Πώς ο τουρισμός ξεσκεπάζει τις αμέτρητες κακοποιήσεις ζώων στην Ελλάδα το καλοκαίρι

Δεκάδες περιστατικά κακοποίησης ζώων και αυτό το καλοκαίρι έρχονται να προστεθούν στην  άσχημη εικόνα που προβάλουμε ως χώρα, όχι απαραίτητα στο πλαίσιο κάποιας διαφημιστικής καμπάνιας, αλλά σχετικά με τα δείγματα που δείχνουμε των ανθρώπων που ζουν σε αυτή.

Οι κακοποιήσεις ζώων ασφαλώς και χαρακτηρίζουν έναν ολόκληρο λαό, ειδικά όταν γίνονται με τέτοια συχνότητα όπως στη χώρα μας και ακόμα ειδικότερα τα καλοκαίρια που οι καταγγελίες για κακοποιήσεις ζώων μπορεί και να τριπλασιάζονται λόγω των τουριστών – Ελλήνων και ξένων – που όταν επισκέπτονται νησιά ή άλλες παραθεριστικές περιοχές πέφτουν μπροστά σε φρικιαστικά περιστατικά βίας που – στις περισσότερες περιπτώσεις – δεν έχουν μάθει να τις προσπερνούν σε αντίθεση με ένα μεγάλο κομμάτι των ντόπιων που κάνουν τα «στραβά μάτια» για χάρη της όποιας γνωριμίας.

Τι συμβαίνει όμως τους υπόλοιπους μήνες όταν πέφτει ο τουρισμός στη χώρα; Γιατί να πρέπει να έρθει το καλοκαίρι ώστε κάποια στόματα να ανοίξουν και να αποκαλυφθεί μια κοινωνία “τέρας” που βρυχάται. Τα περιστατικά τα καλοκαίρια στα νησιά αλλά και σε άλλες περιοχές, δηλώνουν πως η κακοποίηση των ζώων δεν είναι εποχική, αλλά συμβαίνει όλο τον χρόνο, περιμένοντας απλά κάποιον να την αποκαλύψει. Συνήθως αυτοί που το κάνουν, είναι όσοι πηγαίνουν σε μέρη ως επισκέπτες…

“Το γεγονός ότι το καλοκαίρι έχουμε περισσότερες καταγγελίες, δεν σημαίνει ότι το καλοκαίρι γίνονται περισσότερες κακοποιήσεις. Απλά επειδή ο κόσμος πηγαίνει στην ύπαιθρο και εκεί υπάρχουν τα πολλά ζώα, τα παραγωγικά ζώα και τα αδέσποτα, βλέπει τις κακοποιήσεις και γίνονται περισσότερες καταγγελίες. Πηγαίνουν δηλαδή τουρίστες και είναι αυτοί που θα καταγγείλουν τις κακοποιήσεις” αναφέρει στην Parallaxi η Δέσποινα Σπανούδη, μέλος της Πανελλαδικής Φιλοζωικής και Περιβαλλοντικής Ομοσπονδίας, λέγοντας χαρακτηριστικά πως “Το καλοκαίρι καταλαβαίνουμε τι γίνεται όλο το χρόνο. Υπάρχει πλέον αυτή η ευαισθητοποίηση, κάτι που παλιότερα δεν υπήρχε. Στο e-mail της ομοσπονδίας έρχονται δεκάδες καταγγελίες καθημερινά, τόσες μάλιστα που μέχρι και εμείς δεν μπορούμε να τις παρακολουθήσουμε. Τις παραδίδουμε στα κατά τόπους αστυνομικά τμήματα και στην γενική αστυνομική διεύθυνση ελπίζοντας ότι θα ανταποκριθούν. Το οποίο βέβαια σπανίως γίνεται…”

