Θεσσαλονίκη: Η ατμοσφαιρική ρύπανση σκοτώνει τους ηλικιωμένους
Σύμφωνα με μελέτη του ΑΠΘ – Διπλάσιες από το κανονικό, οι υπερβάσεις στα δηλητηριώδη κι επικίνδυνα μικροσωματίδια
Εξοντωτική και φονική για τις ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού της πόλης, ιδίως για τους ηλικιωμένους, αποδεικνύεται η ατμοσφαιρική ρύπανση στη Θεσσαλονίκη, σύμφωνα με έρευνα της Φυσικής Σχολής του ΑΠΘ, θέμα για το οποίο πρόσφατα η χώρα μας είχε καταδικαστεί από το δικαστήριο της ΕΕ, αλλά όπως φαίνεται κανενός αρμοδίου το αυτί δεν ιδρώνει.
Οι επιστήμονες και η Ε.Ε. έχουν κρούσει επανειλημμένα των κώδωνα του κινδύνου, για την αύξηση των επικίνδυνων μικροσωματιδίων στην ατμόσφαιρα της Θεσσαλονίκης, αλλά οι τοπικοί δήμοι, η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, το υπουργείο Περιβάλλοντος, και τα συναρμόδια υπουργεία, και η κεντρική κυβέρνηση, παραμένουν ψύχραιμοι, αδιάφοροι και απαθείς, απέναντι σε ένα επικίνδυνο και φονικό φαινόμενο που κοστίζει ανθρώπινες ζωές.
Σύμφωνα με τους ειδικούς, τα πιο σημαντικά από τα ρυπογόνα στοιχεία στην ατμόσφαιρα είναι τα μικροσωματίδια (PM), το όζον και το διοξείδιο του αζώτου. Τα πιο βλαβερά για την υγεία συστατικά του μολυσμένου αέρα, είναι κυρίως τα πολύ μικρά μικροσωματίδια που έχουν διάμετρο μεταξύ 2.5 (PM2.5) και 10 μm (PM10).
Το διοξείδιο του αζώτου είναι τοξικό αέριο με τον χημικό τύπο NO2, ενώ το όζον (O3) είναι ένα ισχυρό οξειδωτικό μέσο.
Αύξηση θανάτων στη Θεσσαλονίκη λόγω της ρύπανσης
Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα – μελέτη του Εργαστηρίου Φυσικής Ατμόσφαιρας – Τμήμα Φυσικής, του ΑΠΘ, που δημοσιεύτηκε τον περασμένο Μάρτιο, η ατμοσφαιρική ρύπανση δεν είναι απλά επικίνδυνη, αλλά αποτελεί βασική αιτία αύξησης των θανάτων στους ηλικιωμένους.
Όπως αναφέρει η μελέτη, «οι εκτιμήσεις του πρωταρχικού αποτελέσματος που χρησιμοποιήθηκαν ήταν οι σχετικοί κίνδυνοι για κάθε αύξηση 10 μg/m3 στις συγκεντρώσεις ατμοσφαιρικών ρύπων. Αναφέρθηκαν ισχυρές συσχετίσεις μεταξύ των επιπέδων PM10 και O3 στη θνησιμότητα, με τους ηλικιωμένους να γίνονται πιο αδύναμοι. Μια αύξηση 10 μgr/m3 στη συγκέντρωση PM10 είχε ως αποτέλεσμα 2,3% (95% CI: 0,8–3,8) και 2% (95% CI: 0,1–4,5) αύξηση στη συνολική και καρδιοαναπνευστική θνησιμότητα, αντίστοιχα. Οι συγκεντρώσεις O3 έδειξαν ακόμη ισχυρότερες συσχετίσεις για όλες τις αιτίες (3,9%, 95% CI: 2,5–5,3) και καρδιοαναπνευστικούς θανάτους (5,3%, 95% CI: 3,1–7,7) με αυξήσεις 10 μgr/m3».
«Όσον αφορά τους ηλικιωμένους, η συνολική θνησιμότητα αυξήθηκε κατά 3,2% (95% CI: 1,5–5) λόγω των συγκεντρώσεων PM10 και κατά 4,4% (95% CI: 2,9–6) λόγω συγκεντρώσεων Ο3. Συνολικά, 242 (170) θάνατοι για όλες τις αιτίες αποδίδονταν ετησίως στο επίπεδο των PM10 (O3) στη Θεσσαλονίκη».
