Ανακαλύψτε τα κτίρια της πόλης: Μέγαρο ΦΑΑΘ

Πνιγμένα από το καυσαέριο και τις μοντέρνες πολυκατοικίες. Στέκουν δίπλα μας ενάντια στο χρόνο και την φθορά. Τα προσπερνάμε, δεν τα παρατηρούμε, σε κάποια από αυτά ζούμε και εργαζόμαστε, κάνουμε τα ψώνια μας η πίνουμε έναν καφέ. Άλλα μαραζώνουν από την αδιαφορία μας. Ζωντανά και περήφανα σύμβολα της ιστορίας της πόλης, κρύβουν σημαντικά γεγονότα, σκοτεινά μυστικά, οικογενειακές ιστορίες, τραγωδίες και χαρές. Νεοκλασικά, διατηρητέα, του ευρωπαϊκού εκλεκτισμού, του κλασικισμού, μπαρόκ, σύγχρονα αυτά είναι τα κτίρια σύμβολα της πόλης.

Το κτίριο της Φ.Α.Α.Θ (Φιλόπτωχος Αδελφότητας Ανδρών Θεσσαλονίκης) στην γωνία της οδού Αγίας Σοφίας με Κεραμοπούλου έχει μεγάλη ιστορία που ξεκινά από τις αρχές του 1900 και συνεχίζει μέχρι σήμερα.

Μετά τη μεγάλη πυρκαγιά του 1917, το Διοικητικό Συμβούλιο της Φ.Α.Α.Θ αποφάσισε την ανέγερση ενός Μεγάρου στην πόλη τόσο για να στεγάσει τις υπηρεσίες της όσο και για να αυξήσει τα έσοδά της μέσα από τις ενοικιάσεις των χώρων του.

Το 1922 αγοράστηκε το οικόπεδο που βρίσκεται στη γωνία των οδών Αγ. Σοφίας και Κεραμοπούλου και ανήκε στην πυρίκαυστη ζώνη με έκταση 335.84 τ.μ. Το Μέγαρο της Φ.Α.Α.Θ έγινε σε σχέδια του σπουδαίου αρχιτέκτονα Ξενοφώντα Παιονίδη, συνυπογράφοντας σύμβαση με την Ανώνυμη Οικοδομική Εταιρεία Νέων Χωρών (η ίδια που είχε αναλάβει και το Κόκκινο Σπίτι που βρίσκεται ακριβώς απέναντι) έναντι 1.485.000 δραχμών.

Το κτίριο αποτελούνταν από ισόγειο και 2 ορόφους και όπως είναι φυσικό ο Παιονίδης κι εδώ ακολουθεί νεοκλασικές φόρμες, αφού μέσα από τα έργα του επιχειρούσε να υπενθυμίζει στους Έλληνες τις αρχές του κλασικισμού.

Το κτίριο βρισκόταν σε ένα κομβικό σημείο και με την αίγλη του είναι λογικό πως οι ενοικιαστές του ήταν οι εύποροι Θεσσαλονικείς της εποχής. Κατά τη διάρκεια της κατοχής το κτίριο βομβαρδίστηκε, ωστόσο οι ζημιές επιδιορθώθηκαν άμεσα. Ήταν εκείνη η περίοδος που η Αδελφότητα προσέφερε απλόχερα βοήθεια στα αδύναμα μέλη της κοινωνίας της Θεσσαλονίκης.

Ειδικότερα, στέγασε τα συσσίτια των κατηχητικών σχολείων όπου έδινε τροφή σε πολλά παιδιά και νέους. Αρχικά έτρεφε 150 παιδιά, όμως στη συνέχεια ο αριθμός αυξήθηκε κατά πολύ. Έτσι, το έργο της Αδελφότητας στην κατοχή είναι κάτι που συγκινεί τόσο όσους μαθαίνουν γι’ αυτό όσο φυσικά κι αυτούς που το έζησαν κι ευγνωμονούν την Αδελφότητα που τους βοήθησε να επιβιώσουν.

Στη συνέχεια το 1948 η Ένωση Γονέων «Η Χριστιανική Αγωγή» (ΓΕΧΑ) ζήτησε από την αδελφότητα να φιλοξενήσει το οικοτροφείο του Αποστόλου Παύλου. Έτσι η ΓΕΧΑ χρηματοδότησε την κατασκευή δύο επιπλέον ορόφων και για 30 χρόνια τα οικοτροφεία βρήκαν στέγη με τη βοήθεια της ΦΑΑΘ.

Το κτίριο δέχτηκε μια εξωτερική συντήρηση το 1999 και τέλος το 2008 ήταν η πιο σημαντική στιγμή αφού ο πρόεδρος της ΦΑΑΘ κ. Θεόδωρος Δαρδαβέσης έκανε πράξη μια ριζική αναδιαμόρφωση του κτιρίου. Οι εργασίες έγιναν υπό την επίβλεψη του Αρχιτέκτονα Νίκου Σγουρού και ολοκληρώθηκαν το 2011.

Η Αίθουσα Εκδηλώσεων της Αδελφότητας είχε κατασκευαστεί το 1967 επί προεδρίας Χρήστου Κωνσταντίνου, από τον υπομηχανικό και εργολήπτη δημοσίων έργων Παύλο Βάρβογλη σε σχέδια του αρχιτέκτονα Γεωργίου Καμπανέλου.

Ο χώρος στον οποίο είχε αποφασιστεί η κατασκευή της Αίθουσας, βρίσκεται στον 3ο όροφο και προέκυψε από τη συνένωση τριών δωματίων, ενός μαγειρείου και ενός διαδρόμου, που είχαν διαμορφωθεί για να καλύψουν τις ανάγκες του Οικοτροφείου, που στεγαζόταν μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1960 -1970 στο Μέγαρο της Αδελφότητας. Στην εκ βάθρων ανακατασκευή της «Αίθουσας Εκδηλώσεων Φ.Α.Α.Θ.» πρέπει να προστεθεί η ανακατασκευή του προθαλάμου της Αίθουσας με υψηλής ποιότητας προδιαγραφές. Σε δυο από τους τοίχους του χώρου αυτού τοποθετήθηκαν μαρμάρινες επιφάνειες, που φέρουν χαραγμένα τα ονόματα των διατελεσάντων προέδρων, καθώς και των δωρητών και ευεργετών της Αδελφότητας. Η «Αίθουσα Εκδηλώσεων Φ.Α.Α.Θ.» εγκαινιάστηκε την Κυριακή 15 Φεβρουαρίου 2009 .

Στο υπόγειο του κτιρίου έχει διαμορφωθεί μια καταπληκτική αίθουσα τέχνης από τον αρχιτέκτονα Νίκο Σγουρό στην οποία δίνεται στέγη σε καλλιτέχνες που δυσκολεύονται να βρουν χώρο για να προβάλλουν το έργο τους. Η Αίθουσα Τέχνης «Φιλοπτώχου Αδελφότητος Ανδρών Θεσσαλονίκης – Φ.Α.Α.Θ καταλαμβάνει επιφάνεια 170 τ.μ.. Από αυτήν την επιφάνεια ο εκθεσιακός χώρος καλύπτει 135τ.μ.

Ο συγκεκριμένος χώρος κατά τη διάρκεια της κατοχής είχε χρησιμοποιηθεί για τις ανάγκες οργάνωσης συσσιτίων για τους νέους της Θεσσαλονίκης, ενώ κατά την πρόσφατη περίοδο ενοικιάζετο για εμπορική χρήση. Ο τελευταίος ενοικιαστής του υπογείου ήταν έμπορος ειδών ένδυσης, ο οποίος απομακρύνθηκε λόγω επικινδυνότητας του χώρου με απόφαση του Δ.Σ. της Αδελφότητας περί τα μέσα του 2008.

Ιδιαίτερη έμφαση στην ανακατασκευή της δόθηκε στην ανάδειξη της πετρόκτιστης τοιχοποιίας, η οποία αφενός προβάλλει τον τρόπο κατασκευής των θεμελίων του κτιρίου και αφετέρου παρέχει αναφορές στην ιστορία του. Τα δάπεδο κατασκευάστηκε από διακοσμητική τσιμεντοκονία σε χρώμα γκρι σκούρο, που δημιουργεί ένα βασικό στοιχείο, στο οποίο «εδράζεται» η Αίθουσα. Η «Αίθουσα Τέχνης Φ.Α.Α.Θ.» εγκαινιάστηκε την Παρασκευή 20 Μαΐου 2011.

Στον 4ο όροφο στεγάζεται το Μουσείο και η Βιβλιοθήκη της ΦΑΑΘ που φιλοξενεί το σπουδαίο ιστορικό αρχείο της ΦΑΑΘ. Σε επίπεδο οργανωτικό το Μουσείο αναπτύσσεται σε δύο χώρους αποκλειστικά για την έκθεση Ιερών Κειμηλίων και Εικόνων, καθώς και χώρου για την έκθεση επιλεγμένων έργων σύγχρονης τέχνης, που συνδυάζεται με αναγνωστήριο, το οποίο διαθέτει και βιβλιοθήκη προς φύλαξη σπανίων εκδόσεων.

Στο Μουσείο εκτίθενται έξι πίνακες του Κενάν Μεσσαρέ, που φιλοτεχνήθηκαν την περίοδο 1911-1912 με θεματικά στιγμιότυπα από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης. Σημειώνεται, ότι ο Κενάν Μεσσαρέ ήταν υιός και υπασπιστής του Tahsin Πασά, ο οποίος παρέδωσε τη Θεσσαλονίκη στο διάδοχο Κωνσταντίνο και είχε βιώσει όλες τις φάσεις παράδοσης της πόλης. Τα έργα του Κενάν Μεσαρέ αποκτήθηκαν με χρησιδάνειο από τη Δημοτική Πινακοθήκη Θεσσαλονίκης.

Σήμερα η Φ.Α.Α.Θ συνεχίζει να προσφέρει σπουδαίο έργο στην πόλη με δωρεές και στήριξη σημαντικών πρωτοβουλιών καθώς και εκδηλώσεων λόγου και τέχνης, παρουσιάσεις βιβλίων και εκθέσεις στους χώρους της.