Σύμφωνα με την δημοσιογράφο Σταματίνα Σταματάκου που αφιερώνει πολλές ώρες καθημερινά σε περιστατικά εγκατάλειψης και κακοποίησης ζώων συντροφιάς οι καταγγελίες το καλοκαίρι φτάνουν να είναι ακόμη και τριπλάσιες, εξηγώντας μάλιστα πως δεν είναι ένα φαινόμενο των τελευταίων αποκλειστικά χρόνων: “Δε γίναμε κακοποιητές ζώων τα τελευταία χρόνια, τουναντίον παλιά η κακοποίηση ήταν κανονικότητα γι’ αυτό δεν υπήρχε καν νομοθετικό πλαίσιο, οπότε δεν υπήρχαν ούτε και καταγγελίες. Κάτι που δεν έχουμε συνειδητοποιήσει είναι το πόσο ενθαρρύνει τις κακοποιήσεις η ύπαρξη αδέσποτων ζώων. Και δεν εννοώ μόνο το προφανές, δηλαδή ότι τα αδέσποτα ζώα είναι έκθετα σε κάθε πιθανό κίνδυνο και σε οποιονδήποτε επίδοξο κακοποιητή, αλλά ότι η ύπαρξη των αδέσποτων μειώνει την αξία της ζωής και της ευζωίας όλων των ζώων συντροφιάς. Ένας μέσος άνθρωπος θα αναλογιστεί ότι αυτό το σκυλί μπορεί να ζει αλυσοδεμένο αλλά τουλάχιστον έχει ένα πιάτο φαγητό. Αν ήταν στο δρόμο δεν θα είχε ούτε αυτό. Ή ακόμη κι όταν έχεις ζώα που πρέπει να αφαιρεθούν από τον κακοποιητή τους, δεν έχεις που να τα πας λόγω υπερπληθώρας”.

Το μεγάλο πρόβλημα σύμφωνα με την κ. Σπανούδη είναι ότι δεν εφαρμόζεται η νομοθεσία όπως λέει, “Φτιάχνουμε τους νόμους σε αυτή τη χώρα και τους βάζουμε στο συρτάρι. Πρέπει η αστυνομία πρώτα απ’ όλα να τους εφαρμόζει. Οι κτηνιατρικές υπηρεσίες επίσης θα έπρεπε να τους εφαρμόζουν. Δε γίνεται εννέα στις δέκα φορές να πηγαίνουν σε καταγγελίες και να τα βρίσκουν όλα καλά. Ή να μη βρίσκουν τα ζώα για τα οποία έγινε η καταγγελία. Φαίνεται να μη θέλουν να μπουν στη διαδικασία να εμπλακούν με τους ανθρώπους για τους οποίους έγινε η καταγγελία. Ξέρετε, ποτέ στην Ελλάδα δεν έχει διαπιστωθεί κακοποίηση πρώτα από μια αστυνομική αρχή ή μία κτηνιατρική. Οι κακοποιήσεις διαπιστώνονται από τους πολίτες, καταγγέλλονται και εννέα στις δέκα φορές μπαίνουν στο καλάθι. Η κυβέρνηση θα πρέπει να καταλάβει ότι εκτός από το να φτιάχνει νόμους θα πρέπει τα αρμόδια όργανα της πολιτείας να τους εφαρμόζουν κιόλας”

Σχετικά με τις κακοποιήσεις ζώων που συνεχίζουν να γίνονται παρά τις πολλές δημοσιεύσεις στα social media, την κατακραυγή μεγάλου μέρους του κοινού αλλά και την τροποποίηση του νόμου όπου πλέον τιμωρεί εκείνους που βασανίζουν ή δολοφονούν ένα ζώο, η Σταματίνα Σταματάκου λέει χαρακτηριστικά: “Δεν μπορούν να σταματήσουν λόγω της δημοσιότητας ή του νομοθετικού πλαισίου, είναι βαθιά ριζωμένη νοοτροπία και είναι τεράστιος ο αριθμός των αδέσποτων ζώων που ουσιαστικά ενθαρρύνει τα φαινόμενα κακοποίησης”, ενώ η Δέσποινα Σπανούδη εξηγεί πως “Είναι κάποιοι που θεωρούν ότι δένοντας ένα ζώο μπορεί και να του κάνουν και καλό. Εμείς στις φιλοζωικές θεωρούμε πως είναι καλύτερα να είναι το ζώο έξω και να έχει μία πιθανότητα να βρει την τύχη του. Ξέρετε το ζώο δεν έχει τίποτα άλλο εκτός από την ελευθερία του. Δεν μπορεί να είναι δεμένο όλη μέρα. Δεν μπορεί να κάνει τίποτα. Αν του στερείς αυτή την ελευθερία τόσο δραστικά και το καθηλώνεις, το κακοποιείς ακραία. Τα αδέσποτα είναι πολύ πιο εύκολα θύματα κακοποίησης. Πολύς κόσμος επειδή ενοχλείται ή τα ρίχνει φόλες ή αισθάνεται ελεύθερος να τα κλωτσήσει και να τα χτυπήσει με το αυτοκίνητο του. Ίσως να αισθάνεται ότι κάνει και κοινωνικά καλό σκοτώνοντας ένα αδέσποτο”

Στο διαδίκτυο βρίσκει κάποιος αρκετούς συλλόγους που κινητοποιούνται εναντίον της κακοποίησης των ζώων. Συνήθως άνθρωποι που αφιερώνουν πολύτιμο χρόνο από τις ζωές τους για να περιθάλψουν ταλαιπωρημένα και κακοποιημένα ζώα, για να τα φιλοξενήσουν και οι πιο τυχεροί, αν τους βρουν και οικογένειες για υιοθεσία. Αυτή βέβαια είναι η ιστορία με το happy end, γιατί βλέπουμε καθημερινά περιστατικά με ζώα που δεν έχουν μια καλή ζωή και συχνά, ούτε μία καλή κατάληξη.

Το Πανελλαδικό Κίνημα Κατά Της Κακοποίησης των Ζώων αντικρίζει συχνά τέτοια περιστατικά άτυχων ζώων. Εθελοντές σε όλη τη χώρα το ίδιο. Παραθεριστές σε τουριστικές περιοχές αναδεικνύουν την κακοποίηση τετράποδων ψυχών από ανθρώπους, φέρνοντας στο φως ένα θέμα που τείνει μετά τις γυναικοκτονίες να εξελιχθεί κι αυτό σε ένα ακόμα απεχθές φαινόμενο  που θα χαρακτηρίζει τη χώρα και τους πολίτες της.

Πριν λίγες μέρες, γίναμε όλοι θεατές της διάσωσης ενός μικρού γατιού στα νερά των Σπετσών, όταν κανείς δεν έμπαινε στη διαδικασία να το σώσει ενώ εκείνο πάλευε με τα νερά για να σωθεί. Στο λιμάνι περαστικοί το είδαν. Ένας άντρας του Λιμενικού ήταν εκεί. Η μόνη που τόλμησε να βουτήξει, παρά την προτροπή του λιμενικού να μην το κάνει λόγω περάσματος καραβιών, ήταν μία τουρίστρια που αψήφησε τον κίνδυνο μπροστά σε μία διάσωση ζωής και τα κατάφερε μόλις σε λίγα δευτερόλεπτα. Η μικρή Σπέτζι, όπως ονομάστηκε, ζει αυτή τη στιγμή με τη γυναίκα που την έσωσε στην Αμερική. Την υπόλοιπη ιστορία την διαβάσαμε και την είδαμε όλοι κάπου…

Αυτή ωστόσο ήταν  μία μόλις περίπτωση διάσωσης, όταν δεκάδες ζώα καθημερινά ξεψυχούν από την αδιαφορία περαστικών που δεν θέλουν “να μπλέξουν”. Η νεαρή τουρίστρια που βούτηξε για το γατάκι δεν ήταν κάποια ατρόμητη ηρωίδα, ήταν απλά ένας άνθρωπος που σέβεται τη ζωή και έσπευσε να τη σώσει από ένα γατάκι λίγων γραμμαρίων. Και εδώ που τα λέμε, δεν χρειάζεται κανείς μας να είναι ήρωας. Άνθρωπος χρειάζεται να είναι…

Η εκμετάλλευση των ιπποειδών στα νησιά

Στα νησιά βέβαια συναντιέται πολύ συχνά και το σοβαρό θέμα εκμετάλλευσης των ιπποειδών, που σε άλλες περιπτώσεις κουβαλούν ανθρώπους και σε άλλες, έχουν στην πλάτη τους τεράστια βάρη.

Για αυτή τη μορφή κακοποίησης, η κ. Σπανούδη λέει πως “Υπάρχουν νησιά που δεν έχουν οδικό δίκτυο και όλες οι μεταφορές γίνονται με ζώα. Οπότε έχουμε αυξημένες κακοποιήσεις εκεί. Είναι εξαιρετικά ενοχλητικό νησιά τα οποία ζουν από τον τουρισμό όπως είναι η Ύδρα και Σαντορίνη και είναι και παγκόσμια γνωστοί προορισμοί, να φέρονται με αυτόν τον βάρβαρο τρόπο στα ιπποειδή. Μάλιστα με αυτόν τον τρόπο αμαυρώνεται και η εικόνα τους με όλα αυτά τα βίντεο που κυκλοφορούν παγκόσμια. Θα έπρεπε η πολιτεία να έχει μεριμνήσει έστω να υπάρχουν υπόστεγα για τα ζώα και νερό. Επίσης θα έπρεπε να υπάρχει ένας έλεγχος στο πόσο βάρος σηκώνουν αυτά τα ζώα και πόσες ώρες εργάζονται την ημέρα. Δεν γίνεται όταν έχει έξω 40 βαθμούς κελσίου ένα ζώο να σηκώνει βάρη.

Τι θεωρείται κακοποίηση

Ως κακοποίηση θεωρείται κάθε ακατάλληλη μεταχείριση και συμπεριφορά που διαταράσσει την ευζωία του ζώου, προκαλώντας του από δυσφορία έως και θάνατο. Είναι ποινικό αδίκημα και διώκεται αυτεπαγγέλτως. Δηλαδή, για τη δίωξη του δράστη απαιτείται η πράξη να έρθει σε γνώση του εισαγγελέα και τίποτα άλλο.

Διακρίνεται σε ενεργητική και παθητική. Ενεργητική κακοποίηση έχουμε με την άσκηση βίας κατά του ζώου, δηλαδή την εσκεμμένη πρόκληση σωματικού πόνου ή σωματικής εξάντλησης επικίνδυνης για την υγεία ή ακόμη και τη ζωή του ζώου. Εκτός από την άσκηση βίας, στην  ενεργητική κακοποίηση συγκαταλέγονται μεταξύ άλλων και η εγκατάλειψη νεογέννητων ζώων, ο δηλητηριασμός, ο μη ιατρικός ακρωτηριασμός, η μάχη μεταξύ ζώων, κτηνοβασία και σεξουαλική κακοποίηση ζώων, καθώς και η πώληση, εμπορία και διακίνηση μέσω διαδικτύου, υλικού στο οποίο απεικονίζεται οποιαδήποτε πράξη βίας εις βάρος ζώου (η απαρίθμηση δεν είναι εξαντλητική). Ακόμη, η χρησιμοποίηση, με οποιονδήποτε τρόπο και για οποιονδήποτε σκοπό, κάθε ζώου σε κάθε είδους θεάματα. Παθητική κακοποίηση έχουμε με την παράλειψη απαιτούμενης ενέργειας, ήτοι σε περιπτώσεις παραμέλησης, μόνιμης αλυσόδεσης, έλλειψης καταλύματος,  διατήρησης σε ακατάλληλο, ακαθάριστο ή στενό χώρο, στέρηση τροφής, νερού και κτηνιατρικής περίθαλψης, απουσία φροντίδας, έκθεση σε αντίξοες καιρικές συνθήκες και έκθεση σε κίνδυνο. Επίσης παθητική κακοποίηση συνιστά και η “συσσώρευση ζώων” (animal hoarding), όπου “συλλέκτης ζώων” αδυνατεί να παρέχει κατάλληλη φροντίδα, τροφή/νερό κτλ. στα ζώα του. Η εγκατάλειψη τραυματισμένου μετά από τροχαίο ατύχημα ζώου συγκαταλέγεται και αυτή στις περιπτώσεις κακοποίησης.

Όσον αφορά την κακοποίηση, ο Ν. 4830/2021 προστατεύει όλα τα ζώα και όχι μόνο τα ζώα συντροφιάς. Επίσης προβλέπει δύο διαφορετικά πλαίσια ποινής για την κακοποίηση ζώων. Δηλαδή κάποιες πράξεις συνιστούν πλημμέλημα και κάποιες κακούργημα. Στα άρθρα 34 και 35 του Ν. 4830/2021 αναγράφονται με σαφήνεια οι διοικητικές και οι ποινικές κυρώσεις που συνεπάγεται η παραβίαση των διατάξεών του.

Πιο αναλυτικά:

Πλημμελήματα  με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον 1 έτους και χρηματική ποινή έως 15.000 ευρώ αποτελούν:

Η παράνομη εμπορία ζώων συντροφιάς.

Η εγκατάλειψη ζώου συντροφιάς καθώς και η μη τήρηση των κανόνων που εξασφαλίζουν την ευζωία του δεσποζόμενου ζώου  από τον ιδιοκτήτη του.

Η εισαγωγή, εμπορία και αναπαραγωγή σκύλων που είναι ακρωτηριασμένοι καθώς και η συμμετοχή ακρωτηριασμένων ζώων σε κάθε είδους εκθέσεις και εκδηλώσεις

Η έκθεση σκύλων και γατών σε καταστήματα πώλησης ειδών ζώων συντροφιάς (pet shops)

Η κακοποίηση, η κακή και η βάναυση μεταχείριση οποιουδήποτε είδους ζώου, όπως ιδίως ο δραστικός και ο μη ιατρογενής περιορισμός της φυσιολογικής κίνησης, όπως ενδεικτικά η ιπποπέδη, οι μη επιτρεπτές μέθοδοι εκπαίδευσης, η εργασία που δεν προβλέπεται για το είδος του ζώου, η μη σύννομη αναπαραγωγή, ο εκούσιος τραυματισμός με απλή σωματική βλάβη.

Οι παραβάσεις σχετικά με την απαγόρευση συμμετοχής ζώων σε κάθε είδους θεάματα και άλλες συναφείς δραστηριότητες τιμωρούνται με φυλάκιση μέχρι 2 έτη και με χρηματική ποινή.

Αντίστοιχα, κακουργήματα με ποινή κάθειρξης μέχρι 10 έτη και χρηματική ποινή έως 50.000 ευρώ συνιστούν:

Η εκτροφή, η εκπαίδευση και η συμμετοχή ζώων σε οποιοδήποτε είδος μάχης.

Η εκτροφή, η εξαγωγή και η χρησιμοποίηση σκύλων, γατών, ιπποειδών και ειδών νυφίτσας για παραγωγή γούνας, δέρματος, κρέατος ή για την παρασκευή φαρμακευτικών ή άλλων ουσιών.

Ο φόνος και ο βασανισμός των ζώων, με την εσκεμμένη πρόκληση έντονου σωματικού πόνου ή σωματικής εξάντλησης, επικίνδυνης για την υγεία τους, ιδίως με δηλητηρίαση, στραγγαλισμό, απαγχονισμό, πνιγμό, πρόκληση εγκαύματος, θερμοπληξία, ηλεκτροπληξία, κρυοπαγήματα, σύνθλιψη, ακρωτηριασμό, πυροβολισμό, ο εκούσιος τραυματισμός, οι κυνομαχίες και κάθε είδους μάχες μεταξύ ζώων, η κτηνοβασία, η σεξουαλική κακοποίηση ζώου με χρήση αντικειμένων για τη σαδιστική ευχαρίστηση του δράστη και η εγκατάλειψη νεογέννητων ζώων.

Σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 35, σε περίπτωση επανάληψης της παράβασης τα πρόστιμα διπλασιάζονται κάθε φορά. Τέλος, σύμφωνα με το άρθρο 36 προβλέπεται σύσταση Μητρώου Παραβατών. Στο Μητρώο καταγράφονται όσοι έχουν καταδικαστεί τελεσίδικα για: εγκατάλειψη ζώου συντροφιάς, εισαγωγή, εμπορία και αναπαραγωγή ακρωτηριασμένων σκύλων, έκθεση σκύλων και γατών σε pet-shops, συμμετοχή ακρωτηριασμένου ζώου σε κάθε είδους εκθέσεις και εκδηλώσεις, εκτροφή, εκπαίδευση και συμμετοχή ζώων σε οποιοδήποτε είδος μάχης αλλά και εκτροφή, εξαγωγή και χρησιμοποίηση σκύλων, γατών, ιπποειδών και ειδών νυφίτσας για παραγωγή γούνας, δέρματος, κρέατος ή για την παρασκευή φαρμακευτικών ή άλλων ουσιών καθώς και όλες οι περιπτώσεις των περιπτώσεων α και β της παρ. 1 του άρθρου 24. Οι εγγεγραμμένοι στο Μητρώο δεν γίνονται αποδεκτοί στο ΕΜΖΣ ως ιδιοκτήτες ή ανάδοχοι ζώων συντροφιάς ή υπεύθυνοι νομικού προσώπου, ούτε επιτρέπεται να έχουν εθελοντική ή μη θέση από την οποία μπορούν να επηρεάσουν την ευζωία ενός ζώου, συμπεριλαμβανομένης ενδεικτικά της εργασίας σε καταφύγιο, ζωολογικό κήπο ή κτηνοτροφική μονάδα, για περίοδο τουλάχιστον 10 ετών από την τελεσίδικη ποινική καταδίκη,εκτός αν η επιβληθείσα ποινή έχει μεγαλύτερη διάρκεια. Σε περίπτωση αμετάκλητης αθωωτικής απόφασης, η εγγραφή διαγράφεται.

Αναφορά – Καταγγελία Περιστατικών Κακοποίησης

Σύμφωνα με το άρθρο 25 του ν. 4830/2021, για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση περιστατικών κακοποίησης δύναται να αναπτυχθεί ψηφιακή εφαρμογή και ιστοσελίδα στη Γ.Γ.Π.Σ.Δ.Δ., για την αναφορά περιστατικών κακοποίησης ζώων, καθώς και κάθε παράβασης του εν λόγω νόμου. Ακόμη, υπάρχει η δυνατότητα καταγγελίας περιστατικού κακοποίησης ζώου μέσω της τηλεφωνικής γραμμής για την προστασία των ζώων στο 10410 του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη. Οι αστυνομικοί του τμήματος προστασίας ζώων της Διεύθυνσης Γενικής Αστυνόμευσης του Αρχηγείου της ελληνικής αστυνομίας λαμβάνουν την καταγγελία μέσω της γραμμής και στη συνέχεια τη διαβιβάζουν στο αρμόδιο αστυνομικό τμήμα.

Επώνυμη – Ανώνυμη Καταγγελία

Στην περίπτωση της ανώνυμης καταγγελίας τα στοιχεία της ταυτότητας του καταγγέλοντος προστατεύονται σε όλα τα στάδια και έτσι ουσιαστικά ο ρόλος του εξαντλείται στο να ενημερώσει την αστυνομία και τον εισαγγελέα για το περιστατικό. Είναι πολύ σημαντικό να επισημανθεί ότι στην ανώνυμη καταγγελία δεν υπάρχει δυνατότητα παρακολούθησης της πορείας της υπόθεσης ή περαιτέρω πίεσης της Αστυνομίας.

Αντιθέτως στην περίπτωση της επώνυμης καταγγελίας, υπάρχει η δυνατότητα να παρακολούθησης της πορείας και της τύχης της υπόθεσης αλλά και να της εκ νέου πίεσης σε περίπτωση απραξίας των Αρχών. Τέλος, στην περίπτωση επώνυμης καταγγελίας, ο καταγγέλλων θα πρέπει να είναι προετοιμασμένος να καταθέσει ως μάρτυρας εάν η υπόθεση φτάσει ενώπιον της Δικαιοσύνης.