Αναφέρεται επίσης πως «η έρευνα επικεντρώθηκε στην αστική περιοχή της Θεσσαλονίκης, η οποία περιλαμβάνει επτά δήμους (Θεσσαλονίκης, Κορδελιού-Ευόσμου, Παύλου Μελά, Καλαμαριάς, Νεάπολης-Συκιών, Αμπελόκηπων-Μενεμένης, Πυλαίας). Η Θεσσαλονίκη, η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Ελλάδας και σημαντικό οικονομικό και βιομηχανικό κέντρο των Βαλκανίων, βρίσκεται στο βόρειο τμήμα της χώρας και έχει πληθυσμό περίπου 1.000.000 κατοίκους, αντιπροσωπεύοντας το 20% της βιομηχανικής δραστηριότητας της χώρας.
Κατά την περίοδο της μελέτης, αναλύσαμε 73.990 φυσικούς θανάτους που συνέβησαν από όλες τις αιτίες, 28.945 από καρδιοαναπνευστικά νοσήματα και 10.007 από εγκεφαλοαγγειακά αίτια. Ο αριθμός των θανάτων μεταξύ των ηλικιωμένων ανήλθε σε 62.482. Τα δεδομένα για τους θανάτους δείχνουν ότι η καρδιοαναπνευστική θνησιμότητα ευθύνεται για πάνω από το 40% όλων των φυσικών θανάτων, γεγονός που την καθιστά μια κρίσιμη ομάδα για εξέταση από την άποψη της ευαισθησίας». Οι βασικές αιτίες της ρύπανσης Για τις βασικές αιτίες της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, η μελέτη τονίζει πως «η κυκλοφορία οχημάτων, η θέρμανση κατοικιών, η καύση βιομάζας και οι βιομηχανικές εκπομπές, είναι οι κύριες προελεύσεις των ατμοσφαιρικών ρύπων στη Θεσσαλονίκη, με αποτέλεσμα την επιδείνωση της ποιότητας του αέρα στην περιοχή» ενώ επισημαίνει ότι «οι καταιγίδες σκόνης που προέρχονται από τη Βόρεια Αφρική συμβάλλουν επίσης σημαντικά στη ρύπανση από σωματίδια στην περιοχή».
Επίσης η μελέτη επισημαίνει πως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναφέρει ότι «το 2020, περίπου 238.000 πρόωροι θάνατοι στον ευρωπαϊκό πληθυσμό προκλήθηκαν από έκθεση σε συγκεντρώσεις PM10 πάνω από το κατευθυντήριο επίπεδο του ΠΟΥ για το 2021 των 45 μgr/m3. Επιπλέον, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος απέδωσε 16.800 πρόωρους θανάτους στην οξεία έκθεση στο όζον το 2019. Όταν επικεντρωνόμαστε στην Ελλάδα, διαπιστώθηκε ότι η χώρα παραβιάζει τα τρία πιο συχνά υπερβαίνοντα πρότυπα ποιότητας του αέρα της ΕΕ για τα PM10, O3 και NO2. Με βάση τα δεδομένα του 2019, υπολογίστηκε ότι 75 θάνατοι ανά 100.000 πληθυσμού στην Ελλάδα θα μπορούσαν να αποδοθούν στην ατμοσφαιρική ρύπανση, όπου οι θάνατοι προκλήθηκαν κυρίως από ισχαιμική καρδιοπάθεια, εγκεφαλικό επεισόδιο και λοιμώξεις του αναπνευστικού».
Δ. Μπαλής: Στη Θεσσαλονίκης έχουμε συστηματικά υπερβάσεις των ορίων επικινδυνότητας
Ο καθηγητής στο τμήμα Φυσικής Σχολής του ΑΠΘ, στο τομέα Εφαρμογών Φυσικής και Φυσικής Περιβάλλοντος, Δημήτρης Μπαλής μιλώντας στην Parallaxi, για την υπέρβαση των επιτρεπτών ορίων στις συγκεντρώσει μικροσωματιδίων στη πόλη, αναφέρει ότι οι υπερβάσεις είναι διπλάσιες από τις επιτρεπόμενες ή ανεκτές.
«Βάσει της ευρωπαϊκής νομοθεσίας και τις οδηγίες του ΠΟΥ, στη συγκέντρωση των σωματιδίων που είναι μικρότερα από δέκα μικρόμετρα, δηλαδή τα ΠΜ10, επιτρέπεται να έχουμε 35 υπερβάσεις το χρόνο. Στη Θεσσαλονίκη όμως έχουμε συστηματικά παραπάνω», τονίζει και αναφέρει ότι «στην πόλη μπορεί να έχουμε και 50 υπερβάσεις ανά έτος. Να έχουμε σχεδόν διπλάσιες από το κανονικό».
Διευκρινίζει δε ότι «θα μπορούσε να υπάρχει κάποια ανοχή για τις υπερβάσεις λόγω των καιρικών φαινομένων, δηλαδή δεν υπάρχει πόλη που δεν έχει υπερβάσεις, που μπορεί να φτάνουν τις 30 υπερβάσεις, όμως στη Θεσσαλονίκη έχουμε παραπάνω».
«Το φαινόμενο είχε μειωθεί κατά την περίοδο της πανδημίας λόγω της μείωσης της δραστηριότητας των πολιτών, αλλά η Θεσσαλονίκη έχει μεγαλύτερο πρόβλημα από άλλες πόλεις, ακόμα και από την Αθήνα», σημειώνει και εξηγεί πως οι βασικές πηγές σωματιδίων είναι κυρίως οι καύσεις των αυτοκινήτων, κυρίως των πετρελαιοκίνητων, η θέρμανση των σπιτιών με την καύση ξύλων και πέλετ, τα διάφορα αφύλαχτα εργοτάξια και τα χύδην φορτία στο λιμάνι, αλλά και τα βιομηχανικά συγκροτήματα όπως η τσιμεντοβιομηχανία του ΤΙΤΑΝ ενώ σημαντική είναι και η έλλειψη του πρασίνου το οποίο συγκρατεί τη σκόνη.
Σημειώνει επίσης πως πρέπει να ληφθούν μέτρα για να περιοριστούν οι ρύποι και η σκόνη και κυρίως να «γίνουν κάποια που είναι αυτονόητα, δηλαδή να γίνεται έλεγχος στα λεωφορεία και φορτηγά και στα αυτοκίνητα ντίζελ».
Μιχάλη Τρεμόπουλος: Δεν υπάρχει επαρκής ενημέρωση
Από την πλευρά του, ο Μιχάλης Τρεμόπουλος, δημοτικός σύμβουλος Θεσσαλονίκης, της Οικολογίας Αλληλεγγύης, που παρακολουθεί το θέμα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, τονίζει πως παρά τις όποιες μετρήσεις που γίνονται, δεν υπάρχει ενημέρωση του κοινού όταν η ατμοσφαιρική ρύπανση έχει υπερβεί τα επιτρεπτά όρια, όπως κι ενιαία διαφαθμονόμηση και αξιολόγηση των στοιχείων.
«Μετρήσεις υπάρχουν από τους δήμους της Θεσσαλονίκης, την Περιφέρεια και το Πανεπιστήμιο, υπάρχουν δηλαδή μετρήσεις και αποτυπώσεις της κατάστασης, αλλά δεν υπάρχει ενιαία διαφαθμονόμηση και αξιολόγηση των στοιχείων», τονίζει και αναφέρει ότι «έχουμε κάνει επανειλημμένα κριτική ότι δεν υπάρχει άμεση πρόσβαση στα στοιχεία».
«Υπάρχουν μετρητές αλλά δεν λειτουργούν ποτέ όλοι μαζί,και όταν δείχνουν μεγάλη ρύπανση τους θέτουν εκτός λειτουργίας» καταγγέλει και αναφέρει πως «ενίοτε μας δίνουν τα στοιχεία αλλά οι υπηρεσίες είναι υποχρεωμένες από το νόμο να βγάζουν σήμα και να ενημερώνουν τους πολίτες μέσω των ΜΜΕ όταν υπάρχουν υπερβάσεις».
