14+1 Βιβλία για το καλοκαίρι

Αν δεν διαβάσεις το καλοκαίρι πότε θα βρεις χρόνο να διαβάσεις;

1. I remember… / Θυμάμαι…

ΙΑΝΟS Εκδόσεις

Ο Αλμπέρτος Ναρ, γιος σεφαραδιτών Εβραίων επιζώντων του Ολοκαυτώματος κατάφερε να μας δωρίσει με την επιμέλεια του Λέοντος Ναρ, μια τρίγλωσση έκδοση (ελληνικά, αγγλικά, ισπανοεβραϊκά) με σεφαραδίτικα τραγούδια, καθώς και ένα πολύτιμο ηχητικό ντοκουμέντο με ανθρώπους βαθιά πληγωμένους και ταλαιπωρημένους, που βίωσαν τη ναζιστική θηριωδία, τον βίαιο αποχωρισμό από συγγενείς, σπίτια και τόπους, να τραγουδούν αυτά τα τραγούδια που κράτησαν μια ζώσα φλόγα μέσα τους ή χάραξαν στη μνήμη τους ακριβώς αυτόν τον όλεθρο.

Η έκδοση είναι τρίγλωσση, καθώς τα τραγούδια είναι γραμμένα στη σεφαραδίτικη γλώσσα, η οποία συνταιριάζει στοιχεία από την ελληνική, την τουρκική, την ισπανική και την ιταλική και βασίζεται σε στοιχεία της γλώσσας που μιλούσαν στην Καστίλη πριν πέντε αιώνες. Πρόκειται, λοιπόν, και για τη διάδοση -πέραν της οδυνηρής μουσικής απόδοσης της φρίκης που ζήσαν οι Εβραίοι- μιας ιδιόμορφης διαλέκτου, κάτι το οποίο αναμφίβολα συνιστά κάτι σπουδαίο.

Ένα ανατριχιαστικό ντοκουμέντο από έναν εβραίο συγγραφέα, μεγάλο κεφάλαιο για τη Θεσσαλονίκη και την ιστορία της, που καταπιανόταν πάντα με το συλλογικό βίωμα.

2. Σκουριά και Χρυσάφι

Μαίρη Κόντζογλου, Εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ

Το Νεγρεπόντε, το πρώτο βιβλίο της διλογίας Σκουριά και Χρυσάφι της Θεσσαλονικιάς Μαίρης Κόντζογλου, παλινδρομεί μεταξύ πραγματικών γεγονότων και μύθου, Ψαρών και των τρελαμένων νερών της πλέον ελληνικής Χαλκίδας, ενός οικογενειακού έπους και της φωτιάς των ιστορικών στιγμών του 19ου αιώνα.

Μέσα από το ξεδίπλωμα του κυριολεκτικά και μεταφορικά μεθυστικού μύθου της οικογένειας Βαμβακά και ένα ποτήρι από το ‘’καλύτερο ποτό του κόσμου’’, παρελαύνουν στο βιβλίο όλες οι κοινωνικές τάξεις. Μικροέμποροι, πρόσφυγες, φτωχοί εργάτες, αλλά και μεγαλοπιασμένοι έμποροι και βιομήχανοι, χωρίς πάντα να αλλάζουν τα πρόσωπα, αλλά η ιδιότητα. Κάποιοι από την καταστροφή των Ψαρών, τις ταλαιπωρίες και τη φτώχεια ανεβαίνουν γοργά την κοινωνική σκάλα. Βέβαια από αυτή τη σκάλα μπορεί κανείς εύκολα να πέσει αν κυνηγάει έναν έρωτα ή αποκλειστικά τις επιτυχίες.

