Brain drain: Το νομοσχέδιο Χατζηδάκη ενισχύει το ρεύμα φυγής των νέων

Λέξεις: Αναστάσης Ασκητάς

Η κυβέρνηση Μητσοτάκη, από την πρώτη στιγμή της ύπαρξής της, προσπαθεί να αναδιατάξει το πλαίσιο λειτουργίας των θεσμών και της αγοράς, επαναπροσδιορίζοντας τις κοινωνικές σχέσεις προς όφελος συγκεκριμένων συμφερόντων. Αυτή είναι η λογική πίσω από το Σχέδιο Πισσαρίδη, την Ελλάδα 2.0 και διάφορα άλλα επικοινωνιακά – και πραγματικά – projects.

Το νομοσχέδιο Χατζηδάκη που απορρυθμίζει την αγορά εργασίας προς όφελος των εργοδοτών, μεταβιβάζει ισχύ από την πλευρά των εργαζομένων σε εκείνη των επιχειρήσεων και επανακαθορίζει τον πυρήνα της καθημερινότητας εκατομμυρίων ανθρώπων, είναι βασικό συστατικό της Ελλάδας του 2030, όπως την οραματίζεται η κυβέρνηση Μητσοτάκη και οι δυνάμεις που τη στηρίζουν. Όμως, οι στρατηγικοί στόχοι της ΝΔ και των συμφερόντων που υπηρετεί, δεν συνάδουν με τις πραγματικές ανάγκες και δεν ακουμπάνε στα πραγματικά προβλήματα.

Το σχέδιο νόμου για τα εργασιακά, έρχεται να ολοκληρώσει μια σειρά (απορ)ρυθμίσεων της περιόδου των Μνημονίων, όπου οι διάλογος στρεβλώθηκε από ιδεοληψίες της νεοφιλελεύθερης πτέρυγας που επέβαλαν στο δημόσιο διάλογο παραδοχές που οδηγούν στην καταστροφή, όπως η ψευδαίσθηση πως οι χαμηλοί μισθοί και οι ευέλικτες (επισφαλείς) μορφές εργασίας, εγγυώνται την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας.

Όμως, αν θέλουμε να απεγκλωβιστούμε από τις αποτυχημένες συνταγές του παρελθόντος, που ο ίδιος ο πυρήνας του δυτικού κόσμου σιγά σιγά εγκαταλείπει και κυρίως, αν θέλουμε να χτίσουμε και να ζωντανέψουμε ξανά αυτή τη χώρα, πρέπει να αναδείξουμε τους σωστούς στόχους και να κάνουμε τις κρίσιμες στρατηγικές επιλογές. Δεν μπορούμε να συζητάμε μοιρολατρικά για το brain drain, σαν να είναι φυσικό φαινόμενο ή σαν να περιμένουμε κάποια στιγμή να λυθούν τα μάγια. Είναι συγκεκριμένες οικονομικές και πολιτικές επιλογές, δεν είναι μεταφυσική. Υπάρχει λόγος που φεύγουν οι άνθρωποι από την Ελλάδα και σίγουρα δεν είναι επειδή είναι ευχαριστημένοι από το καλό εργασιακό περιβάλλον και τις προοπτικές στη χώρα.

Οι νέοι και υψηλά καταρτισμένοι άνθρωποι επιλέγουν να φύγουν από την Ελλάδα, επειδή η οικονομία της δεν τους καλύπτει. Δεν υπάρχει το επίπεδο εξειδίκευσης στο οποίο μπορούν να έχουν ρόλο, δεν υπάρχει η αγορά να τους πληρώσει αυτά που αξίζουν, δεν υπάρχουν επιχειρήσεις που να σέβονται την ποιότητά τους. Έτσι αγανακτούν και φεύγουν. Με μισθούς που οριακά φτάνουν για τα βασικά, με συμπεριφορές που νομιμοποιεί το νομοσχέδιο Χατζηδάκη, με εκβιασμούς και εξοντωτική εκμετάλλευση, με προοπτικές που δεν επιτρέπουν να ονειρευτείς το μέλλον, κανείς δεν θα καθόταν εδώ.

