Τελικά, τι συνέβη το φετινό καλοκαίρι στη Σαμοθράκη;

Με θετικό ισοζύγιο φαίνεται πως κλείνει η καλοκαιρινή σεζόν για το νησί της Σαμοθράκης, παρά τη μείωση της αγοραστικής δύναμης κυρίως των Ελλήνων αλλά και πολλών ξένων επισκεπτών.

Βέβαια, επιχειρηματίες στον τουρισμό κάνουν λόγο για μια «μουδιασμένη» σεζόν, που κλείνει αρκετά απότομα, την ίδια στιγμή που υπάρχουν ανοιχτά προβλήματα τα οποία μετριάζουν τη δυναμική του τουριστικού προϊόντος. Με τη σειρά της, η δημοτική αρχή δηλώνει παρούσα στην προσπάθεια προσέλκυσης επισκεπτών και στη διαχείριση της καθημερινότητας σε έναν τόπο με αρκετές ιδιαιτερότητες στη διαχείριση.

Ένα δημοσίευμα που ανησύχησε και η πραγματική κατάσταση στις αφίξεις

Στις 30 Ιουλίου, αναρτήθηκε σε τοπικό group στο Facebook μία εικόνα από το σαλόνι πλοίου προς τη Σαμοθράκη, στην οποία απεικονιζόταν ελάχιστοι επιβάτες. Στην ανάρτηση εκφραζόταν απογοήτευση και φόβος για την εξέλιξη της σεζόν και γινόταν κάλεσμα για «σοβαρή σκέψη και άμεσες κινήσεις».

Η δημοσίευση κυκλοφόρησε αρκετά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα ΜΜΕ, εντείνοντας το αρνητικό κλίμα για την τουριστική κίνηση στο νησί.

Ο Γιάννης Γλήνιας, πρόεδρος του Συλλόγου Επαγγελματιών Σαμοθράκης, κάνει λόγο για μία σεζόν που έκανε κάποιες «κοιλιές» και που αναμένεται να κλείσει λίγο απότομα στα μέσα Σεπτεμβρίου. «Φέτος ο Αύγουστος πήγε πολύ καλά, με πληρότητες 95% σε ξενοδοχεία και Airbnb. Ο Ιούλιος είχε πράγματι μια κοιλιά. Αυτό οφείλεται σίγουρα και σε εξωγενείς παράγοντες αλλά, κατά τη γνώμη μου, υπάρχουν και κάποια προβλήματα που αφορούν το νησί μας συγκεκριμένα.  Η Σαμοθράκη προσελκύει περίπου 50.000 με 60.000 τουρίστες το χρόνο. Δεν έχει δηλαδή τα μεγέθη άλλων νησιών, όπως η Θάσος, που την επισκέπτεται 1 εκατομμύριο τουριστών το χρόνο. Συνεπώς, είναι απαραίτητο να λειτουργούν όλα όπως πρέπει, ώστε να μην χάνουμε και αυτό το τουριστικό ρεύμα που έχουμε», δηλώνει στην Parallaxi.

Η Τριανταφυλλιά Σαλαμανή, αντιδήμαρχος τουρισμού του νησιού, αμφισβητεί την εγκυρότητα της δημοσίευσης και τη χαρακτηρίζει προϊόν μικροπολιτικής. «Η εικόνα που δόθηκε μέσα από το πλοίο δεν ευσταθούσε. Το δημοσίευμα μιλούσε για 30 άτομα σε ένα πλοίο όπου αποδεδειγμένα, βάσει τον στοιχείων της εταιρείας, είχαν κοπεί 500 εισιτήρια. Τον Ιούνιο υπήρξε άνοδος στα αυτοκίνητα που αποβιβάστηκαν στο νησί 24% σε σχέση με πέρυσι. Αυτό δείχνει ότι το νησι προσελκύει πλέον σε σταθερό βαθμό και οικογένειες που έρχονται οδικώς και όχι μόνο τους εκδρομείς νεότερης ηλικίας, που κάπως στερεοτυπικά συνδέονται με τη Σαμοθράκη». 

Πάντως, και η κ. Σαλαμανή παραδέχεται ότι υπήρξε μία πτώση τον Ιούλιο, την οποία αποδίδει στις παγκόσμιες συνθήκες (γεωπολιτικές κρίσης, ακρίβεια κτλ.), ωστόσο τον Αύγουστο η εικόνα βελτιώθηκε αισθητά. Τα σκήπτρα σε ό,τι αφορούν τις εθνικότητες κρατούν οι κάτοικοι των ευρύτερων Βαλκανίων (όπως Ρουμάνοι και Μολδαβοί) και οι δυτικοευρωπαίοι (Ολλανδοί, Αυστριακοί, Γερμανοί, Δανοί κ.α.). Αρκετή δυναμική, αν και με περιθώρια βελτίωσης, παρατηρείται στους Τούρκους.