3. Σώσε με

Δημήτρης Σίμος, Εκδόσεις Μεταίχμιο

[…] Αναπνέει με δυσκολία. Την κοιτάω και της υπόσχομαι πως θα φύγουμε αποκεί μέσα. Είναι η στιγμή που η προσταγή της χώνεται μέσα στο κεφάλι μου σαν ακοίμητος φρουρός που διστάζει κι εγώ υπακούω. «Σώσε με» λέει. […]

Το ψυχολογικό θρίλερ του γνωστού πια στο είδος αυτό, Δημήτρη Σίμου, ξεκινά με αφορμή το μνημόσυνο του πατέρα της νεαρής Νικόλ Πομάνου, καλλιτέχνιδας της ξυλογλυπτικής σε ένα χωριό έξω από την Κομοτηνή. Όμως, στην κανονισμένη με τη μητέρα και τις δυο μικρές αδελφές της συνάντηση, η μια δεν θα εμφανιστεί και αυτό θα ξεκινήσει να περιπλέκει τα πράγματα, αλλά και να πλέκει ένα αγωνιώδες και απρόβλεπτο τέμπο, που συνοδεύει αρμονικά την αστυνομική πλοκή της ιστορίας. Πέρα από το γεγονός ότι ο Σίμος ενορχηστρώνει, όπως πρέπει, τις ψυχολογικές και αστυνομικές κλωστές, για να καθηλώσει τον αναγνώστη, κάνει ταυτόχρονα και ένα ψυχογράφημα της σύγχρονης οικογένειας με αφορμή κάποιες καταστάσεις που δοκιμάζουν στ’ αλήθεια τους δεσμούς και τις σχέσεις μέσα σε μια οικογένεια. Και αυτό σε ένα ψυχολογικό θρίλερ δείχνει μεγαλείο για τη συγγραφέα.

4. Σπίτι Παιδιού

Κυριάκος Συφιλτζόγλου, εκδόσεις Αντίποδες

Η τρομερά συγκινητική και συγκινητικά τρομερή νουβέλα του Κυριάκου Συφιλτζόγλου βρίσκεται δικαίως στις βραχείες λίστες των λογοτεχνικών βραβείων του περιοδικού αναγνώστης.

Σκαλίσματα στη μνήμη ανθρώπων ενός χωριού λίγο έξω από τη Δράμα, που προσδιορίζουν τον κόσμο με κέντρο τη Θεσσαλονίκη ως κάτι το σπουδαίο, αποτυπώσεις που ανασύρουν σκηνές και ενθυμήματα από τα μάτια ενός παιδιού, επιστροφές συγγενών που έφυγαν για δουλειά στη Γερμανία, ενορχηστρώνουν τα στοιχεία μιας αφήγησης που μόνον ένα παιδί μπορεί να παρατηρεί και να καταγράψει όσο πια μεγαλώνει. Και όλα αυτά με κεντρικό άξονα το θάνατο και τα συμπαρομαρτούντα του. Το βιβλίο αυτό είναι μια ωδή στη σημασία του να αναγνωρίσει κανείς το μαγικό ζουμί που κρύβουν τα παιδικά χρόνια και ως ενήλικος πια να αποκρυσταλλώσει αυτούς της ιδιωματισμούς της παιδικής, αλλά ουσιωδέστερης ανάλυσης των πραγμάτων.

5. Φεμινισμός

Ντέμπορα Κάμερον, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης

Το συγκεκριμένο βιβλίο είναι πολύτιμο εργαλείο όχι μόνο για την ιστορία του κινήματος του φεμινισμού και για τις κοινωνικές του διεκδικήσεις και κατακτήσεις, αλλά θίγει και αναλύει τις θλιβερές προεκτάσεις του γιατί συμβαίνει αυτό. Η Κάμερον προχωρά στην ουσία και τις ρίζες της πατριαρχίας, την αποδομεί και επισημάνει ότι δυστυχώς ακόμη και σήμερα τα αυτονόητα δικαιώματα των γυναικών κατακτώνται με διεκδίκηση. Ο ‘’Φεμινισμός’’ είναι ένας ασφαλής οδηγός για την ιστορία και τα αιτήματα του κινήματος, αλλά είναι και ένας οδηγός ασφαλείας, μια άμυνα απέναντι στις κοινωνικές φαυλότητες και αδικίες.

6. Patriot

Μιχάλης Μαλανδράκης, εκδόσεις ΠΟΛΙΣ

Ο Μαλανδράκης είναι ένας πραγματικός αφηγητής ρεαλιστικών ιστοριών. Είναι μεν πολύ νέος, αλλά είναι ταγμένος συναισθηματικά και με πλήρη επίγνωση και συναίσθηση σε αυτό που λέμε ‘’θα γράψω μια ιστορία ή μάλλον θα σας την πω’’.

