Γιατί εξαφανίστηκαν οι σαρδέλες από τα τραπέζια μας
Υπεραλίευση, κλιματική αλλαγή και απλησίαστες τιμές απειλούν την παρουσία της σαρδέλας στα τραπέζια μας – Τι αναφέρει ο καθηγητής Βιολογίας του ΑΠΘ, Αθανάσιος Τσίκληρας και ο ψαράς, Παναγιώτης Λιόλιος
Η σαρδέλα είναι ένα από τα πιο αγαπημένα – και τα πιο προσιτά ψάρια για κάθε ελληνικό νοικοκυριό.
Έφτανε κατευθείαν από τη θάλασσα στο τραπέζι μας. Οι νοικοκυρές την αγόραζαν με λίγα χρήματα και κατάφερναν να ταΐσουν όλη την οικογένεια. Ήταν ένα φαγητό φθηνό, νόστιμο και απλό, που όλοι αγαπούσαν.
Η σαρδέλα δεν ήταν απλώς ένα ψάρι. Ήταν μια γεύση που έφερε κοντά όλη την οικογένεια, στις καθημερινές στιγμές αλλά και στις γιορτές, αλλά και από τα must πιάτα για να παραγγείλεις σε μια ψαροταβέρνα το καλοκαίρι μετά από μια βουτιά στην παραλία.
Και ποιος δεν έχει «ερωτευτεί» τη μυρωδιά της, την τραγανή της πέτσα.
Όμως, σήμερα τα πράγματα έχουν αλλάξει. Η σαρδέλα που ήταν ένα… λαϊκό ψάρι, τώρα για πολλούς έγινε είδος πολυτελείας.
Οι τιμές της έχουν ανέβει πολύ, ακόμα και μέχρι και 200% μέσα στον τελευταίο χρόνο. Αυτό που πριν ήταν εύκολο να το βρεις και να το αγοράσεις, τώρα είναι πιο δύσκολο για πολλούς.
Αυτή η αλλαγή δεν είναι μόνο για το ψάρι, αλλά επεκτείνεται και σε υπόλοιπα είδη. Δείχνει πώς τα πράγματα γίνονται πιο δύσκολα για πολλούς ανθρώπους, με τις τιμές να ανεβαίνουν και την προσφορά να μειώνεται.
Πώς όμως η σαρδέλα έχει γίνει είδος προς εξαφάνιση από το ελληνικό τραπέζι, αλλά και τις ελληνικές θάλασσες;
Ο Παναγιώτης Λιόλιος είναι ψαράς και έχει αλιευτικό σκάφος στην Μηχανιώνα. Βλέπει τις σαρδέλες… με τα κυάλια.
«Το φλέγον ζήτημα είναι πως υπάρχει μεγάλη έλλειψη… Εδώ και χρόνια υπάρχει θέμα με την υπεραλίευση – δεν το αποκλείω – αλλά τόσα χρόνια δεν επηρεάστηκε ο κλάδος από αυτό. Δηλαδή δεν έχουμε αισθητές αλλαγές τόσα χρόνια. Ακόμα και πανεπιστημιακές μελέτες που έχουν γίνει κατά καιρούς δεν έβρισκαν έλλειψη στα ιχθυοαποθέματα στη θάλασσα, για παράδειγμα ο γαύρος δεν είχε καμία έλλειψη από την υπεραλίευση.
Γενικότερα βλέπουμε μια αλλόκοτη συμπεριφορά σε όλα τα ψάρια πέρα από την σαρδέλα. Τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε πολλά τροπικά ψάρια στα ελληνικά νερά και τα φαινόμενα αυτά είναι πολύ έντονα από την κλιματική αλλαγή και τις θερμοκρασίες.
Θεωρώ πως ευθύνεται περισσότερο η κλιματική αλλαγή για την έλλειψη στις σαρδέλες, υπάρχει μετανάστευση σε άλλα νερά και το βλέπουμε διότι ένα σκάφος που πήγαινε και μάζευε κοπάδια από σαρδέλες σε συγκεκριμένο σημείο πλέον δεν βρίσκει καθόλου αλλά μια μέρα κατά τύχη “έπεσε” επάνω σε ένα τεράστιο κοπάδι σε μη συνηθισμένα νερά…
Στην αγορά ένα τελάρο σαρδέλας το οποίο είναι γύρω στα οκτώ κιλά τα παλιότερα χρόνια κόστιζαν μέχρι 10 ευρώ ενώ σήμερα το ίδιο τελάρο κοστίζει μέχρι και 140 ευρώ… Μιλώντας πάντα για χονδρική ιχθυόσκαλα – όχι να πας να αγοράσεις από ένα ιχθυοπωλείο.
