Λαϊκές αγορές Θεσσαλονίκης: όσα πρέπει να ξέρεις
Ένας οδηγός για τις λαϊκές της Θεσσαλονίκης.
Οι λαϊκές αγορές μου ασκούν μια τεράστια γοητεία. Δεν ξέρω αν είναι η διαδικασία με την οποία ψωνίζει κανείς, ο θεατρικός τρόπος με τον οποίο οι έμποροι στήνουν, προωθούν και διαφημίζουν το εμπόρευμα τους, ο λόγος τους που είναι γεμάτος έξυπνα σλόγκαν και πειράγματα, η αμεσότητα με την οποία οι έμποροι πλησιάζουν τους πελάτες τους, η ευκαιρία να συναντήσεις και να επικοινωνήσεις με τους ανθρώπους που παράγουν την τροφή σου. Οι λαϊκές αγορές της πόλης μας μπορεί να αποδειχτούν πηγή μικρών θησαυρών..
Σε μια υπαίθρια αγορά, μπορείς να βρεις φρούτα, λαχανικά και τρόφιμα, κρεατικά, θαλασσινά, φυτά, αλλά και ρούχα, υφάσματα, είδη σπιτιού και ότι άλλο μπορείς (ή δε μπορείς) να φανταστείς. Πρόκειται για την πιο ζωντανή μορφή εμπορίου, για τον πυρήνα της αγοράς όπως αυτή διαμορφώνεται λεπτό με το λεπτό. Τα προϊόντα, οι συνθήκες και οι παράγοντες διαμόρφωσης των τιμών της αγοράς είναι όλα εδώ.
Σε μια υπαίθρια αγορά, υπάρχουν πωλητές που ανήκουν σε δύο κατηγορίες. Οι παραγωγοί είναι αυτοί που καλλιεργούν τα εμπορεύματα τους και τα πωλούν οι ίδιοι, αποφεύγοντας τους μεσάζοντες. Οι επαγγελματίες είναι έμποροι χωρίς σταθερό χώρο, που μεταπωλούν εμπορεύματα που έχουν προμηθευτεί..
Ας μιλήσουμε με νούμερα
Στην πόλη μας λειτουργούν 50 λαϊκές αγορές την εβδομάδα. Η έκταση τους, οι κανονισμοί λειτουργίας, η τοποθέτηση των πάγκων καθορίζεται από τις δημοτικές αρχές, ενώ οι άδειες και οι λεπτομέρειες λειτουργίας από τον οργανισμό Λαϊκών Αγορών. Κάθε μέρα, εκτός Κυριακής, στις επτά το πρωί, στήνονται πάνω από 2000 πάγκοι γεμάτοι προϊόντα, που στις τρεις το μεσημέρι μαζεύονται για να μεταφερθούν την επόμενη ημέρα σε άλλη γειτονιά. Κατά μέσο όρο, κάθε υπαίθρια αγορά, καταλαμβάνει απόσταση ενός χιλιομέτρου.
Η μεγαλύτερη και παλαιότερη αγορά είναι αυτή που γίνεται κάθε Σάββατο στη Μαρτίου. Πολύ μεγάλη επίσης είναι η σαββατιάτικη αγορά στην περιοχή της Ξηροκρήνης, στην εκκλησία των Αγ. Πάντων. Η πιο καινούρια είναι αυτή της Κανάρη, στην Πολίχνη. Σε κάθε περιοχή λειτουργούν περίπου τρεις αγορές την εβδομάδα. Ο αριθμός και η συχνότητα τους θα μεγαλώνει, ανάλογα με την πληθυσμιακή αύξηση των περιοχών που τις φιλοξενεί.
