Εφεδρούπολη: Μια πολιτεία με 150 σπίτια όπου όλα έγιναν λάθος

Την Εφεδρούπολη την αντικρίζεις με το αυτοκίνητο εκεί που ενώνεται ο παλιός περιφερειακός με την εξωτερική οδό, μετά τα νοσοκομεία Παπαγεωργίου και 424, πριν φτάσεις στον κόμβο του ΤΙΤΑΝ.

Ανήκει στον Δήμο Παύλου Μελά και παλαιότερα στην Ευκαρπία που από πάντα ήταν κοινότητα και παίζει να υπήρξε ο πιο βραχύβιος Δήμος (μόλις τέσσερα χρόνια) πριν ενωθεί με τη Σταυρούπολη και την Πολίχνη.

Είναι βουνό η Εφεδρούπολη. Ξεκινά από χαμηλά, στο ύψος των εργατικών κατοικιών και εκτείνεται ως την κορυφή της οποίας η πίσω πλευρά μοιάζει με σκηνικό ταινίας: σκαμμένη κάθετα από τα λατομεία που λειτουργούσαν επί χρόνια. Ακόμα πιο πίσω και ανατολικά είναι το Φίλυρο. Στο βουνό αυτό, όπου πλέον απλώνονται περίπου 700 μικρές ιδιοκτησίες, 150 σπίτια και ζουν τουλάχιστον 500 άνθρωποι, ως το 1990 έβγαιναν Θεσσαλονικείς για κυνήγι λαγού και πέρδικας. Στη θέση των νοσοκομείων λειτουργούσε πεδίο βολής του στρατοπέδου Καρατάσιου ενώ κι ο περιφερειακός σταματούσε πριν το γήπεδο του Μακεδονικού και μετά υπήρχαν σπαρμένα χωράφια.

Η ιστορία της Εφεδρούπολης, βέβαια, ξεκινά πολύ παλαιότερα, γύρω στο 1965, όταν κάποιος ιδιώτης αγόρασε την έκταση μεγάλου μέρους του βουνού και την «έσπασε» σε μικρά κομμάτια. Η «νέα» περιοχή διαφημίστηκε στα τότε μέσα ενημέρωσης, εφημερίδες και ραδιόφωνο, σχεδόν όπως στις ελληνικές ταινίες της εποχής: «Φως, νερό, τηλέφωνο, οικόπεδα με δόσεις» κι έτσι πολλοί νέοι Θεσσαλονικείς προτίμησαν να αγοράσουν διακόσια μέτρα εκτός σχεδίου πόλης έναντι 25.000 δραχμών ή και παραπάνω, όπως ο κύριος Θόδωρος, ίσως ο παλιότερος κάτοικος της Εφεδρούπολης με σπίτι στα χαμηλά του οικισμού από τις αρχές της δεκαετίας του ’80.

«Μόνο που τα συγκεκριμένα οικόπεδα δεν ήταν απλώς εκτός σχεδίου πόλης αλλά σε περιοχή χαρακτηρισμένη δασική και αναδασωτέα από το δασαρχείο», εξηγεί ο κύριος Θόδωρος, ετών 87 αλλά με παρουσιαστικό ανθρώπου που μόλις βγήκε στη σύνταξη. «Και άντε, εμείς είμαστε στα χαμηλά, δύο παράλληλους δρόμους από τον κεντρικό ο οποίος περνάει μπροστά από το νοσοκομείο. Πιο ψηλά, τα σπίτια είναι σε δασική περιοχή κι έχουν δεκαετίες τώρα περιπέτειες με το δασαρχείο και την πολεοδομία. Καταγγελίες, δικαστήρια, πρόστιμα που βεβαιώνονται στην εφορία και καταδικάζουν τους ιδιοκτήτες των σπιτιών σε αβεβαιότητα και ανασφάλεια», συμπληρώνει.

Όλα έγιναν λάθος από το 1980 στην Εφεδρούπολη. Οι δρόμοι από την τότε αυθαίρετη κατάτμηση του 1965 παρέμειναν με έξι μέτρα φάρδος ή και λιγότερο. Ουσιαστικά ήταν ένα ιδιωτικό σχέδιο που ουδέποτε αναγνωρίστηκε επίσημα. Για πεζοδρόμια, ούτε λόγος, δεν υπάρχουν πουθενά, όπως δεν υπάρχει κανένας δημόσιος χώρος, πάρκα, χώροι για σχολεία ή μια δημόσια υπηρεσία. Ο μοναδικός δημόσιος χώρος είναι ένα οικόπεδο με μεγάλη κλίση όπου έχουν τοποθετηθεί θυρίδες και ένα κοντέινερ το οποίο λειτουργεί ως στέκι ηλικιωμένων τις πρωινές ώρες. «Οι θυρίδες δε χρησιμοποιούνται σχεδόν καθόλου. Τα γράμματα τα βάζουμε σε ένα χάρτινο σακί κι έρχονται και τα παίρνουν οι κάτοικοι», μάς λέει ο κύριος Γιώργος. Το σακί στο οποίο αναφέρεται είναι ένα άδειο σακί… σκυλοτροφής που μπορείτε να διακρίνετε στην παρακάτω φωτογραφία.

Θα έλεγε κανείς ότι η Εφεδρούπολη είναι μια πολιτεία δύο ταχυτήτων. Χαμηλά προς τον κεντρικό δρόμο, τα σπίτια είναι σε καλύτερη κατάσταση. Εχουν συνδεθεί στο δίκτυο ύδρευσης και αποχέτευσης, έχουν ρεύμα και μια υποτυπώδη ασφαλτόστρωση. Από τη μέση του οικισμού και προς το βουνό, οι δρόμοι είναι διαγώνιοι για να αμβλύνεται η απότομη κλίση, έχουν χαλίκι ή και χώμα, στενεύουν και οδηγούν σε αδιέξοδα. Δύο τέτοιοι δρόμοι καταλήγουν πάνω στην περίφραξη του Παπαγεωργίου και όλοι οι ανηφορικοί τελειώνουν σε ένα σημείο πριν την κορυφή όπου πλέον υπάρχουν μόνον πέτρες και πουρνάρια.

Μοιραία σε αυτήν την «επάνω πλευρά» της Εφεδρούπολης δημιουργούνται εικόνες γκετοποίησης. Παρατημένες βάρκες, κατεστραμμένα αυτοκίνητα, άχρηστες συσκευές, κάδοι και μπάζα που δε μάζεψε κανείς. Σχεδόν άβατο. Τα σπίτια, φυσικά, δεν έχουν αποχέτευση. Κάποια, δεν έχουν ούτε βόθρους.

«Κάποια σπίτια έχουν γκρεμιστεί δύο και τρεις φορές. Κάποια άλλα έμειναν στα μπετά λόγω προστίμων τα οποία αδυνατούν οι ιδιοκτήτες να πληρώσουν», περιγράφει ο κύριος Θόδωρος ο οποίος είχε το 1965 και την επιλογή να αγοράσει οικόπεδο στην Ευκαρπία, που από τότε είχε σχέδιο πόλης. «Προτιμήσαμε εδώ που είναι πιο μακριά από το ΤΙΤΑΝ και φυσάει ωραίο αεράκι αλλά αποδείχθηκε λάθος. Τόσα χρόνια μπορούσαν οι υπεύθυνοι να εντάξουν στο σχέδιο πόλης ένα μεγάλο κομμάτι της περιοχής αλλά δεν το έκαναν. Αντιθέτως, χάραξαν δρόμους στην Τραυματιούπολη που βλέπει στο ΤΙΤΑΝ και επί χρόνια δεν έχει πάει εκεί κανείς να χτίσει».

Η «εκκρεμότητα»της Εφεδρούπολης δε διευθετήθηκε ούτε όταν πριν 15 χρόνια εφαρμόστηκε το εθνικό κτηματολόγιο. Τότε, η περιοχή καταχωρήθηκε ως δύο τεράστια κτήματα όπου οι ιδιοκτήτες όλων αυτών των μικρών οικοπέδων φαίνονταν ως εξ αδιαιρέτου ιδιοκτήτες. Κάποιοι λίγοι με αφορμή τον χαρακτηρισμό της περιοχής ως δασικής και αναδασωτέας, προσέφυγαν και δικαιώθηκαν. Οι υπόλοιποι παραμένουν εξ αδιαιρέτου κάτοχοι ποσοστού των τεράστιων κτημάτων. Αυτό σημαίνει πως ακόμα κι αν επιχειρήσουν να μεταβιβάσουν στα παιδιά τους ή να πουλήσουν το οικόπεδό τους θα πέσουν πάνω σε δεκάδες γραφειοκρατικά προβλήματα τόσο χρονοβόρα, όσο και κοστοβόρα.

Τι μπορεί να γίνει σήμερα

Την νομική συνθήκη και το καθεστώς που ισχύει αυτή τη στιγμή, περιγράφει στην Parallaxi ο δικηγόρος, Αθανάσιος Κίκης, ο οποίος κατά καιρούς έχει εκπροσωπήσει κάποιος κατοίκους στις δικαστικές περιπέτειες όπου είχαν μπλέξει με τις περιουσίες τους στην Εφεδρούπολη. «Αυτό το διάστημα έχει αναρτηθεί ο δασικός χάρτης της περιοχής και υφίσταται προθεσμία για υποβολή αντιρρήσεων η οποία εκπνέει 3 Δεκεμβρίου 2021», μάς αποκαλύπτει. «Οι ιδιοκτήτες των εκτάσεων πρέπει να καταθέσουν αντιρρήσεις ώστε να αμφισβητήσουν τον χαρακτήρα ή τη μορφή των εμφανιζόμενων στο δασικό χάρτη εκτάσεων ώστε να δοθεί ένα τέλος σε αυτή την ομηρία δεκαετιών», συμπληρώνει.

Πράγματι, η κατάσταση αυτή έχει κρατήσει σε ομηρία μια ολόκληρη πολιτεία για περισσότερες από τέσσερις δεκαετίες. Στην περιοχή ασκούνται συνεχώς διοικητικές αποβολές, γίνονται δικαστήρια, επιβάλλονται πρόστιμα και ποινές φυλάκισης. «Το ζήτημα πρέπει να λυθεί μεταξύ των ιδιοκτητών και του δασαρχείου με δικαστική απόφαση», θεωρεί ο αντιδήμαρχος του Δήμου Παύλου Μελά, Σάκης Λαζαρίδης. «Υπάρχει σοβαρό κοινωνικό ζήτημα με τις οικογένειες όλων αυτών των ανθρώπων. Υπάρχει θέμα και με την μετακίνηση των παιδιών στα σχολεία. Ο δήμος κάνει ότι μπορεί με την καθαριότητα και τις μετακινήσεις των παιδιών του δημοτικού με λεωφορεία στα σχολεία αλλά η έλλειψη βασικών υποδομών δε μας αφήνει και πολλά περιθώρια», καταλήγει.