Παρ’ όλα αυτά, όντως, η υπεραλίευση είναι λεπτό ζήτημα αλλά αυτό συμβαίνει χρόνια τώρα για αυτό το “ρίχνω” στην κλιματική αλλαγή κατά βάση. Υπάρχει μεγάλη αλλαγή στις σαρδέλες και απότομη.
Εμάς η σεζόν ξεκινάει 1 Μαρτίου και τελειώνει 15 Δεκέμβρη, πάντα υπήρχαν μήνες στους οποίους δεν βρίσκαμε σαρδέλες ή γαύρο, πλέον όμως η μείωση είναι αισθητή στις σαρδέλες. Παλιότερα ξέραμε πως μπορεί να μην πιάσουμε σαρδέλες κάποιον μήνα αλλά στους επόμενους θα πιάναμε. Τώρα δεν υπάρχει σαρδέλα πουθενά! Οι ποσότητες είναι μηδαμινές…
Βέβαια η σεζόν δεν τελείωσε ακόμη, μπορεί να ανακάμψουμε με τις σαρδέλες γιατί κάτι παρόμοιο είχε συμβεί και με τον γαύρο, δεν βρίσκαμε πουθενά και ξαφνικά υπήρχαν παντού στους επόμενους μήνες, δε μπορώ να το αποκλείσω.
Τα εργαλεία που πιάνουν σαρδέλες είναι για ψάρια του αφρού, έτσι όταν δεν βρίσκουμε σαρδέλες στρεφόμαστε προς τους γαύρους – ο οποίος είναι στα φυσιολογικά του, δεν τίθεται κάποιο θέμα – και άλλα τέτοιου είδους ψάρια (σ.σ αφρού)».
Ο κ. Τσίκληρας Αθανάσιος, καθηγητής Βιολογίας του ΑΠΘ εξηγεί τι ευθύνεται στην έλλειψη σαρδέλας:
«Η αλήθεια είναι κάπου στην μέση… Πριν 10 χρόνια επιτράπηκε στα γρι γρι να ψαρεύουν την σαρδέλα στα διεθνή αλλά εντός της κλειστής εποχής, δηλαδή η σαρδέλα αναπαράγεται τους χειμερινούς μήνες. Τα γρι γρι δεν ψάρευαν από 15 Δεκεμβρίου έως και 15 Μαρτίου σε όλη την επικράτεια, αλλά πριν 10 χρόνια τους επιτράπηκε να ψαρεύουν την σαρδέλα εκτός εθνικών χωρικών υδάτων δηλαδή στα έξι μίλια και κάτι και στην κλειστή περίοδο.
Έτσι το είδος έπεσε σε μια υπερβολική ξαφνική εκμετάλλευση που δεν είχε συνηθίσει. Αυτό το κομμάτι αφορά την υπεραλίευση – που δεν είναι ακριβώς υπεραλίευση, δηλαδή οι ψαράδες δεν κάνουν κάτι λάθος, νόμιμα λειτουργούν, αλλά εκεί που το ψάρι είχε συνηθίσει έναν συγκεκριμένο ρυθμό εκμετάλλευσης, αυτός πολλαπλασιάστηκε κατά την διάρκεια της παραγωγικής περιόδου…
Όντως η σαρδέλα είναι από τα είδη που αναπαράγεται τους χειμερινούς μήνες προτιμά τις ψυχρότερες εποχές για να και συνθήκες, έτσι η αύξηση της θερμοκρασίας έχει περιορίσει αυτές τις συνθήκες – την αναπαραγωγή στις σαρδέλες. Άρα ο συνδυασμός αυτών των δύο – η ιστορική υπεραλίευση και η κακή διαχείριση με διεθνή νερά με τις υψηλές θερμοκρασίες των τελευταίων ετών – έχουν συρρικνώσει το απόθεμα».