Αναφορικά με την επάρκεια δρομολογίων από τα πλοία προς το νησί, για την οποία είχαν εκφραστεί παράπονα στο παρελθόν, μας διαβεβαιώνει ότι δεν υπάρχει πλέον κανένα θέμα και ότι η εξυπηρέτηση γίνεται κανονικά από μεγάλη ακτοπλοϊκή εταιρεία, που βάζει και έκτακτα δρομολόγια, όταν χρειαστεί.

Λείψαν φέτος οι Έλληνες

Από την άλλη, οι ίδιοι οι Έλληνες, που επιλέγουν σταθερά το νησί εδώ και δεκαετίες, δεν μπόρεσαν φέτος να το επισκεφθούν στο ίδιο βαθμό με άλλες χρονιές. «Η μεγάλη πληγή είναι ότι δεν ταξίδεψαν πολύ οι Έλληνες φέτος», παραδέχεται η κ. Σαλαμανή και μας παραπέμπει στη γνωστή πια έρευνα του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών,  (ΙΕΛΚΑ), σύμφωνα με την οποία το 52% των Ελλήνων δεν προγραμματίζει να πάει διακοπές φέτος.

«Πάντως, οι τιμές μας σε ακτοπλοϊκά, διαμονή και εστίαση είναι value for money, συγκρίνοντάς τες και με άλλους προορισμούς. Το κόστος του πλοίου έχει πάνω-κάτω την ίδια τιμή εδώ και χρόνια. Αυτό δείχνει ότι παραμένουμε φτηνοί», υποστηρίζει η αντιδήμαρχος. «Στη δική μας περίπτωση, το κόστος ανεβαίνει κυρίως από τα διόδια της Εγνατίας ή λόγω της πτήσης μέχρι Αλεξανδρούπολη, που την επιλέγουν πολύ Αθηναίοι για να μεταβούν μετά στο νησί».

Τα ανοιχτά μέτωπα σε υποδομές

Ρωτάμε τον κ. Γλήνια ποια είναι τα προβλήματα του νησιού που επηρέασαν το τουριστικό ρεύμα, σύμφωνα με τον ίδιο. 

«Το πρώτο πρόβλημα αφορά τα καταστήματα. Παρά τις εκκλήσεις που κάναμε σαν Σύλλογος στους επαγγελματίες, τα μαγαζιά στη Χώρα αρχίσαν ένα-ένα να κλείνουν. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να ερημώσει η περιοχή και οι τουρίστες να μην μπορούν να εξυπηρετηθεί», απαντά. «Το δεύτερο πρόβλημα έχει να κάνει με τα ιαματικά λουτρά στα Θέρμα, που παραμένουν κλειστά. Αυτά παλιά φέρναν πολλά γκρουπ στο νησί, τα οποία πλέον στερούμαστε. Το τρίτο πρόβλημα αφορά το δρόμο που πάει στον Κήπο, την πιο πολυσύχναστη παραλία του νησιού. Αυτός είναι κλειστός από πέρσι για λόγους ασφαλείας, γιατί έχει πολλά προβλήματα. Έτσι, ο κόσμος έχει έναν λόγο λιγότερο για να έρθει στη Σαμοθράκη».

Η κ. Σαλαμανή αποδίδει το κλείσιμο των ιαματικών λουτρών σε αλλαγές που έγιναν φέτος στη σχετική νομοθεσία, με αποτέλεσμα οι εγκαταστάσεις να μην μπορούν να πάρουν πιστοποίηση. Υποστηρίζει ότι όλα αυτά τα χρόνια δεν είχε γίνει καμία βελτιωτική κίνηση στις υποδομές των λουτρών, καθώς και ότι η δημοτική αρχή έχει λάβει ήδη ειδικό σήμα λειτουργίας και τώρα περιμένει και έναν ειδικό Πιστοποιητικό Καλής Λειτουργίας, που απαιτείται για μονάδες ιαματικής θεραπείας. «Έχει ξεκινήσει, σε συνεργασία με την Περιφέρεια, ο καθαρισμός των πηγών και οι απαραίτητες επισκευές, ώστε να ξεκινήσει η λειτουργία το συντομότερο. Έχει ήδη βρεθεί και ο ιδιώτης που θα τα λειτουργήσει», λέει η αντιδήμαρχος.