Η νουβέλα του ρουφιέται απνευστί και κατορθώνει να σε καθηλώσει μέχρι το τέλος. Η διαδρομή ενός Αλβανού κλαρινιτζή που αντιμετωπίζει τις δυσκολίες και το ρατσισμό στην Αθήνα, αρχίζει και περιπλέκεται όταν ένας συμπατριώτης του μεσολαβεί για να πιάσει δουλειά σε ένα νυχτερινό κέντρο, στο οποίο θα εκτιμηθεί και θα ξεδιπλωθεί το ταλέντο του στο κλαρίνο. Παρά την prima facie απλότητα των στοιχείων, ο Μαλανδράκης πιάνει από τον καρπό και σφυγμομετρεί τις υφές και τις αποχρώσεις της ζωής ενός μετανάστη στην Ελλάδα, της αγαθοσύνης μπροστά στη βρωμιά, που δεν νικά -δυστυχώς- απαραίτητα πάντα.

7. Ίσκιλι

Γιώτα Ιωαννίδου, ΑΦΟΙ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗ ΕΚΔΟΣΕΙΣ Α.Ε

Το πρώτο συναίσθημα που δημιουργεί το ιστορικό μυθιστόρημα της Γιώτας Ιωαννίδου είναι ένα σφίξιμο ή μάλλον μια γροθιά στο στομάχι. Αλλά ένα καλό ιστορικό μυθιστόρημα πρέπει να κουβαλάει όση σκληρότητα κουβαλά ενίοτε και η ιστορία.

Ισκιλί. Δυτικός Πόντος. Η κατάσταση κλιμακώνεται και φλέγεται. Ο μικρός Κώστας βλέπει τους γονείς του να σφαγιάζονται μπροστά στα παδικά μάτια του από Τούρκους. Μεγαλώνει παραπαίδι σε τουρκική οικογένεια, με όλα τα δεινά που αυτό συνεπάγεται. Αλλά η παιδική ψυχή, η αθωότητα καμιά φορά μπορεί να βρει το δρόμο της. Όταν κοιτάξει μέσα σε άλλα εξίσου καθαρά και αθώα μάτια. Τους ανατολίτικους καθρέφτες της Αϊλίν, μέσα από τους οποίους, ό ένας μέσα από τον αντικατοπτρισμό του στον άλλο θα αναζητήσουν το φως.

8. Έξι περίπατοι – Προσκέφαλο με φύλλα λεμονιάς

Αλέξανδρος Ίσαρης, εκδόσεις Κίχλη

Η ματιά και η διάνοια του Ίσαρη είναι πολύπλευρη και πολυποίκιλη. Έχει το προσόν να ερμηνεύει και να αναλύει τα πράγματα επιστρατεύοντας όλες τις καλλιτεχνικές του ιδιότητες. Ό,τι δεν βλέπει, ως συγγραφέας, το βλέπει ως ζωγράφος και αντιστρόφως. Στους έξι περιπάτους, μιλά για τόπους που τον σημάδεψαν και αγάπησε. Τη φιλοξενία που δέχθηκε στον Οξύλινθο Ευβοίας, το γενέθλιο τόπο των Σερρών, το Βερολίνο, τις διαμονές του στη Βιέννη, τον πύργο της Τήνου, την άλλοτε ακτινοβολούσα Θεσσαλονίκη. Το βιβλίο μαζί με την αυτοβιογραφική ύλη του ‘’προσκέφαλου με φύλλα λεμονιάς’’, την ιστορία του Ίσαρη για το πώς κατέληξε να αγοράσει έναν τάφο στην Τήνο, κατορθώνει να είναι κατάφαση της ζωής, μιλώντας για το θάνατο. Διαβάζοντας το, νιώθεις τον Ίσαρη να συνθέτει όλα εκείνα τα πράγματα, καλά και κακά, ευχάριστα και οδυνηρά, ώστε να δώσει τελικά τον ορισμό μιας ζωής που αξίζει.

