Πώς νιώθουν οι γυναίκες ακούγοντας στον όρο “γυναικοκτονία”;

Ήταν ακόμη μία στην λίστα που φαίνεται πως δεν έχει τέλος μα το παράξενο είναι πως έχουμε συμβιβαστεί με αυτό. Είμαστε πλέον προϊδεασμένες στην πρώτη μυστηριώδη εξαφάνιση γυναίκας ή κοριτσιού, γνωρίζουμε πως την σκότωσε ο σύντροφος της.

Δεν μας εκπλήσσει πλέον τίποτα, στεκόμαστε παγερές απέναντι στην ανάγνωση της γυναικοκτονίας όταν αυτή αποκαλυφθεί, συνεχίζουμε να έχουμε την οργή που είχαμε στην πρώτη υπόθεση, εκείνη της Ελένης Τοπαλούδη, που άνοιξε τον δρόμο για να χρησιμοποιούμε αυτό τον όρο, όμως πια δεν πέφτουμε από τα σύννεφα.

Ξέρουμε και προσπαθούμε να εξηγήσουμε στους γύρω πόσο δύσκολο είναι να είσαι γυναίκα. Φοβόμαστε για τις φίλες μας και ορισμένες φορές φοβόμαστε και τους συντρόφους μας. Πλέον ο φόβος και η αμφιβολία είναι βαθιά ριζωμένα μέσα μας. Δεν εμπιστευόμαστε κανέναν εύκολα, μας προστατεύουμε και αυτό γιατί δεν θέλουμε να δούμε το όνομα μας στα δελτία ειδήσεων.

Οι περισσότερες έχουμε υπάρξει θύματα, είτε σωματικής είτε ψυχολογικής κακοποίησης και αυτό το καταλαβαίνεις από μία συζήτηση που κάνουμε μεταξύ μας και το τι ακούγεται γύρω από την φράση “τοξική σχέση”. Έχουμε υποστεί από κάποιον σε κάποια φάση της ζωής μας την καταπίεση.

“Μην φορέσεις αυτό το ρούχο”, “μην βγεις με τις φίλες σου” και την δεχτήκαμε γιατί αυτό πιστέψαμε πως είναι το φυσιολογικό.

Όμως, τώρα πια η κατάσταση ξέφυγε. Μπορεί να ήταν έτσι επί χρόνια, αλλά στο σήμερα μέσω των των social media να μαθαίνουμε την κάθε υπόθεση και πλέον δεν αντέχουμε.

Στοιχεία

Από τις 87.000 δολοφονίες γυναικών παγκοσμίως το 2017, το 58% διαπράχθηκε από (πρώην ή νυν) συζύγους ή συντρόφους. Το τέλος του 2018 και η έναρξη του 2019 σημαδεύτηκαν από δύο στυγερές γυναικοκτονίες στην Ελλάδα. Παγκοσμίως, οι πέντε χώρες με τα μεγαλύτερα καταγεγραμμένα ποσοστά γυναικοκτονιών σήμερα είναι η Αργεντινή, το Ελ Σαλβαδόρ, η Ινδία, η Ονδούρα και το Μεξικό, ενώ υψηλά ποσοστά καταγράφονται και στη Γουατεμάλα, την Κολομβία, τη Βραζιλία, τη Ρωσία και τη Νότια Αφρική. Στην έρευνα που πραγματοποιήθηκε από το Μεσογειακό Ινστιτούτο Ερευνητικής Δημοσιογραφίας (MIIR) στην Αθήνα σε συνεργασία με 18 ειδησεογραφικά πρακτορεία του European Data Journalism Network με τίτλο “ακήρυχτος πόλεμος στις γυναίκες στην Ευρώπη.” διαπιστώθηκε πως η χώρα μας κατέχει την υψηλότερη ετήσια αύξηση σε δολοφονίες γυναικών και θηλυκοτήτων από άνδρες λόγω του φύλου τους. Πιο συγκεκριμένα, ανάμεσα σε 20 ευρωπαϊκές χώρες, η Ελλάδα παρουσίασε κατά τη διάρκεια της πανδημίας αύξηση γυναικοκτονιών κατά 187,5% μέσα σε μόλις έναν χρόνο. Από το 2020 μέχρι το 2021. Το 2022 στην Ελλάδα καταγράφηκαν τουλάχιστον 24 περιπτώσεις δολοφονίας γυναικών και η αναλογία ανά 100.000 κατοίκους έφτασε το 0,24 και το 0,5 ανά 100.000 γυναίκες, με βάση τις πληροφορίες που αναρτά το femicide.gr. Από αυτές, σε τουλάχιστον 14 περιπτώσεις το θύμα στοχοποιήθηκε λόγω της σχέσης  Όσον αφορά τα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας το 2022 είχαμε 11534 περιστατικά και το πρώτο εννιάμηνο του 2023, 8865. Ενώ μέχρι το 2023 καταγράφηκαν μόλις 6 γυναικοκτονίες.