Σε ό,τι αφορά το δρόμο προς τον Κήπο, αρκετοί ντόπιοι, κυρίως κτηνοτρόφοι, αλλά και επισκέπτες αγνοούν τις απαγορευτικές πινακίδες και τον χρησιμοποιούν, παρόλο που έχει καταρρεύσει το οδόστρωμα. Πλέον, εκκρεμούν κάποιες περιβαλλοντικές αδειοδοτήσεις, προκειμένου να βρεθεί ανάδοχος για τις επισκευές. Η κ. Σαλαμανή τονίζει: «Δεν μπορούμε να διακινδυνεύσουμε τη ζωή κανενός για να είμαστε αρεστοί στην τοπική κοινωνία. Πρέπει να προστατεύουμε τους πολίτες, ειδικά όσους δεν είναι ντόπιοι και δεν γνωρίζουν καθόλου πώς να κινούνται στο συγκεκριμένο δρόμο, με τις κακοτεχνίες που έχει».

Θολό το τοπίο για το κάμπινγκ ελεύθερης διαβίωσης

Σαμοθράκη και κατασκήνωση πάνε μαζί —ή τουλάχιστον έτσι λέει ένα μεγάλο μέρος κατασκηνωτών που επιλέγει σταθερά το νησί κάθε χρόνο. Πολύ κόσμος επιλέγει την κατασκήνωση στη φύση, απολαμβάνοντας μεγαλύτερη ελευθερία αλλά και υπό το διαρκή φόβο των προστίμων. Εναλλακτικά, μπορεί να κατευθυνθεί στο δημοτικό κάμπινγκ στους Βαράδες, που λειτουργεί νόμιμα, ή στο κάμπινγκ της Πλατιάς, που παλιά ήταν γνωστό ως «κάμπινγκ φυσικής διαβίωσης». 

Η κ. Σαλαμανή κατανοεί τους κατασκηνωτές που επιλέγουν να μένουν σε ένα φυσικό τοπίο τόσο αυτό όσο του όρους Σάος, που δεσπόζει στο νησί. Όμως, δεν κρύβει και την ανησυχία της για τα πιθανά προβλήματα που μπορεί να προκύψουν από το ελεύθερο κάμπινγκ —πέρα από το ότι, καλώς ή κακώς, είναι παράνομο στη χώρα μας: «Ο μεγαλύτερός μας φόβος είναι οι πυρκαγιές και τα ατυχήματα. Καταλαβαίνετε, όταν έχεις εκατοντάδες ανθρώπους να διαμένουν ελεύθερα, χωρίς κανέναν έλεγχο σε περιοχές απότομες και ορεινές, μέσα στη φύση, δεν χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια για να πάει κάτι στραβά».

Προβλήματα υπάρχουν και στο κάμπινγκ στην Πλατιά. Εδώ και πολλά χρόνια, λειτουργεί με τις ελάχιστες δυνατές ανέσεις και χωρίς τυπική άδεια, καθώς η τοποθεσία δεν καλύπτει τις προϋποθέσεις για να χαρακτηριστεί ως οργανωμένη κατασκήνωση. Μέχρι και το 2017, φαίνεται πως η λειτουργία του καλυπτόταν έστω μερικώς από το νόμο, για αυτό και ο Δήμος εισέπραττε κάποια τέλη για διανυκτερεύσεις. Έκτοτε η αδειοδότηση του είναι τελείως στον αέρα, όμως οι κατασκηνωτές δεν φαίνονται να πτοούνται. Κάθε χρόνο η περιοχή κατακλύζεται με κόσμο, που χρησιμοποιεί όπως-όπως τις ελλιπείς, ασυντήρητες υποδομές.

Ένα κυκλικείο που υπήρχε μέσα στην έκταση παρέμεινε φέτος εκτός λειτουργίας, αλλά υποκαθίσταται από έναν ιδιώτη, που άνοιξε καντίνα στα πέριξ.

Ο κ. Γλήνιας καταγγέλλει ότι ο Δήμος άφησε φέτος στην αρχή της σεζόν το κάμπινγκ χωρίς νερό, παρόλο που ξέρει ότι υπάρχει κόσμος που το επιλέγει για διαμονή. «Από τη στιγμή που το κάμπινγκ δεν σφραγίζεται εντελώς, κάπως πρέπει να προβλέπεται η ελάχιστη υγιεινή για τους ανθρώπους που αφήνονται να μένουν. Και υγιεινή χωρίς τρεχούμενο νερό δεν υπάρχει».

Πλέον, η παροχή νερού έχει αποκατασταθεί και η δημοτική αρχή παρέχει κάποιες βασικές υπηρεσίες καθαριότητας, προσπαθώντας σε αυτή τη μεσοβέζικη κατάσταση να εξυπηρετήσει του κατασκηνωτές.