9. XL: Ιστορίες Αγάπης

Στέλλα Καλλέ, Εκδόσεις Ελκυστής

Ένα βιβλίο που αποτυπώνει τη συνήθεια της Στέλλας Καλλέ, να παρατηρεί προσεκτικά τον κόσμο. Δεκατρείς ιστορίες, εκτοξευόμενου και εκτοξεύοντος έρωτα, αλλά και οδυνηρής απογοήτευσης που συνθλίβει. Η Στέλλα Καλλέ γράφει μεν ερωτικές ιστορίες, αλλά κάνει τη μεγάλη κίνηση να παραδεχτεί ότι μερικά πράγματα που μόνον ο έρωτας γεννά, μόνον εκείνος μπορεί και να τα πει.

10. Αθήνα – Δελχί – Αθήνα 

Ελένη Πέγκα, εκδόσεις Άγρα

Σε αυτό το βιβλίο κυριολεκτικά μια γυναίκα ταξιδεύει και μας ταξιδεύει. Πρόκειται για ένα ντοκιμαντέρ σε λόγο γραπτό και ποιητικό. Η Ελένη Πέγκα παίρνει μια κάμερα και φτάνει στην Ινδία, χωρίς να βάλει στο φακό της φίλτρα ωραιοποίησης και να κόψει σκηνές στο μοντάζ. Αφηγείται την περιπλάνησή της παρεμβάλλοντας στιγμές που θίγει και αναλύει ζητήματα που μόνο η λογοτεχνία συλλαμβάνει και τούμπαλιν. Η μακρινή και ξένη εξωτερική εικόνα γίνεται ο οικειοποιημένος χώρος για μια ενδοσκόπηση, για εσωτερικές αναθεωρήσεις, ανακατατάξεις και αναζητήσεις. Το Αθήνα – Δελχί – Αθήνα αποτελεί ένα πλεκτό που ουσιαστικά αποτυπώνει με τον πλέον εύστοχο τρόπο το ότι ο εξωτερικός χώρος για τον περιπλανώμενο είναι ερέθισμα και όχημα, για να πλάσει και να αναπλάσει το μέσα.

11. Τα βιβλία των άλλων 1

Κωστής Παπαγιώργης, εκδόσεις Καστανιώτη

Για τον Κωστή Παπαγιώργη τα βιβλία υπήρξαν ο πιο ζωτικός κι ακατάλυτος δεσμός του με τον κόσμο. Ο ‘’πιο γλυκός μισάνθρωπος’’ διάβαζε ξαπλωμένος στο χαλί ανάμεσα σε στοίβες από βιβλία, ανοίγοντας από νωρίς έναν κόσμο αποκαλυπτικό. Πέρα από τα δοκίμια με γλώσσα παιχνιδιάρικη, λόγια και αλήτικη, γλώσσα της Κυψέλης και των Εξαρχείων, ο Παπαγιώργης έγραφε και για τη σχέση και τις σκέψεις που του δημιουργούσαν τα βιβλία των άλλων. Κι αυτός ο συγκεντρωτικός τόμος με κριτικά του κείμενα είναι μια νέα αποκαλυπτική για εμάς πια πόρτα για τον κόσμο του βιβλίου μέσα από την οξυμμένη ματιά και το αναγνωστικό αισθητήριου του μαιτρ του βιβλίου και της φιλοσοφίας της ζωής.

12. Aν δεν έχεις που να κλάψεις

Λουίς Σεπούλβεδα, Μετάφραση: Αχιλλέας Κυριακίδης, Εκδόσεις Opera

Το βιβλίο αυτό το προτείνω για πάρα πολλούς λόγους που συντρέχουν σωρευτικά. Ο τεράστιος Λουίς Σεπούλβεδα πέθανε φέτος από τον covid-19, προκαλώντας μεγάλη θλίψη στον λογοτεχνικό και αναγνωστικό κόσμο. Ο Αχιλλέας Κυριακίδης ο μεταφραστής και κοινωνός των έργων του Σεπούλβεδα στους Έλληνες αναγνώστες, τιμήθηκε με το κρατικό βραβείο μετάφρασης, για τη μετάφρασή του στο Κουτσό του Χούλιο Κορτάσαρ μεν, αλλά στον Κυριακίδη οφείλουμε πολλά και για άλλες μεταφράσεις του, όπως του Μπόρχες και του Σεπούλβεδα.

