαναγγείλουμε τις πρώτες δράσεις. Σκοπός εξάλλου είναι η διοργάνωση ενός ετήσιου συνεδρίου ανοιχτού σε νέους τόσο του εξωτερικού όσο και της Ελλάδας”.
Ποια θα είναι η υπόσταση αυτής της κίνησης μετά τα ερωτηματολόγια που φαίνεται πως προσέλκυσαν το ενδιαφέρον του target group τους; Ο Νίκος εξηγεί: “το Braingain είναι μια ανοιχτή πρωτοβουλία που φιλοδοξεί να φέρει κοντά νέους, προοδευτικούς ανθρώπους χωρίς κομματικές ταμπέλες γύρω από τους πυλώνες της αξιοκρατίας, της αλληλεγγύης και της κοινωνικής δικαιοσύνης.” Ο Ορέστης συμπληρώνει: “φιλοδοξούμε να δώσουμε φωνή στη σιωπηλή πλειοψηφία της γενιάς μας και να καλύψουμε το κενό ανάμεσα στις χώρες που ζούμε και στην ελληνική πραγματικότητα, προκειμένου να δημιουργήσουμε ένα δίκαιο κράτος και μια σύγχρονη κοινωνία”.
Το BrainGain φιλοδοξεί να συγκεντρώσει παραδείγματα επιτυχημένων πολιτικών και λύσεων από διάφορες χώρες και να τις προτείνει στους αρμόδιους φορείς ως εργαλεία που θα μπορούσαν να κάνουν την Ελλάδα πιο ελκυστική για νέους που θέλουν να δραστηριοποιηθούν επαγγελματικά σε αυτή. Με την ανεργία ανάμεσα στους νέους να παραμένει σταθερά κοντά στο 50%, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, και με 223.000 νέους ηλικίας 25-39 ετών της λεγόμενης “generation G (young, talented & Greek) να έχουν εγκαταλείψει τη χώρα μεταξύ του 2008 και του 2013, όπως εκτιμά η Τράπεζα της Ελλαδος, είναι μάλλον προφανές πως αρκετά πράγματα πρέπει να αλλάξουν.
“Το δυσάρεστο είναι πως η χώρα μας επένδυσε σε αυτούς τους ανθρώπους, αλλά η επένδυση αυτή δεν της αποφέρει τίποτα, αφού είτε βρίσκονται στο εξωτερικό είτε δεν μπορούν να προσφέρουν όσα μπορούν στο εσωτερικό για μια σειρά από λόγους”, παρεμβαίνει ο Ορέστης.
Μπορούν μερικές καλές ιδέες από το εξωτερικό να βοηθήσουν στη μεταρρυθμιστική ανάγκη της Ελλάδος σε μια εποχή που η λέξη “μεταρρύθμιση” έχει φορτιστεί αρνητικά και έχει ταυτιστεί με το εκάστοτε “μνημόνιο” τους ρωτάω καθώς ολοκληρώνουμε την κουβέντα για να προλάβουμε τη βροχή που ετοιμάζεται να κάνει ξανά την εμφάνισης της στις Βρυξελλες.
“Οι σημερινοί Έλληνες του εξωτερικού δεν είμαστε αυτό που θα λέγαμε Έλληνες της διασποράς. Έχουμε ζήσει τα περισσότερα χρόνια της ζωής μας στην Ελλάδα, οι γονείς μας και οι φίλοι μας ζουν ακόμη εκεί, μιλάμε μαζί τους καθημερινά, γνωρίζουμε τα προβλήματα και στην ουσία ζούμε δύο παράλληλες πραγματικότητες. Δεν ερχόμαστε από έξω για να κάνουμε υποδείξεις”, μου επισημαίνουν από κοινού. “Θα επιδιώξουμε με τη φυσική μας παρουσία στους αρμόδιους φορείς, στην κυβέρνηση, στη Βουλή να αναδείξουμε θέσεις για τις οποίες υπάρχει συναίνεση μεταξύ των νέων Ελλήνων”, συμπληρώνει ο Ορέστης.
Ο Νίκος Θεοδωράκης και ο Ορέστης Ομράν μαζί με τους υπόλοιπους 6 της ιδρυτικής ομάδας, τους 100 υπογράφοντες της ιδρυτικής διακήρυξης που προέρχονται από όλες τις ηπείρους και από ολα τα επαγγελματικά πεδία δείχνουν τουλάχιστον τόσο αισιόδοξοι ώστε να πιστεύουν πως δε θα χρειαστεί να ανατείλει ο ήλιος από τη Δύση για να αυτή η συνεχιζόμενη “Έξοδος”. Μπορεί πράγματι ο διακόπτης να γυρίσει από τη μεριά του brain drain σε αυτή του BrainGain; Μία προσπάθεια μόλις ξεκίνησε…
