Το τελευταίο αντίο στη Λούλα

Το τελευταίο αντίο είπαν σήμερα στην Λούλα Αναγνωστάκη, ο γιος της συγγραφέας Θανάσης Χειμωνάς, συγγενείς, φίλοι, άνθρωποι των γραμμάτων και των τεχνών, αλλά και απλός κόσμος που συγκεντρώθηκε στο Α΄ Νεκροταφείο για ν’ αποχαιρετήσει την σπουδαία θεατρική συγγραφέα που ταυτίστηκε με τη μεταπολεμική δραματουργία και αποτύπωσε στα έργα της το εσωτερικό τοπίο του σύγχρονου Έλληνα και τις μεταβολές του υπό την επίδραση της Ιστορίας. Δημιουργός μιας ιδιαίτερης γραφής και μια από τις πιο επιδραστικές φυσιογνωμίες στο νεοελληνικό θέατρο, η Λούλα Αναγνωστάκη έφυγε από τη ζωή το πρωί της Κυριακής ( 8 Οκτωβρίου), αφήνοντας για πάντα ανεξίτηλο το ίχνος του έργου της στην εξέλιξη της θεατρικής γραφής κι έκφρασης.

Στον επικήδειο που εκφώνησε ο σκηνοθέτης και ηθοποιός Βασίλης Παπαβασιλείου, είπε: «Λούλα, ως εδώ ήταν, λοιπόν… Ένας θεατρικός συγγραφέας απέρχεται για να εισέλθει σε μία επικράτεια με την οποία είχε σχέσεις σε όλη του τη ζωή . Γιατί ο θεατρικός συγγραφέας, περισσότερο από όλους τους άλλους, έχει συνείδηση ότι είναι δημιουργός ημιτελών πλασμάτων, σκιών, που επικαλούνται τα ζωντανά σώματα των ηθοποιών για να υπάρξουν. Η Λούλα Αναγνωστάκη ήταν ένα παιδί του αιώνα της αλλά όχι δημιούργημα του, γι’ αυτό και μπόρεσε να εκφράσει με τρόπο ανεπανάληπτο τις αγωνίες, τους καημούς, τα αδιέξοδα, αυτά τα οποία στιγμάτισαν την μεταπολεμική ελληνική ζωή. Φεύγει σήμερα σε μία εποχή που της πάει, γιατί η Λούλα Αναγνωστάκη ήταν μία συγγραφέας και ένας άνθρωπος του μεταβατικού που μπορούσε να δει και να συλλάβει πέρα από τα τραύματα και τον καημό, τη λαχτάρα, τους κινδύνους και την ομορφιά του ρευστού. Τώρα λοιπόν που φεύγεις, πρέπει να σου πω να δώσεις τα δέοντα στον Γιώργο, στον Μανόλη, στη Νόρα, στη Μαρίκα, στη Βέρα και βεβαίως στην Τζένη και στον Κάρολο, σε όλη την εκλεκτή ομήγυρη. Σε φιλώ . Καλό ταξίδι».

Ο συγγραφέας και σκηνοθέτης Λεωνίδας Προυσαλίδης μίλησε για την συγγραφέα που «στα έργα της υπερασπίστηκε όλους τους ανυπεράσπιστους από όπου και αν προέρχονταν»: «Η Λούλα Αναγνωστάκη έγραψε το τελευταίο της έργο με τίτλο «Σ’ εσάς που με ακούτε» το 2001. Και από τότε δεν ξαναέγραψε. Πιστή στις δεσμεύσεις της και απόλυτη. Ό,τι είχε να πει το είχε ήδη πει στην εποχή της και πριν από την εποχή της…. Αιρετική πάντα αλλά με ανοιχτή καρδιά, τρομερή δύναμη και τεράστια ευαισθησία μίλησε για όλους εκείνους που δεν ανήκαν πουθενά και τη ζωή τους δεν υπερασπίστηκε ποτέ κανένας. Η Λούλα μίλησε για όλους τους ανυπεράσπιστους και τους δικαίωσε… Δεν υπήρξε αυτοβιογραφική, υπήρξε βιωματική όπως όλοι οι μεγάλοι δημιουργοί. Όλα όσα καθόρισαν τη ζωή της, όλοι όσοι διαδραμάτισαν πρωταρχικό ρόλο στη ζωή της, υπάρχουν ανάμεσα στις λέξεις και μέσα στις σελίδες των έργων της. Μέσα από τους ήρωες της θα υπάρχει πάντα στις καρδιές μας».