Μια γενική εικόνα
Μια λαϊκή αγορά δεν διαφέρει σε τίποτα από ένα μεγάλο σούπερ μάρκετ, αλλά σε κάποια πράγματα είναι ακόμα καλύτερη. Σε κανένα κατάστημα δεν θα βρεις τέτοια μεγάλη ποικιλία στις τιμές και την ποιότητα κάθε προσφερόμενου είδους, όσο εδώ. Είναι χωρισμένη σε τομείς, ανάλογα με το είδος των προϊόντων. Το καλύτερο κομμάτι αφορά τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν οι τιμές. Συμπεριφέρονται όπως στο χρηματιστήριο, και καθορίζονται από παράγοντες όπως οι καιρικές συνθήκες, το μέγεθος του στοκ, η ζήτηση, η ώρα (καθώς περνά οι τιμές γίνονται πιο συμφέρουσες για τον καταναλωτή), ο ανταγωνισμός (είναι εύκολο να το διαπιστώσεις ρίχνοντας μια ματιά στο διπλανό πάγκο), η κούραση του παραγωγού και η διάθεση του να αποχωρήσει για απογευματινή ξεκούραση.
Τι αξίζει να αγοράσεις
Στις λαϊκές αγορές μπορείς να βρεις τα καλύτερα σε ποιότητα εποχικά προϊόντα. Οι τιμές τους είναι πραγματικά ασυναγώνιστες όταν ψωνίζεις απευθείας από τους παραγωγούς και αν είσαι προσεκτικός μπορείς να αποκτήσεις εξαιρετικής ποιότητας προϊόντα. .
Φρούτα και λαχανικά εποχής.
Φρέσκα μυρωδικά, βότανα αλλά και άγρια χόρτα. Σε γλαστράκια για να τα καλλιεργήσεις, ή φρεσκοκομμένα σε ματσάκια, μπορούν να αναβαθμίσουν την καθημερινή μαγειρική σου. Δυόσμος, μέντα, φρέσκος κόλλιανδρος, κάρδαμο, κρεμμυδάκια και σκόρδα χλωρά, τα πρώτα φρέσκα, τρυφερά αμπελόφυλλα, κολοκυθοανθούς και μικρά τραγανά κολοκυθάκια (κατανάλωσε τα ωμά).
Άγρια χόρτα. Θα τα βρεις από μεμονωμένους πωλητές τις πρώτες ώρες λειτουργίας, αφού γίνονται ανάρπαστα.
Ψάρια και θαλασσινά. Στη λαϊκή θα βρεις πρώτης ποιότητας θαλασσινά. Το σύνολο σχεδόν των πωλητών είναι και ψαράδες της περιοχής. Η ιδανική μέρα γι’ αυτό είναι το Σάββατο. Οι πάγκοι είναι γεμάτοι φρέσκο εμπόρευμα για να καλύψουν τις ανάγκες της αγοράς για το Σαββατοκύριακο.
Εντόπισε τον καλύτερο
Αυτός που πουλάει το καλύτερο είναι αυτός που φωνάζει λιγότερο, είναι αυτός που στον πάγκο του σχηματίζονται ουρές, είναι αυτός που οι άνθρωποι μεγαλύτερης ηλικίας επιλέγουν. Το καταλαβαίνεις από τη ματιά του. Έχει το βλέμμα του νικητή και μια ερωτική σχέση με τα προϊόντα του. (Μπορεί να ακούγεται υπερβολικό, αλλά η σχέση του παραγωγού με τη γη και τους καρπούς της, είναι βαθιά ερωτική και η προσπάθεια που καταβάλει για να την κατανοήσει και να την τιθασεύσει, είναι αδιάκοπη)
Η κατάλληλη στιγμή για να ψωνίσεις
Θα ήταν καλό να αποφύγεις τις ώρες αιχμής. Το πρωί ( μέχρι τις 10:00) έχεις όλα τα προϊόντα διαθέσιμα. Πιο φρέσκα από οτιδήποτε άλλο, είναι η κατάλληλη στιγμή για να αποκτήσεις σπάνια, δυσεύρετα, και περιορισμένης παραγωγής λαχανικά (μυρώνια, γλιστρίδες, τσουκνίδες, τα μικρά πεντανόστιμα άγρια σπαράγγια) Αν ψάχνεις απλά πράγματα σε συμφέρουσες τιμές, η κατάλληλη ώρα είναι γύρω στις 14:00. Τότε όχι μόνο θα έχεις καλύτερες τιμές, αλλά και δωράκια. Η ποικιλία είναι βέβαια περιορισμένη, αλλά αν ψάχνεις συμφέρουσα τιμή για τρία καφάσια ώριμα ροδάκινα για μαρμελάδα, είναι η κατάλληλη στιγμή για να δράσεις.