«Ο κόσμος που μένει στην Πλατιά το κάνει γιατί είναι ένα πανέμορφο τοπίο. Τους κατακσκηνωτές τους θέλουμε σαν Δήμος και σαν τοπική κοινωνία, τους “αγκαλιάζουμε”», τονίζει η κ. Σαλαμανή. «Αλλά πρέπει να βρεθεί ένας τρόπος για να κατασκηνώνουν νόμιμα. Εμείς καθαρίζουμε αναγκαστικά το μέρος και προσπαθούμε, σε επαφή με το Υπουργείο Τουρισμού, να βρούμε έναν τρόπο για να νομιμοποιηθεί το κάμπινγκ, με τις απαραίτητες ελάχιστες παρεμβάσεις για υγιεινή και πυρασφάλεια. Τις προϋποθέσεις που τίθενται για τα οργανωμένα κάμπινγκ, πάντως, είναι δύσκολο να τις καλύψουμε στην Πλατιά. Θα έπρεπε να πέσει άσφαλτος, να μπει φωτισμός, να αλλοιωθεί πλήρως το τοπίο. Αν γινόταν αυτό, κανένας δεν θα ήθελε πια να μείνει εδώ».

Υπό το φόβο για λειψυδρία και ο Σάος

Με ανακοίνωσή του τον περασμένο Ιούνιο, ο Δήμος έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου σχετικά με την επάρκεια νερού στο νησί και ζήτησε από τους δημότες να γίνεται λελογισμένη χρήση.

Σύμφωνα με τον κ. Γλήνια, η ανακοίνωση, που επίσης αναπαρήχθη πανελλαδικά από τα ΜΜΕ, έβλαψε κι αυτή την εικόνα του νησιού. «Καλούσε ο κόσμος τα ξενοδοχεία μας και ρωτούσε αν θα έχει ένα ποτήρι νερό να πιει, αν έρθει», υποστηρίζει.

Λόγω τον πηγών του Σάου, η Σαμοθράκη έχει την ευλογία να διαθέτει καλή επάρκεια σε νερό. Όμως, η κλιματική αλλαγή, η κακοδιαχείριση και οι ανεπαρκείς υποδομές έχουν κάνει και εδώ την εμφάνισή τους.

«Το νερό κόπηκες πράγματι λίγες μέρες μέσα στο καλοκαίρι για επισκευές. Όλη τη σεζόν το ολιγομελές τεχνικό τμήμα του Δήμου ασχολούνταν με τα δίκτυα υδροδότησης. Το πρόβλημα είναι καθολικό και δεν έχει να κάνει απαραίτητα με τις τουριστικές ροές. Ένας από τους οικισμούς που δεν είχαν νερό εδώ στο νησί φέτος είναι μη τουριστικός. Πρέπει να αξιοποιήσουμε τους υδάτινους πόρους με το βέλτιστο τρόπο, και αυτό σημαίνει παρεμβάσεις, άρα χρόνο. Μέχρι να γίνουν όλα τα απαραίτητα έργα, απλώς συστήσαμε στον κόσμο να κάνει οικονομία στη χρήση, για να μην στραγγίξει το βουνό», ανταπαντά η αντιδήμαρχος.

Η… ακριβή ιδιαιτερότητα της Σαμοθράκης

Στο πλαίσιο του ρεπορτάζ, μόνιμος κάτοικος της Σαμοθράκης ενημέρωσε την Parallaxi ότι ο τόπος του έχει από τα υψηλότερα δημοτικά τέλη πανελλαδικά. Εξηγεί ότι αυτό οφείλεται κυρίως στα υψηλά κόστη της αποκομιδής και της διαχείρισης των απορριμμάτων.

Στο νησί υπάρχουν μόνο κάποια containter που υποδέχονται οργανικά και ανακυκλώσιμα σκουπίδια, ώστε μετά να μεταφερθούν για επεξεργασία στην Κομοτηνή.

Η κ. Σαλαμανή παραδέχεται ότι τα τέλη είναι υψηλά και αποδίδει τη μεγάλη επιβάρυνση των δημοτών στις αυξημένες ανάγκες που φέρνει το ανάγλυφο του νησιού: «Είμαστε ένας τόπος που συνδυάζει τις προκλήσεις ενός νησιωτικού και ενός ορεινού προορισμό μαζί. Ο Σάος έχει υψόμετρο 1.611 μέτρα. Καταλαβαίνετε τι σημαίνει αυτό για τον καθαρισμό σε βάθρες, μονοπάτια και ρεματιές. Το προσωπικό μας απασχολείται και στον καθαρισμό των απορριμμάτων που αφήνουν οι ελεύθεροι κατασκηνωτές και στα μπάζα που πετούν διάφοροι συμπολίτες μας. Κατανοώ ότι τα δημοτικά τέλη είναι ακριβά, αλλά η καθαριότητα και γενικά η φροντίδα του δημόσιου χώρου είναι μεγάλη πρόκληση. Είμαστε σε μια κατεύθυνση να προβούμε σε μειώσεις, αλλά αυτό δεν γίνεται από τη μια μέρα στην άλλη».