Επιλέγω το συγκεκριμένο βιβλίο ανάμεσα σε πολλά άλλα του Σεπούλβεδα, ο οποίος έχει μια ανεξάντλητη θεματολογία στα βιβλία του, που γράφει ακόμη και πολιτικά, διότι είναι το απόλυτο δείγμα γραφής ενός σύγχρονου συγγραφέα, καθημερινού που γίνεται ένα με τον αναγνώστη χωρίς επιτηδευμένες συνθετότητες περιγράφοντας μικρά φαινομενικά πράγματα, στιγμιαίες σκέψεις των ανθρώπων, εικόνες που περνούν μπροστά τους και τις τραβάει από τα μαλλιά φωτίζοντάς τες λογοτεχνικά, ακόμη και αν αυτός ο φωτισμός ανοίγει τις θύρες ενός ατέλειωτου κλάματος.

13. Οι Έλληνες Εβραίοι στη σύγχρονη Ελλάδα – Η περιδίνηση στη νεωτερικότητα

Μαρία Χ. Σιδηροπούλου, Εκδόσεις Πανεπιστημίου Μακεδονίας

Το βιβλιο διερευνά με ιστορικά στοιχεία και μαρτυρίες την ελληνο-εβραική ταυτότητα αναφοράς στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία. Η συγγραφέας, διδάκτωρ στη Θεολογική Σχολή του Α.Π.Θ., πραγματοποίησε επιτόπια έρευνα σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Λάρισα, Βόλο και άλλες πόλεις με στόχο να αποτυπώσει όχι μόνο τη θρησκευτική ταυτότητα αυτής της ιδιαίτερης ομάδας ανθρώπων που έχουν ταυτίσει την ιστορία τους με τη σύγχρονη ελληνική ιστορία αλλά και τις σχέσεις τους με τις υπόλοιπες εθνολογικές ομάδες και την πολιτισμική παράδοση που τους ενώνει στο πέρασμα των χρόνων.

14. Η δημοσιογραφία της Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης

Χρήστος Α. Φραγκονικολόπουλος, Νίκος Παναγιώτου, Εκδόσεις Πανεπιστημίου Μακεδονίας

Το έθνος κράτος αποτελεί κύριο σημείο αναφοράς και τα ΜΜΕ/δημοσιογράφοι παραμένουν εγκλωβισμένα στον μεθοδολογικό εθνικισμό. Πώς θα μπορούσαν τα ΜΜΕ να απεγκλωβιστούν από την επιμονή τους στις εθνικές λογικές και αφηγήσεις, να δημιουργήσουν νέους τρόπους καταγραφής, αξιολόγησης και ερμηνείας της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και να καλλιεργήσουν μια ευρύτερη κατανόηση των πολιτικών και κοινωνικών δυναμικών και εντάσεων, συγκρούσεων και προοπτικών που διαμορφώνονται έξω και πέρα από το εθνικό πλαίσιο; Οι συγγραφείς απαντούν στα παραπάνω ερωτήματα μέσα από το βιβλίο αυτό που αποτελεί και επιστημονικό εγχειρίδιο στο Τμήμα Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του Α.Π.Θ.

14+1. ΤΙΜΗΣ ΕΝΕΚΕΝ – Τρομοκρατία

Randal D. Law, Μετάφραση: Φιλώτας Δήμτσας, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης

Το συγκλονιστικά ενδιαφέρον στο βιβλίο αυτό είναι ότι διαφέρει πάρα πολύ με άρθρα και αναλύσεις που έχουμε συνηθίσει να διαβάζουμε τον τελευταίο καιρό για την τρομοκρατία ως σύγχρονη απειλή των φιλελεύθερων αποκλειστικά δημοκρατιών. Διαψεύδει την αντίληψη που καλλιεργήθηκε τελευταία ότι η τρομοκρατία είναι σημείο των καιρών μας και ότι γεννήθηκε μέσα στο σύγχρονο παγκόσμιο σύστημα. Ο καθηγητής Ιστορίας Randal Law διαψεύδει με όρους επιστημονικούς την εντύπωση αυτή αναλύοντας το φαινόμενο της τρομοκρατίας κοιτώντας μέσα στο καλειδοσκόπιο της ιστορίας, το οποίο φτάνει ακόμη και στα αρχαία χρόνια.

Δείτε επίσης: