Ο δημογραφικός παράγοντας στην γεωπολιτική κατάσταση των Βαλκανίων
Πώς η Τουρκία αναδεικνύεται σε έναν ισχυρό παίχτη, τόσο οικονομικά όσο και στρατιωτικά, απέναντι στα "γερασμένα" βαλκανικά κράτη.
Η δημογραφική κατάσταση των βαλκανικών κρατών μπορεί να αποτελέσει έναν σημαντικό παράγοντα στην διαμόρφωση των γεωπολιτικών ισορροπιών στην περιοχή.
Ένα κράτος δημογραφικά υγιές, με μεγάλο ποσοστό νέων ηλικιών στον πληθυσμό της αποτελεί δυνητικά μια οικονομική και στρατιωτική δύναμη. Από την άλλη, ένα κράτος δημογραφικά γερασμένο, ακόμα και αν έχει επεκτατικούς στόχους και βλέψεις, δεν μπορεί να τους κάνει πραγματικότητα.
Οι περισσότερες βαλκανικές κοινωνίες σήμερα είναι σε άσχημη δημογραφική κατάσταση. Παρατηρείται μια γενική τάση σε όλα τα βαλκανικά κράτη.
Από το 1950 έως και το 1990 υπάρχει μια αύξηση του πληθυσμού, μια δημογραφική δυναμική, με τις νεαρότερες ηλικίες (0-40 ετών) να αποτελούν υψηλά ποσοστά του συνολικού πληθυσμού.
Αυτό το φαινόμενο το παρατηρούμε σε Ελλάδα, Αλβανία, Βόρεια Μακεδονία, Βουλγαρία, Σερβία, Μαυροβούνιο. Το 1990 αποτελεί την κορύφωση αυτής της δημογραφικής ανάπτυξης των Βαλκανίων. Από το 1990 και μετά ξεκινάει μία πτωτική τάση. Το 2010, ο πληθυσμός των κρατών έχει μειωθεί και τα ποσοστά των νεαρότερων ηλικιών επίσης, με την πρωτιά να έχουν πλέον οι μεγαλύτερες ηλικίες (45-65 ετών). Αυτή η τάση μείωσης του πληθυσμού και αύξησης του μέσου όρου ηλικίας προβλέπεται ότι θα συνεχιστεί μέχρι τουλάχιστον το 2050.
Ας δούμε τον μέσο όρο ηλικίας του πληθυσμού των Βαλκανικών κρατών σήμερα. Αλβανία: 34,3 έτη, Ελλάδα: 45,3 έτη, Βοσνία και Ερζεγοβίνη: 43,3 έτη, Βουλγαρία: 43,7 έτη, Σερβία: 43,4 έτη, Κροατία 43,9 έτη, Μαυροβούνιο: 39,6 έτη, Βόρεια Μακεδονία: 39 έτη. Με λίγα λόγια, ο πληθυσμός των βαλκανικών κρατών γερνάει και μειώνεται.
Σε αυτό το δημογραφικό χάος όμως, υπάρχει και μία εξαίρεση στην περιοχή. Αυτή δεν είναι άλλη από την Τουρκία. Η Τουρκία είναι η μοναδική χώρα που δεν γνώρισε δημογραφική παρακμή μετά το 1990. Αντιθέτως, γνωρίζει σταθερά δημογραφική ανάπτυξη από το 1950 και προβλέπεται να συνεχίσει έτσι μέχρι τουλάχιστον το 2050. Σε αντίθεση με όλα τα υπόλοιπα βαλκανικά κράτη που παρατηρούμε μια μείωση του πληθυσμού από το 1990 και μετά, η Τουρκία γνωρίζει αντίστοιχη πληθυσμιακή αύξηση.
Χαρακτηριστικά, το 1950 είχε 21.408.397 πληθυσμό, ενώ το 1990 53.921.757 και το 2020 84.339.067. Σήμερα, οι ηλικίες 0-40 έτη αποτελούν το μεγαλύτερο ποσοστό επί του πληθυσμού της χώρας και ο μέσος όρος ηλικίας είναι 32,2 έτη, μικρότερος από κάθε άλλη βαλκανική κοινωνία. Ο δημογραφικός παράγοντας μπορεί να αποτελέσει σημαντικό παράγοντα για την τουρκική πολιτική. Είναι, δυνητικά, το θεμέλιο κάθε ηγεμονικής σκέψης στην περιοχή των Βαλκανίων. Αποτελεί στην ουσία καύσιμο τόσο για την οικονομική, όσο και για την στρατιωτική ανάπτυξη της χώρας.
Στον τομέα της οικονομίας, η ύπαρξη τόσο μεγάλου πληθυσμιακού αποθέματος παρέχει άφθονα νεανικά εργατικά χέρια, καθιστώντας μη αναγκαία την εισαγωγή εργατικού δυναμικού από το εξωτερικό και εξασφαλίζοντας έτσι μεγαλύτερο ποσοστό εθνικής και θρησκευτικής ομοιογένειας στο εσωτερικό της χώρας. Στον στρατιωτικό τομέα, η Τουρκία σε δυνητική σύρραξη μπορεί να παρατάξει ένα αρκετά νεανικό στράτευμα αν λάβουνε υπόψιν τα δημογραφικά χαρακτηριστικά. Σε αντίθεση με τους μεσήλικες οικογενειάρχες, οι νεότεροι άνθρωποι αποδεικνύονται πολύ πιο αποτελεσματικοί στα πεδία των μαχών, όπως μας έχει διδάξει και η ιστορία.
Συμπερασματικά, τα δημογραφικά στοιχεία της Τουρκίας, ειδικά αν συγκριθούν με τα αντίστοιχα των υπόλοιπων βαλκανικών κρατών, την αναδεικνύουν σε έναν ισχυρό παίχτη, τόσο οικονομικά όσο και στρατιωτικά, στην ευρύτερη περιοχή, ικανό να αναλάβει ηγεμονικό ρόλο αμφισβητώντας τα γειτονικά “γερασμένα” βαλκανικά κράτη.
Πηγές: https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/turkey/#people-and-society
https://www.populationpyramid.net/turkey/2021/