Το brain drain θα αναστραφεί όταν ανατραπούν αυτές οι συνθήκες και επιδιώξουμε μια αγορά με κανόνες, ποιότητα, σεβασμό και προοπτικές. Το νομοσχέδιο Χατζηδάκη κάνει ακριβώς το αντίθετο. Ελαστικοποιεί τις εργασιακές σχέσεις, μεταβιβάζει ισχύ από τους εργαζομένους στους εργοδότες, κάνει νόμο του κράτους την εργασιακή ζούγκλα που έδιωξε τόσες χιλιάδες ανθρώπους. Οι ελαστικές σχέσεις εργασίας και η απορρύθμιση, μειώνουν την διαπραγματευτική δύναμη του εργαζόμενου, κάτι που σημαίνει χαμηλότερους μισθούς που δεν μπορούν να προσελκύσουν κανέναν άνθρωπο που επένδυσε στο μέλλον του και θέλει να κάνει τα σχέδιά του πραγματικότητα. Αυτή είναι η ουσία του brain drain. Εξάλλου, το μύθο των trickle-down economics, σύμφωνα με τον οποίο το χρήμα θα κυλήσει από τα πάνω της οικονομίας προς τα κάτω και θα επωφεληθούν έμμεσα όλοι, τον καταδίκασε ο ίδιος ο Πρόεδρος των ΗΠΑ και δε χρειάζεται να μας ταλαιπωρεί ακόμα αυτή η νεοφιλελεύθερη ιδεοληψία.

Δεν είναι τυχαίο ότι όλες αυτές οι χώρες που είναι διάσημες για το χαμηλό εργασιακό κόστος και τις ελαστικές σχέσεις εργασίας, δε φημίζονται για το επίπεδο ανάπτυξής τους. Η φυγή εξειδικευμένων νέων ανθρώπων είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη μακροχρόνια αναπτυξιακή προοπτική της χώρας. Οι χαμηλοί μισθοί και η ασύδοτη αγορά εργασίας διώχνουν τους καταρτισμένους ανθρώπους, η παραγωγικότητα της οικονομίας μειώνεται και η χώρα βυθίζεται στον διεθνή καταμερισμό εργασίας καθώς δεν μπορεί να προλάβει τις τεχνολογικές εξελίξεις και να ανταποκριθεί στις σύγχρονες ανάγκες. Έτσι περιορίζεται σε παραγωγή χαμηλής εξειδίκευσης και εξίσου χαμηλής προστιθέμενης αξίας, αφού δεν διαθέτει το ανάλογο προσωπικό. Με λίγα λόγια, η φράση «γκαρσόνια της Ευρώπης» γίνεται επίσημη κρατική πολιτική, καταδικάζοντας γενιές και γενιές Ελλήνων στη μιζέρια, την υπανάπτυξη, τη φτώχεια, την επισφάλεια και τη μετανάστευση.

Αυτό είναι το νομοσχέδιο Χατζηδάκη. Είναι η εγγύηση πως οι νέοι Έλληνες θα συνεχίσουν να φεύγουν από την Ελλάδα και η οικονομία θα παρακμάζει, σπρώχνοντας ακόμα περισσότερους στη φυγή. Ο φαύλος κύκλος της καταστροφής. Ταυτόχρονα, η χώρα θα υποβαθμίζεται, αφού δεν θα μπορεί να ανταπεξέλθει στις σύγχρονες παραγωγικές ανάγκες, στην επιδιωκόμενη πράσινη μετάβαση που απαιτεί γνώσεις και ανθρώπινο κεφάλαιο και θα χάσει το τρένο και αυτής της σύγχρονης «βιομηχανικής» επανάστασης.