Η ψυχολόγος Ελένη Σαμπάνη μιλά στην Parallaxi για το πως οι γυναίκες αντιδρούν μπροστά στην λέξη γυναικοκτονία:

“Το να είσαι γυναίκα και να σκοτώνεσαι γι’ αυτό συμβαίνει εύκολα στην κοινωνία μας αλλά δύσκολα το κατανοούμε. Γιατί αν το κατανοήσουμε, θα πρέπει ν’ αλλάξουμε τη σχέση μας με τον εαυτό μας, και συνεπώς τη σχέση μας με τους ανθρώπους γύρω μας. Το να ζεις σαν γυναίκα σε αυτή την κοινωνία είναι όλα αυτά τα οποία οι άλλοι νομίζουν ότι μπορούν να κάνουν επειδή είσαι γυναίκα. Το να επιλέξουν για σενα αν θα σπουδάσεις και τί, το να παντρευτείς ή όχι, το να «ρίξεις» ένα παιδί που δε θέλεις ή να το κρατήσεις και να ζήσεις τη ζωή σου σαν μάνα που δε θέλει να είναι μάνα. Σε πιο απλά και καθημερινά, να επιλέξουν τι θα φορέσεις, αν θα βγεις έξω και αν θα νιώθεις ασφαλής. Το κυριότερο, όμως, είναι ότι νομίζουν ότι μπορούν να επιλέξουν. Αυτή η μορφή οργάνωσης που δομεί την κοινωνία μας εδώ και πολλά χρόνια, είναι το υπέδαφος που ζούμε.”

Οι γυναίκες του σήμερα έρχονται στη ζωή και πατούν αυτή τη γη που είναι μπολιασμένη από το φόβο και την πεποίθηση ότι όλα αυτά που είναι δεν είναι δικά τους.

“Είτε στη θεραπεία είτε στη ζωή, βλέπουμε ότι κάποιες γυναίκες φοβούνται περισσότερο με αυτά που γίνονται γιατί παρατηρούν γύρω τους πόσες από τις απόψεις, τις προσδοκίες και τις συμπεριφορές των ανθρώπων που έχουν κοντά τους μοιάζουν με αυτές που μπορεί να οδηγήσουν κάποιον να σκοτώσει μια γυναίκα. Ίσως να βλέπουν καλύτερα κάποια σημάδια χωρίς αυτό να σημαίνει ότι θα επιλέγουν πάντα να φεύγουν. Γιατί αυτή η ίδια η δομή έχει φτιαχτεί για να μην σε αφήνει να φύγεις, να «μιλάει» και να συνδέεται με εκείνα τα κομμάτια μέσα σου που έχουν αποδυναμωθεί και σιωπήσει και δεν παίρνουν τις αποφάσεις. Πάλι από φόβο, κάποιες άλλες προσπαθούν να προλάβουν, να ελέγξουν και να ασκήσουν εκείνες τη δύναμη, ακόμα και αν δεν υπάρχει αναγκαιότητα κάποιες φορές. Αυτό που κινεί συνεχώς τα πράγματα είναι ο φόβος. Υπάρχουν κάποιες γυναίκες που αρνούνται να ζήσουν με τον φόβο και χτίζουν και φροντίζουν όλα εκείνα τα κομμάτια που θα ήταν «εκεί», όταν οποιαδήποτε μορφή της πατριαρχίας προσπαθούσε να τους πει τι να κάνουν. Το βλέπουν ως μια διαδικασία εμπιστοσύνης προς τον εαυτό.”

Oι περισσότερες και κυρίως οι γυναίκες των προηγούμενων γενεών δεν μπορούν να διακρίνουν τα στοιχεία που μπορεί να οδηγήσουν σε μια γυναικοκτονία γιατί μπορεί και οι ίδιες να τα αξιολογούν ως «φυσιολογικά» σε σχέση με το πώς έχουν μεγαλώσει.

“Αν τα δουν διαφορετικά, θα πρέπει να διαπραγματευτούν μέσα τους το ποιες είναι και ποιες δεν έγιναν, ποιοι άνθρωποι τις έφτασαν εδώ, να συγκρουστούν με ανθρώπους, ιδέες και φόβους και κυρίως να αφήσουν. Κι όλο αυτό τις φοβίζει ιδιαίτερα επειδή νιώθουν μόνες σε μια τέτοια αλλαγή. Το να νιώθεις ότι υπάρχει ένα «μαζί», είναι η αρχή του να κάνεις κάτι διαφορετικό. Ανεξαρτήτως ηλικίας, το πρόβλημα ξεκινάει από το ότι κάποιος άλλος έχει ήδη στα χέρια του κάτι που είναι δικό τους. Μόνο αν κάνουμε σαφές, ποιες πεποιθήσεις και συμπεριφορές στις μεταξύ μας σχέσεις χτίζουν τον δρόμο για μια πιθανή γυναικοκτονία, θα μπορέσουμε να ζούμε χωρίς τον φόβο ότι θα μας σκοτώσουν επειδή γεννηθήκαμε ή επιλέξαμε να ζούμε ως γυναίκες σ’ αυτήν την κοινωνία.”

H Parallaxi μίλησε με δύο κορίτσια κοντά στα 30 και της ζήτησε να περιγράψουν τα συναισθήματα τους απέναντι στην ανάγνωση της είδησης της γυναικοκτονίας.

Στη γειτονιά που αγάπησα και μεγάλωσα

Η 1η γυναικοκτονία του 2024 συνέβη στην Καλαμαριά, τη γειτονιά που αγάπησα και μεγάλωσα. Λέμε συνεχώς «πόσες ακόμη;» και «καμία άλλη δολοφονημένη». Κι όμως ξέρω ότι θα χαθούν ακόμα πολλές. Γιατί δεν βλέπουμε καμία πολιτική που θα αλλάξει την κατάσταση; Αντιθέτως, δίνονται πλέον και συμβουλές στους δολοφόνους. Το σοκ πλέον δεν είναι τα νέα μιας ακόμη γυναικοκτονίας. Το σοκ είναι η οικειότητα που νιώθω με τον όρο. Το σοκ είναι η σιγουριά που ένιωσα όταν είδα τον σύντροφο της δολοφονημένης και ήξερα ότι ευθύνεται για την εξαφάνισή της.

Όταν ήμουν μικρή στην Καλαμαριά, είχα μάθει ότι το βράδυ κλειδώνουμε την πόρτα για να νιώθουμε ασφαλείς. Αλλά ο όρος γυναικοκτονία με τρομάζει γιατί μου θυμίζει ότι, ως γυναίκα, ακόμα και αν κλειδώσεις, δεν είσαι ασφαλής. Ο γυναικτοκτόνος έχει πάντα τα κλειδιά.

*Βάσια Αλέρτα, 29

«Αυτή τη φορά»

Ακόμη μια γυναικοκτονία στη χώρα μας, αυτή τη φορά στην πόλη μας. «Αυτή τη φορά…». Πλέον συνηθίζουμε το τέρας. Συνηθίζουμε να ακούμε για γυναίκες που ένιωσαν ασφαλείς, αγάπησαν, αγκάλιασαν, φίλησαν άντρες, οι οποίοι έμελλε να τις προδώσουν με τον πιο φρικτό, απάνθρωπο, βίαιο τρόπο. Βλέπουμε τις φωτογραφίες τους πριν το κακό, να χαμογελούν στο φακό, με τον μέλλοντα δολοφόνο τους δίπλα. Αποστροφή. Μου ζητήθηκε να γράψω τι νιώθω στο άκουσμα της λέξης γυναικοκτονία. Οργή νιώθω, περισσότερη και από τη στενοχώρια. Και ένα σφίξιμο στο στομάχι. Και μια αγωνία για το ποια θα είναι η επόμενη. Γιατί αυτή φαίνεται πως είναι η κανονικότητα στην Ελλάδα του 2024. Όχι αν θα είναι, αλλά ποια θα είναι. Και πόσο θα αργήσει να είναι.

*Ελίνα Τουκουσμπαλίδου, 26

Γραμμές υποστήριξης

-Την Τηλεφωνική γραμμή SOS 15900 Η γραμμή SOS 15900 απευθύνεται σε γυναίκες θύματα βίας. Είναι πανελλαδικής εμβέλειας, 24ωρης λειτουργίας 365 μέρες το χρόνο, με αστική χρέωση. Τη γραμμή στελεχώνουν ψυχολόγοι και κοινωνικοί/ές επιστήμονες που παρέχουν άμεση βοήθεια σε έκτακτα και επείγοντα περιστατικά βίας. Η λειτουργία της τηλεφωνικής γραμμής SOS προσφέρει υπηρεσίες ενημέρωσης και τηλεφωνικής συμβουλευτικής σε θύματα όλων των μορφών βίας λόγω φύλου και παρέχεται δωρεάν για κλήση από την Vodafone και την Wind ενώ χρεώνεται με μια αστική μονάδα για κλήση από την Cosmote. Κάθε γυναίκα που βιώνει περιστατικά βίας (έμφυλη ή ενδοοικογενειακή) μπορεί να καλέσει στην τηλεφωνική γραμμή SOS 15900 ή να στείλει email στο: [email protected]

-Την ιστοσελίδα metoogreece.gr Το metoogreece.gr είναι η ιστοσελίδα της Πολιτείας που συλλέγει όλες τις απαραίτητες πληροφορίες και τα τηλέφωνα ανάγκης για θέματα σεξουαλικής παρενόχλησης, κακοποίησης και εξουσιαστικής βίας και τις δράσεις καταπολέμησής τους. Στην ιστοσελίδα ανακοινώνονται επίσης πρωτοβουλίες που σκοπό έχουν να βοηθήσουν τον καθένα και την καθεμία να δράσει απέναντι σε κάθε μορφή παρενόχλησης και κακοποίησης.

-Γραμμή SOS “Δίπλα σου” 210 9700814

-Το Χαμόγελο του Παιδιού Η αναγνωρισμένη ως Εθνική, Γραμμή SOS 1056 λειτουργεί από «Το Χαμόγελο του Παιδιού» και είναι στη διάθεση κάθε παιδιού και ενήλικα για την παροχή υποστήριξης σε θέματα που τους απασχολούν.

-Η Γραμμή 1056 διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην αντιμετώπιση φαινομένων Βίας που αντιμετωπίζουν τα παιδιά (Σωματική, Σεξουαλική και Ψυχολογική Κακοποίηση, Παραμέληση, Bullying, Παράνομη διακίνηση και εμπορία). Η Γραμμή 1056 είναι στελεχωμένη αποκλειστικά από εξειδικευμένους Κοινωνικούς Λειτουργούς και Ψυχολόγους και διαθέσιμη πανελλαδικά, 24ώρες το 24ωρο, 365 ημέρες το χρόνο. Οι κλήσεις προς τη Γραμμή 1056 είναι δωρεάν από σταθερό και κινητό τηλέφωνο, για κλήση από καρτοτηλέφωνο ΔΕΝ απαιτείται τηλεκάρτα, ενώ η κλήση από καρτοκινητά δεν απαιτεί διαθέσιμες μονάδες.

-ΓΡΑΜΜΗ ΕΛΠΙΔΑΣ 801 11 16000 Ο φορέας λειτουργεί δωρεάν 24άωρη Τηλεφωνική Γραμμή Ελπίδας καθημερινά, για την παροχή έκτακτης στήριξης και πρώτων βοηθειών σε θύματα ενδοοικογενειακής βίας.

-Η Γραμμή Βοήθειας 1440 είναι: δωρεάν, 24 ώρες την ημέρα, 365 μέρες το χρόνο. Το τηλεφωνικό κέντρο στελεχώνεται με ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς που έχουν εκπαιδευτεί σε τεχνικές επικοινωνίας από το τηλέφωνο. 4. Σύνδεσμος για τα Δικαιώματα της Γυναίκας Σκουφά 60 – Αθήνα, 106 80 Τηλ.: 210-36 26 460

-Γραμμή SOS κατά της σωματεμπορίας 800 11 14400 -Δίκτυο Γυναικών Ευρώπης 800-11-88881 -Κέντρο Κακοποιημένης Γυναίκας Στέγη Κακοποιημένης Γυναίκας & Ανήλικου Κοριτσιού Δήμος Θεσσαλονίκης 2310 528 483 και 2310 519 594 -Γραμμή SOS για την κακοποιημένη γυναίκα – Πάτρα 2610-390.961 -Γραμμή SOS για βία Ιωάννινα 26510-33033 -Γραμμή κατά της Οικογενειακής Βίας “ΔΙΠΛΑ ΣΟΥ” SOS 800 11 88 881 από σταθερό χωρίς χρέωση SOS: 210 77 86 800 Από κινητό με χρέωση Ώρες λειτουργίας γραμμής: Καθημερινά, 9:00 π.μ. έως 9:00 μ.μ. -Γραμμή Ζωής 8011111100 Σύνδεσμος Γυναικείων Σωματείων Νομού Ηρακλείου Κρήτης, γραμμή SOS 800 1116000 -Γραμμή Άμεσης Βοήθειας του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικής Αλληλεγγύης- Συμβουλευτικές υπηρεσίες για οικογενειακά και ψυχολογικά προβλήματα στον αριθμό 197 Ώρες λειτουργίας γραμμής: Όλο το 24ωρο, όλη την εβδομάδα -Γραμμή SOSTrafficking 800-111-4400 και 210-7704574 Ψυχολογική υποστήριξη Γραμμή SOS – Δίπλα σου 210-7786800 για όλη την Ελλάδα Ε.Ψ.Υ.Π.Ε. Εταιρεία Ψυχοκοινωνικής Υγείας του Παιδιού & του Εφήβου 801 801 11 77.

*Δεν είσαι μόνη!