Τι να προσέχεις
Φρόντισε να προτιμάς τους παραγωγούς από τους εμπόρους. Οι παραγωγοί έχουν τα στοιχεία τους σε εμφανές σημείο, πάνω στον πάγκο. Οι έμποροι δεν είναι εύκολο να ελεγχθούν για τα προϊόντα που εμπορεύονται. Έτσι μπορεί να έχεις αγοράσει λεμόνια εισαγωγής, νομίζοντας πως είναι ντόπια. Συχνά πάλι, κάποιοι παραγωγοί ανακατεύουν προϊόντα δική τους παραγωγής με άλλα που έχουν αγοράσει. Κανονικά, θα πρέπει να είναι σαφώς διαχωρισμένα. Να προσέχεις, τα εξωτικά φρούτα, που πωλούνται σε πολύ χαμηλή τιμή, γιατί συχνά πρόκειται για τα δεύτερης ποιότητας προϊόντα εισαγωγής, τις συνθήκες συντήρησης των κατεψυγμένων, τα υπερβολικά όμοια μεταξύ τους και εντυπωσιακά γυαλιστερά και αψεγάδιαστα φρούτα και λαχανικά. ( Όχι, δεν υπάρχει ανανάς και μπανάνα ελληνικής παραγωγής) .
Ποιοι ψωνίζουν;
Οι αγορές αυτές είναι γεμάτες από κόσμο. Κάθε κοινωνικού στρώματος, οικονομικής κατάστασης (και διάθεσης), ηλικίας και καταγωγής. Από εδώ ψωνίζουν νοικοκυρές, φοιτητές, αθλητές, άνθρωποι που αναζητούν λίγη μαγειρική έμπνευση, επαγγελματίες που χρειάζονται την καλύτερη πρώτη ύλη, αλλά και αυτοί που έχουν τη διάθεση να ψωνίσουν σε ένα χώρο που υπάρχουν πολλές επιλογές για κάθε προσφερόμενο είδος.
Διάλεξε την αγορά που σου ταιριάζει, ανάλογα με τις ανάγκες σου
Μου έκανε εντύπωση όταν παραγωγός μου είπε πως υπάρχουν άνθρωποι, που προτιμούν σε συγκεκριμένες λαϊκές, για συγκεκριμένα είδη. Για κάποιους λόγους (τοποθεσία, ημέρα, παράδοση, ζήτηση) ορισμένες αγορές φαίνεται να ειδικεύονται σε ορισμένα είδη.
Τα πιο φρέσκα αφρόψαρα θα τα βρεις στην αγορά της Ξηροκρήνης, το Σάββατο, ενώ για οστρακοειδή, καβούρια και οι αστακούς πέρνα από τη Μαρτίου την ίδια ημέρα.
Για φρούτα και λαχανικά διάλεξε την αγορά της Δευτέρας στη Μενεμένη, της Τετάρτης στην Άνω Τούμπα, της Πέμπτης στο Φοίνικα και του Σαββάτου στην Καλαμαριά.
Ψώνισε λουλούδια, άγρια βότανα και φυτά για το μπαλκόνι σου την Τρίτη, από την αγορά στη Μπότσαρη.
Βιολογικά προϊόντα την Πέμπτη στη Νεάπολη και το Σάββατο πίσω από το στρατόπεδο Κόδρα.