O ηθοποιός Μάνος Καρατζογιάννης αναφέρθηκε στο τραγούδι του Μάνου Ελευθερίου «Το τρένο φεύγει στις οκτώ», το οποίο η Λούλα Αναγνωστάκη – όπως είπε- είχε διαλέξει ως κατευόδιο σε σχετική ερώτηση που της είχε γίνει για τη στιγμή της «αναχώρησης» της . «Η Λούλα Αναγνωστάκη πίσω από τα μαύρα της γυαλιά, τα είχε καταλάβει όλα. Τόσο στο δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό της βίο στάθηκε προφητική. Κάθομαι και συλλογίζομαι μέσα στο αναπόφευκτο προσωπικό και συλλογικό μας πένθος πόσες φορές η ίδια μέσα από την τολμηρή της γραφή, στόχευσε στην πολιτική μας αφύπνιση. “Εγώ δεν βολεύομαι. Δεν είμαι ο μέσος όρος. Δεν είμαι απ’ αυτούς που ρίχνουν νερό στον μύλο των ισχυρών και νομίζουν πως είναι κάτι, ενώ δεν είναι τίποτε! Εγώ, κάνω τη δική μου επανάσταση”, έγραφε στο έργο της “Ο ουρανός κατακόκκινος”. Μέσα από τα έργα της εξέφρασε όσο κανείς την ήττα και τα τραύματα του Νεοέλληνα. Ήταν η μάνα μας, η δραματουργική μας ρίζα. Μάθαινες δίπλα της. Kοντά της αισθανόσουν σαν να έπαιζες σε έργο της: γεννημένος έτοιμος, θαρραλέος για την μεγάλη πράξη ακόμα και όταν αυτή ερχόταν σε αντίθεση με τα κοινώς αποδεχτά ιδανικά. Μια λέξη μόνο, ευγνωμοσύνη…» είπε συγκινημένος ο ηθοποιός.

Στην κηδεία της παραβρέθηκαν, μεταξύ άλλων, οι : Παντελής Βούλγαρης, Ιωάννα Καρυστιάνη, Ζυράννα Ζατέλη,Τίτος Πατρίκιος, Άλκη Ζέη, Μάρω Δούκα, Λάκης Παπαστάθης, Θανάσης Νιάρχος, Μάνος Ελευθερίου, Ρένη Πιττακή, Βασίλης Παπαβασιλείου, Μαριάννα Κάλμπαρη, Λίνα Νικολακοπούλου, ‘Αννα Κοκκίνου, Κώστας Γεωργουσόπουλος, Φωτεινή Τσαλίκογλου, Μισέλ Φάις, Μπέττυ Αρβανίτη, Αλέξης Σταμάτης, Βασίλης Πουλαντζάς, Γιάννης Μόρτζος, Γιώργος Βέλτσος, Αλέξανδρος Λυκουρέζος, Μίμης Ανδρουλάκης, Χρήστος Χωμενίδης, Μάριος Ποντίκας, Θοδωρής Γκόνης, Σοφία Σεϊρλή, Γιώργος Κοτανίδης , Στέφανος Ληναίος, Έλλη Φωτίου, Ντίνα Κώνστα, Μαρία Κεχαγιόγλου, Μαρία Καλλιμάνη, Μάξιμος Μουμούρης, ο διευθυντής του γραφείου της υπουργού Πολιτισμού Ευάγγελος Πολίτης- Στεργίου και οι πρώην υπουργοί Κώστας Λαλιώτης, Μιλένα Αποστολάκη και ‘Αννα Νταλάρα και τα ανίψια της, Εύη Δρούτσα και Ανέστης Αναγνωστάκης.

Στεφάνια απέστειλαν η ΚΟ του ΣΥΡΙΖΑ, ο πρόεδρος της Βουλής Νίκος Βούτσης, ο δήμαρχος Αθηναίων Γιώργος Καμίνης, ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος, το Εθνικό Θέατρο, το Θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν, το Θέατρο της οδού Κυκλάδων Λευτέρης Βογιατζής, οι εκδόσεις Πατάκη, οι εκδόσεις Κέδρος, το τμήμα Θεάτρου του ΑΠΘ, η Εταιρεία Συγγραφέων, η Εταιρεία Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων κ.α.

ΑΠΕ