Σουηδία: Γιατί καλπάζει η ακροδεξιά; Από τον Ούλoφ Πάλμε στους νεοναζί

Η Σουηδία που μέχρι σήμερα ξέραμε ότι στην κοινωνική της βάση και την πολιτική σκηνή επικρατεί ο πολιτικός φιλελευθερισμός, η συναίνεση και το σοσιαλδημοκρατικό μοντέλο, αλλάζει σελίδα.

Ύστερα από οκτώ χρόνια η κεντροαριστερά φαίνεται ότι εγκαταλείπει την εξουσία και η κεντρική πολιτική σκηνή της χώρας αποκτά ακροδεξιό, σκληρό αντιμεταναστευτικό πρόσημο. 

Στη χώρα του Ούλοφ Πάλμε, του εμβληματικού ηγέτη του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος και πρωθυπουργού μέχρι τη δολοφονία του το 1986, οι εκλογές της Κυριακής ανέδειξαν σε ρυθμιστή τους ακροδεξιούς Σουηδούς Δημοκράτες. 

Τα δεδομένα. Στην αναμέτρηση της Κυριακής  το εκλογικό σώμα που αριθμεί 7,8 εκατομμύρια ψηφοφόρους πήγε στις κάλπες για την ανάδειξη της νέας Βουλής με τις 349 έδρες. 

Τα αποτελέσματα. Ο συνασπισμός της Δεξιάς εκτιμάται πως θα συγκεντρώσει 49,8% των ψήφων, ενώ το κεντροαριστερό μπλοκ 48,8%. Η διαφορά αντιστοιχεί σε περίπου 60.000 ψήφους.

Η συμμαχία της Δεξιάς υπό τον ηγέτη των Μετριοπαθών Ουλφ Κρίστερσον υπολογίζεται ότι συγκεντρώνει 175 έδρες, εκ των οποίων οι Σουηδοί Δημοκράτες πήραν 73, το κόμμα των Μετριοπαθών 67, οι Χριστιανοδημοκράτες 19 και οι Φιλελεύθεροι 16.

Στον αντίποδα, το κεντροαριστερό μπλοκ της απερχόμενης πρωθυπουργού Μαγκνταλένα Άντερσον προβλέπεται να εξασφαλίσει 174 έδρες, από τις οποίες: Το κόμμα των Σοσιαλδημοκρατών 108, το Αριστερό κόμμα 24, το Κεντρώο 24 και οι Πράσινοι 18.

Πότε θα έχουμε πλήρη εικόνα; Τα τελικά αποτελέσματα θα ανακοινωθούν την Τετάρτη ή την Πέμπτη όταν καταμετρηθούν όλοι οι ψήφοι από το εξωτερικό και τις πρεσβείες. 

Τι έδωσε αέρα στα πανιά της ακροδεξιάς; Τη διετία 2014-2015 η Σουηδία έδωσε άσυλο σε περίπου 250.000 πρόσφυγες, περισσότερους από οποιαδήποτε άλλη ευρωπαϊκή χώρα σε σύγκριση με τον πληθυσμό των περίπου 10 εκατομμυρίων κατοίκων.

Ποιος κέρδισε από την αντιμεταναστευτική ρητορική; Το ακροδεξιό αντιμεταναστευτικό κόμμα Σουηδοί Δημοκράτες (SD), με επικεφαλής τον Τζίμι Άκεσον. Κατέγραψε νέο ρεκόρ ποσοστού ψήφων με σχεδόν 21% και γίνεται το δεύτερο μεγαλύτερο κόμμα στη χώρα. 

Ποιοι είναι οι Σουηδοί Δημοκράτες; Επωάστηκαν από το νεοναζιστικό κίνημα της Σουηδίας στα μέσα της δεκαετίας του 1990. Βασική δεξαμενή τους είναι η ρατσιστική οργάνωση “Bevara Sverige Svensk”, που καλούσε τους οπαδούς της να διατηρήσουν σουηδική τη Σουηδία. Μετατράπηκαν από τον Τζίμι Άκεσον σε ένα εθνικιστικό κόμμα με λογότυπο ένα -τι άλλο;-λουλούδι. Ο Άκεσον αντικατέστησε τον πυρσό με μια μπλε ανεμώνη με κίτρινη καρδιά (τα χρώματα της σουηδικής σημαίας). 

Το κόμμα έχει τις ρίζες του στο λευκό εθνικιστικό κίνημα, αλλά πριν από χρόνια άρχισε να διώχνει εξτρεμιστές. Παρά τη μετονομασία του, οι ψηφοφόροι το θεωρούσαν από καιρό απαράδεκτο και άλλα κόμματα το απέφευγαν. Αλλά αυτό έχει αλλάξει και το αποτέλεσμά του σε αυτές τις εκλογές δείχνει πόσο μακριά έχει φτάσει στην αποδοχή.

Η περίπτωση του Τζίμι Άκεσον. Ανέλαβε την ηγεσία Σουηδών Δημοκρατών το 2005 και μετέτρεψε το κόμμα από παρία της σουηδικής πολιτικής σκηνής σε απαραίτητο στυλοβάτη της Δεξιάς. Καλλιεργεί την εικόνα ενός “κανονικού Σουηδού”.

Πώς τα κατάφεραν οι ακροδεξιοί; Στις εκλογές του 2010 απέσπασαν 5,7% και μπήκαν στη Βουλή, το 2014 κατέλαβαν την τρίτη θέση με 12,9% και το 2018 κέρδισαν ποσοστό 17,5%. Η μεγάλη αναγνώριση ήρθε το 2019 όταν το κεντροδεξιό κόμμα των Μετριοπαθών επέλεξε να φλερτάρει με τα… λουλούδια και πέτυχε τη συνεργασία τους στον ενιαίο Δεξιό συνασπισμό.

Στην τελική ευθεία της προεκλογικής περιόδου οι Σουηδοί Δημοκράτες δημοσιοποίησαν ένα βίντεο με σύνθημα που θύμιζε Ντόναλντ Τραμπ: “Η Σουηδία πρέπει να είναι καλά ξανά”. Άντλησε εκλογική δύναμη τόσο από τους κόλπους της συντηρητικής παράταξης όσο και από τους σοσιαλδημοκράτες, ειδικά μεταξύ όσων ανήκουν στην εργατική τάξη.

Έριξαν νερό στο κρασί τους. Στην πορεία των χρόνων της εκλογικής ανόδου εξαφανίστηκαν αμφιλεγόμενες φράσεις, όπως του Τζίμι Άκεσον που είχε χαρακτηρίσει τους μουσουλμάνους “τη μεγαλύτερη εξωτερική απειλή από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο”. Υπέρμαχος του Swexit παλαιότερα, ο Άκεσον εγκατέλειψε το 2019 -όταν άρχισε το φλερτ με τη Δεξιά- την ιδέα της αποχώρησης της Σουηδίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η δολοφονία Πάλμε παραμένει μυστήριο. 

Τριάντα έξι χρόνια μετά την δολοφονία του πρωθυπουργού Ούλοφ Πάλμε οι Σουηδοί ελπίζουν να μάθουν επιτέλους ποιος τον σκότωσε την ώρα που επέστρεφε στο σπίτι του από τον κινηματογράφο μαζί με την σύζυγο και τον γιο του. Ένα τεράστιο ποιος και γιατί κρύβεται πίσω από τη δολοφονία του σοσιαλιστή πρωθυπουργού παραμένει ερωτηματικό. 

* Στην κεντρική φωτογραφία ο ηγέτης του ακροδεξιού κόμματος των Σουηδών Δημοκρατών Τζίμι Άκεσον.