Αλεύρι από πετρόμυλο και όσπρια από τις Πρέσπες, στην αγορά του Φοίνικα της Πέμπτης.
Μη φύγεις χωρίς να δοκιμάσεις λίγο λουκάνικο και τσίπουρο που θα σε κεράσει ο νεαρός παραγωγός στην αγορά της Πέμπτης στην Μπότσαρη.
Οι υπαίθριες αγορές των βιοκαλλιεργητών
Οι αγορές αυτές έγιναν από τους βιοκαλλιεργητές και λειτουργούν χωρίς ενδιάμεσους μεσάζοντες. Αυτό δίνει τη δυνατότητα στους παραγωγούς των βιολογικών προϊόντων, να τα διαθέτουν σε πολύ καλές τιμές. Εμείς πάλι, καταναλώνοντας βιολογικά προϊόντα από τις αγορές αυτές, συμβάλουμε στην εξισορρόπηση των τιμών, αλλά και στηρίζουμε τη δουλειά τους. Τέσσερις αγορές αυτού του είδους γίνονται στην πόλη μας. Το κλίμα εκεί είναι διαφορετικό. Οι παραγωγοί δεν είναι φωνακλάδες, ενώ ο κόσμος που ψωνίζει είναι πιο χαλαρός. Είναι μικρότερες σε μέγεθος και ποικιλία. Οι καλλιεργητές συζητούν μεταξύ τους, αλλά και με τους πελάτες τους για σχετικά θέματα. O χώρος είναι προσφορά του δήμου, ενώ οι βιοκαλλιεργητές είναι υπεύθυνοι για την καθαριότητα του χώρου.
Σε μια βιολογική αγορά αξίζει να ψάξεις για τα παρακάτω προϊόντα:
Μήλα. Τα απλά μήλα, ψεκάζονται έως και δεκαπέντε φορές μέχρι να βρεθούν συσκευασμένα στα ράφια.
Βότανα και μυρωδικά. Αποξηραμένα, φρέσκα, σε γλαστράκια, σε ματσάκια, σε φακελάκια. Σε όποια μορφή και να τα βρεις, μη τα αφήσεις. Πιο πλούσια σε γεύση, άρωμα και ευεργετικές ιδιότητες. Αν υπάρχει η δυνατότητα επιλογής, προτίμησε τα φρέσκα.
Αυγά. Η διαφορά στη γεύση είναι μεγάλη. Αυτό είναι αναμενόμενο. Ο άλλος πιο σημαντικός παράγοντας έχει να κάνει με τον τρόπο και τις συνθήκες εκτροφής των πουλιών και το χώρο που έχουν στη διάθεση τους για να κινούνται.
Μαρούλια. Η γεύση και η υφή τους είναι κατά πολύ ανώτερα.
Γάλα. Πρόβειο, αγελαδινό, κατσικίσιο, πλήρες, με λίγα ή καθόλου λιπαρά. Τα ζώα τρέφονται με χορταράκια και όχι με ζωοτροφές, κινούνται στον ήλιο και ζουν φυσιολογικά. Σαν αποτέλεσμα, παράγουν γάλα πλουσιότερο σε βιταμίνες και σε θρεπτικά στοιχεία.
Πατάτες, καρότα, παντζάρια, σπαράγγια και βολβούς, γενικότερα. Μεγαλώνοντας αποκλειστικά μέσα στο έδαφος, απορροφούν καλύτερα και σε μεγαλύτερη ποσότητα τυχόν λιπάσματα και χημικά. Προτίμησε αυτά της βιολογικής καλλιέργειας.
Οι πληροφορίες που χρειάζεσαι. http://www.olath.gr (Αναλυτικό πρόγραμμα ανά περιοχή και άλλες πληροφορίες)
http://www.dionet.gr/news/biolaikes.htm (Αναλυτικό πρόγραμμα των αγορών των βιοκαλλιεργητών)
