Ανακαλύψτε τα γλυπτά της πόλης: Ηρώο πεσόντων 13ης Αυγούστου, Πάρκο Κερασούντος

Στέκουν δίπλα μας, τα προσπερνάμε, πολλές φορές μπορεί να μην παρατηρούμε καν την ύπαρξη τους. Είναι τα αγάλματα, οι προτομές και οι εικαστικές συνθέσεις στης πόλης και αποτελούν αναπόσπαστό κομμάτι της. Πολλά από αυτά είναι τόσο γνωστά που έγιναν το σήμα κατατεθέν της Θεσσαλονίκης  όπως το άγαλμα του Βενιζέλου, οι ομπρέλες του Ζογγολόπουλου, το άγαλμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Κάποια είναι πιο σύγχρονα, κάποια λιγότερο γνωστά μερικά είναι πολυφωτογραφημένα άλλα έχουν αφεθεί και παρακμάζουν. Στέκουν δίπλα σε μεγάλους δρόμους και πλατείες ακίνητα και μας διηγούνται ιστορίες από την πόλη.

Στο παραλιακό μέτωπο του δήμου Καλαμαριάς καθώς και σε αρκετά σημεία εντός του δήμου μπορεί να συναντήσει κανείς καλοδιατηρημένα πάρκα και χώρους πρασίνου στα οποία δεσπόζουν κάποια αγάλματα ιστορικής αλλά και καλλιτεχνικής αξίας.

Σε ένα από αυτά στο πάρκο Κερασούντος που φέρει το όνομα του παρακείμενου δρόμου το “Ηρώο μνήμης πεσόντων της 13ης Αυγούστου 1944” στο οποίο κάθε χρόνο ο δήμος πραγματοποιεί εκδηλώσεις τιμά την μνήμη των εκτελεσθέντων στο γνωστό ως “μπλόκο της Καλαμαριάς” που έφτασε να γίνει μέχρι και τραγούδι από τον Βασίλη Τσιτσάνη. 

Το καλοκαίρι του 1944 ο πόλεμος δεν έχει τελειώσει ακόμα και οι Γερμανοί σε συνεργασία με Έλληνες δωσίλογους πραγματοποιούν εφόδους και τρομοκρατούν τους κατοίκους της Θεσσαλονίκης. Σε πολλές περιπτώσεις βασανίζουν και εκτελούν με μεγάλη βαρβαρότητα ως αντίποινα σε όσους αντιβαίνουν στα σχέδια και τις φιλοδοξίες τους και συντάσσονται με την Εθνική Αντίσταση. 

Αφορμή για το Μπλόκο της Καλαμαριάς, ήταν η εκτέλεση του ταγματασφαλίτη, Ιωάννη Βελισσαρίδη, από την Οργάνωση Προστασίας Λαϊκού Αγώνα (ΟΠΛΑ). 

Την Κυριακή 13 Αυγούστου 1944 το πρωί ημέρα που θα μείνει στην μνήμη όλων και κυρίως των Καλαμαριωτών ως η ημέρα του μπλόκου, Γερμανοί μαζί με άντρες από το τάγμα του δωσίλογου φόβου και τρόμου της πόλης Δάγκουλα συλλαμβάνουν και εκτελούν 13 πολίτες ως μέλη οργανώσεων της αντίστασης.

Το μπλόκο είχε οργανωθεί καιρό πριν και η λίστα με τα ονόματα είχε φτάσει στην διοίκηση της Γερμανικής ασφάλειας η οποία έδωσε εντολή να προχωρήσουν οι συλλήψεις και οι επί τόπου εκτελέσεις με στόχο την τρομοκράτηση του απλού κόσμου που θα έπρεπε να δει τις συνέπειες όσων ήταν ενάντια στα σχέδια τους.

Η “Εθνική Ελληνική Ασφάλεια πόλεων” το τάγμα του Αντώνη Δάγκουλα με σήμα την νεκροκεφαλή ήταν ο ενορχηστρωτής των εκτελέσεων μιας και δρούσαν ως το παρακράτος και  ανεπίσημη αστυνομία της πόλης.

Και όχι μόνο προχώρησαν ψυχρά στην εκτέλεση αλλά όταν τελείωσαν το έργο τους στο σημείο όπου σήμερα βρίσκεται το δημαρχείο της Καλαμαριάς στήθηκε μεγάλο γλέντι στο οποίο και διασκέδασαν.

Αργότερα έγινε γνωστό πως το γλέντι έστησε ο Δήμαρχος για να κατευνάσει την μανία τους και να αποτρέψει και άλλες εκτελέσεις. Παρ όλα αυτά αργότερα πέρασε από λαϊκό δικαστήριο όπου ο ίδιος ανέφερε την εξήγηση αυτή ως δικαιολογία για την πράξη του και τελικά αθωώθηκε.  

Από το περιστατικό αυτό ο Βασίλης Τσιτσάνης εμπνεύστηκε και έγραψε το τραγούδι “Ο Μπλόκος”

Βγήκανε νωρίς τ’ αστέρια, βγήκανε και τα μαχαίρια για να μας καρφώσουν –Ωχ! μανούλα μου έφτασαν τα καραβάνια με σπαθιά και με γκιορντάνια για να μας σταυρώσουν –Ωχ! καρδούλα μου Εμείς το ξέραμε μια μέρα πως θα γίνει μπλόκος Ωχ! Μανούλα μου κι είναι πολλοί αυτοί που χρόνια μας σταυρώνουν χρόνια Ωχ! καρδούλα μου κράτησε σφιχτά τα χέρια- την καρδιά σου κάνε πέτρα μην πονάς Μία χούφτα παλικάρια πολεμάν σαν τα λιοντάρια μέσα στην αντάρα, μέσα στη σκλαβιά το θεριό στα δυο να κόψουν και τον τύραννο να διώξουν όλα θα τα δώσουν για τη λευτεριά – 

Ο δήμος Καλαμαριάς τιμά την μνήμη των εκτελεσθέντων με ένα ηρώο μνημείο στην πλατεία Κερασούντος.

Στο μνημείο που έχει αναγερθεί, αναφέρονται περισσότερα ονόματα, καθώς συμπεριλαμβάνονται και όσοι έπεσαν σε άλλες στιγμές και σε άλλα σημεία της Καλαμαριάς.

Φτιαγμένο από πέτρα με τα ονόματα γραμμένα σε μάρμαρο και στο ίδιο σημείο φτιαγμένη από μπρούντζο επιφάνεια όπου αναπαριστά έναν πεσμένο άντρα να βγάζει μια κραυγή με τα χέρια ανοιχτά. 

Δείτε επίσης…