Στη Φυλακή Διαβατών «Πατρίδα όλης της Γης» έγινε η μουσική

Ο πελώριος τοίχος έκρυβε τον ουρανό. Τα γκρίζα σύννεφα συνέθεταν μία εικόνα μουντή και απόκοσμη. Το συρματόπλεγμα στην κορυφή του τείχους που περιέβαλε τη φυλακή Διαβατών, παρέπεμπε στο «Εξπρές του Μεσονυκτίου».

Κανείς δεν ξέφευγε από εκεί. Μονάχα οι σκέψεις και τα όνειρα μπορούν να ταξιδέψουν μακριά, ακόμη κι όταν το σώμα παραμένει καθηλωμένο πίσω από γκρίζους τοίχους και αγκαθωτά συρματοπλέγματα.

Μέχρι να φτάσεις στο προαύλιο, το βάδισμα μονότονο, τα στόματα βουβά, και η ατμόσφαιρα βαριά. Εκεί ξεπρόβαλλε ένα μικρό ξέφωτο χαράς, ανθρωπιάς, συνεργασίας και αλληλοϋποστήριξης.

Αρχικά, βλέμματα διστακτικά, καχύποπτα και κουρασμένα.

Το σκηνικό αλλάζει άρδην.

Η μουσικά τα αλλάζει όλα. Η τέχνη εξημερώνει, αποτελεί δίαυλο επικοινωνίας των ανθρώπων. Τους φέρνει πιο κοντά, γαληνεύει την ψυχή τους. Δίνει μια δεύτερη ευκαιρία απέναντι στη ζωή.

Το πρόγραμμα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και συγκεκριμένα του τμήματος Εκπαιδευτικών και Κοινωνικών Δράσεων αποτελεί αυτό το σκαλοπάτι, ώστε κρατούμενοι να ζήσουν μια διαφορετική καλλιτεχνική εμπειρία. Σε συνεργασία με το 3ο Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας, αλλά και το Δημοτικό που λειτουργεί για πρώτη φορά φέτος στις φυλακές Διαβατών, καθώς μαθητές των συγκεκριμένων σχολείων συμμετείχαν.

Όλα άρχισαν τον περασμένο Νοέμβριο. Οι μουσικοί Αλέξης Ιωάννου και Αλέξανδρος Μποτσφάρης αρχικά στα κρουστά, αργότερα και ο Δημήτρης Δημητρόπουλος στην κιθάρα.

Επρόκειτο για ένα βιωματικό εργαστήριο στο οποίο οι μουσικοί εκπαίδευαν τους μαθητές στα σωματικά κρουστά (παλαμάκια, χτύπημα ποδιών στο έδαφος κλπ) μέσω της διαδικασίας του Body Percussion, αλλά και της χρήσης οργάνων όπως οι καστανιέτες, μαράκες, τουμπελέκι, ντέφι, κλάβες (ξυλάκια), ζίλιες κλπ. Το παν όμως είναι να μπεις στο ρυθμό και να παράγεις ήχο.

Η παράσταση που δόθηκε ενώπιον συγκρατούμενων και σωφρονιστικών υπαλλήλων και ήταν μία ηλιαχτίδα χαράς μέσα στο γκρι της φυλακής.

20 συναντήσεις από το Νοέμβριο μέχρι και το τέλος Μαρτίου, με περίπου δέκα μαθητές.

«Ήταν μια ξεχωριστή εμπειρία για μένα, αλλά και για όλα τα παιδιά. Ήταν δύσκολο ειδικά στην αρχή, διότι ήταν δύσκολη η επικοινωνία, καθώς υπήρχαν κρατούμενοι δεν μιλούσαν ελληνικά. Όμως, στην πορεία το βρήκαμε», μας λένε οι μουσικοί.

Η μουσική, άλλωστε, όπως και οι τέχνες δεν έχουν σύνορα, ούτε μπαίνουν σε καλούπια και κανόνες. Αρκεί η γλώσσα της ψυχής.

«Πατρίδα μας όλη η Γη», γράφει με σπρέι στον τοίχο του προαυλίου των φυλακών. Και η αντανακλαστική μου σκέψη ήταν αφού παρακολούθησα την παράσταση, ότι πατρίδα όλων έγινε η μουσική, για εκείνα τα 22 λεπτά.

Ακούσαμε 4 τραγούδια.

Το «I heard it through the grapevine» (Creedence Clearwater Revivalnbsp), «Stuck in th middle with you» (Stealers Wheel), «Ι cant stand it» (Eric Clapton) και το φινάλε μπήκε με το «Σαν τον Καραγκιόζη» του Διονύση Σαββόπουλου.

Την ώρα της παράστασης έβλεπες από τους κρατούμενους-μαθητές χαμηλά και αμήχανα βλέμματα ντροπής απέναντι στο αγαθό της τέχνης, από ανθρώπους που καιρό πριν προέβησαν σε μία ειδεχθή πράξη.

Δεν μπήκα στη διαδικασία να ρωτήσω τι έκανε ο καθένας και οδηγήθηκε στη φυλακή, παρά μόνο πώς τους φάνηκε η εμπειρία αυτή.

«Χάρηκα για όλο αυτό, μου έφτιαξε τη διάθεση. Εγώ έπαιζα τα ξυλάκια και έδινα το ρυθμό», μου λέει ο Βαγγέλης, κρατούμενος της φυλακής και μαθητής του προγράμματος.

Ο δε Βαλάντης, που έχει και φωνητικές δυνατότητες, το σκέπτεται για… The Voice όταν με το καλό βγει από εκεί.

Με Γονίδη έγινε, βέβαια, επίδειξη των δυνατοτήτων του, αλλά τι να κάνουμε…

Ο Γιάννης έπαιζε τουμπελέκι, χωρίς ιδιαίτερη εμπειρία, αλλά οι δάσκαλοι του έμαθαν πώς να μετράει και να συντονίζεται.

«Η διάθεση των μαθητών άλλαζε προς το καλύτερο μετά από κάθε συμμετοχή στο εργαστήριο. Κάθε φορά υπήρχε έντονη προσμονή για τη συνάντηση της επόμενης εβδομάδας», παρατηρεί ο δάσκαλος του Πρώτου Δημοτικού, Τάσος Τζιντζίδης.

Στόχος της Εθνικής Λυρικής Σκηνής είναι οι δράσεις αυτές να θέτουν στο επίκεντρο τη μουσική, το σώμα και τον ρυθμό και έχουν ως στόχο την καλλιέργεια της δημιουργικότητας, της ομαδικότητας, της αλληλεπίδρασης καθώς και της ελεύθερης έκφρασης», σημείωσε η Καλλιρόη Παπαδοπούλου, υπεύθυνη παραγωγής του τμήματος Εκπαιδευτικών και Κοινωνικών Δράσεων της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.

Όσο για την Μαίρη Γκρίζου, διευθύντρια Δομών Εκπαίδευσης και Κατάρτισης του Σωφρονιστικού Καταστήματος Διαβατών και ψυχή της όλης εκπαιδευτικής προσπάθειας μέσα στις φυλακές, επί σειρά ετών: «Οι μαθητές παίρνουν ερεθίσματα και τα εξελίσσουν. Η συμμετοχή τους είναι εθελοντική. Οι αλλοδαποί προτιμούν εργαστήρια τέχνης, όπως ζωγραφική και μουσική, σε σχέση με αυτά του θεάτρου ή της δημιουργικής γραφής, που απαιτούν καλύτερη γνώση της ελληνικής γλώσσας. Εμείς χαιρόμαστε όταν χάνουμε μαθητές, γιατό αυτό σημαίνει ότι μειώθηκε ο αριθμός των κρατούμενων».

Έφυγα με τη σκέψη ότι μπορεί με κάποιους να τα ξαναπούμε έξω, κάποια στιγμή. Το πιθανότερο είναι όχι. Το σημαντικότερο όμως είναι η μουσική, που μπήκε μέσα τους για 5 μήνες, να μην ξεχαστεί. Να μείνει το καθαρτήριο της ψυχής τους.

Εικόνες: Κατερίνα Στριάκα