ΕΡΕΥΝΑ: Τεστ Covid για τις τέχνες

Το πρώτο εξάμηνο του 2020 ο κόσμος του πολιτισμού και της ψυχαγωγίας δέχθηκε ισχυρό πλήγμα με το πρωτοφανές για τα παγκόσμια χρονικά μαζικό κλείσιμο μουσείων, γκαλερί, θεάτρων και χώρων συναυλιών εξαιτίας του κορονοϊού. Στην αρχή υπήρχε η ελπίδα ότι η κατάσταση θα ήταν προσωρινή και ότι η επιδημιολογική τρικυμία θα κόπαζε ως το καλοκαίρι. Όμως τα νερά ήταν αχαρτογράφητα και κανείς δεν ήταν προετοιμασμένος για το βάθος χρόνου που θα είχαν οι συνέπειες της πανδημίας στη ζωή μας. 

Δυστυχώς, με τα σημερινά δεδομένα οι προσδοκίες και για το δεύτερο εξάμηνο του 2020 στον χώρο των τεχνών είναι μουδιασμένες. Οργανισμοί και καλλιτέχνες υπολογίζουν τις ζημιές των προηγούμενων μηνών, προσπαθούν να προσαρμοστούν στις νέες, ασταθείς συνθήκες και ελπίζουν ότι οι ερχόμενοι μήνες θα λειτουργήσουν ως προπομπός μιας σταδιακής επιστροφής στην πολιτιστική κανονικότητα.

Ουδείς ωστόσο μπορεί να προχωρήσει σε μακροπρόθεσμο προγραμματισμό, κάτι που ήταν προ κορονοϊού δυνατό χαρτί για τις τέχνες (ζηλεύαμε τα μεγάλα μουσεία και τα θέατρα του εξωτερικού που ανακοίνωναν πρόγραμμα διετίας ή και τριετίας), μετατράπηκε όμως σε ντεζαβαντάζ μέσα σε ένα πλαίσιο γενικής αβεβαιότητας. Κάθε φορέας και καλλιτέχνης είναι υποχρεωμένος να σχεδιάσει τα επόμενα βήματά του, όλοι όμως είναι προετοιμασμένοι για ξαφνικές αλλαγές, αναβολές ακόμη και ματαιώσεις. 

Οι μεγάλες διοργανώσεις εντός και εκτός των ελληνικών συνόρων ήταν οι μεγάλοι χαμένοι. Τα φεστιβάλ του καλοκαιριού είτε δεν έγιναν καθόλου είτε έγιναν κακήν κακώς και συρρικνωμένα. Ο προγραμματισμός πλέον στρέφεται προς το 2021 και σε κάποιες περιπτώσεις ακόμη παραπέρα, όπως για παράδειγμα η 59η Μπιενάλε της Βενετίας, που αναβλήθηκε για τον Απρίλιο του 2022!

Το Φεστιβάλ του Σάλτσμπουργκ και στη συνέχεια το Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας ήταν τα πρώτα που έκαναν το τόλμημα και προχώρησαν στην πραγματοποίησή τους. Εννοείται με υποχρεωτική χρήση μάσκας, κανόνες αποστασιοποίησης, εξατομικευμένα εισιτήρια και αυστηρό σύστημα καθοδήγησης των επισκεπτών. Αντίθετα, άλλες μεγάλες διοργανώσεις όπως το Fringe του Εδιμβούργου, το φεστιβάλ ηλεκτρονικής μουσικής Tomorowland και το Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Σεράγεβο έγιναν μόνο virtual. Η Έκθεση Βιβλίου της Φρανκφούρτης (14 – 18 Οκτωβρίου) θα γίνει κι αυτή στο μεγαλύτερο μέρος της με online εκδηλώσεις και meetings, ενώ είναι απίθανο να γίνει με κανονικό τρόπο η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης (29 Οκτωβρίου – 1 Νοεμβρίου), που ήδη έχει πάρει μία αναβολή από τον περασμένο Μάιο. 

Τα μεγάλα μουσεία διεθνώς μετρούν τρομακτικές απώλειες εσόδων (υπολογίζεται ότι θα μειωθούν έως και 75% σε σχέση με προηγούμενες χρονιές) αλλά και θέσεων εργασίας. Το Λούβρο, το Βρετανικό Μουσείο, το Μητροπολιτικό Μουσείο και το MOMA της Νέας Υόρκης έμειναν κλειστά για ολόκληρους μήνες για πρώτη φορά στην ιστορία τους, αλλά και αφότου άνοιξαν ξανά ο αριθμός των επισκεπτών που περνά τις πόρτες τους είναι εντυπωσιακά μειωμένος, λόγω φυσικά των περιορισμών αλλά και της απουσίας τουριστών. Το Γκουγκενχάιμ σχεδιάζει να επιτρέψει την είσοδο επισκεπτών τον Οκτώβριο. Στα περισσότερα μουσεία, οι επισκέπτες πρέπει να κλείσουν εισιτήριο με συγκεκριμένη ώρα εισόδου, προκειμένου να αποφευχθεί ο συνωστισμός. 

Τα πράγματα είναι χειρότερα στις παραστατικές τέχνες. Η Metropolitan Opera στη Νέα Υόρκη προβλέπεται ότι θα ανοίξει πάλι για το κοινό στις 31 Δεκεμβρίου, τα θέατρα στο Μπρόντγουεϊ θα παραμείνουν κλειστά τουλάχιστον μέχρι τον Ιανουάριο του 2021, ενώ στο West End στο Λονδίνο πολλές από τις πολυαναμενόμενες πρεμιέρες, όπως οι «Άθλιοι» και το «Hamilton» αναβάλλονται για το 2021. Σε κάθε περίπτωση οι θεατρικοί οργανισμοί του εξωτερικού όσο και της Ελλάδας θα αποφύγουν τις μεγάλες πολυπρόσωπες παραγωγές και θα καταφύγουν σε μικρού μεγέθους σχήματα με προφανείς επιπτώσεις, δυστυχώς, στον αριθμό των θέσεων εργασίας στον χώρο. Παράλληλα, οι άνθρωποι του θεάτρου προβληματίζονται για το αν τα streamings ήταν λύση προσωρινή–ευπρόσδεκτη το διάστημα της καραντίνας αλλά με πολλά προβλήματα, τεχνικής και ουσιαστικής φύσης– ή αν θα πρέπει να την αντιμετωπίζουν ως μονιμότερη και να προσαρμοστούν αναλόγως. 

Οι συναυλίες ήταν από τις πρώτες πολιτιστικές εκδηλώσεις που αναβλήθηκαν ή και ματαιώθηκαν την περασμένη άνοιξη και φαίνεται ότι είναι και από τις τελευταίες που θα επανέλθουν. Οι ακυρώσεις συνεχίζονται και μετά το καλοκαίρι, καθώς πολλοί καλλιτέχνες και διοργανωτές κρίνουν ότι με τον μειωμένο αριθμό εισιτηρίων δεν βγαίνει οικονομικά η παραγωγή τους. Κάποια ξένα ονόματα που επρόκειτο να εμφανιστούν στη χώρα μας (π.χ. Jethro Tull) εντέλει δεν θα έρθουν, καθώς φοβούνται μην εγκλωβιστούν σε ενδεχόμενο νέο lockdown, ενώ πολλοί καλλιτέχνες στρέφονται στη λύση των διαδικτυακών συναυλιών. 

 Η υγειονομική κρίση έφερε τα πάνω κάτω και στην κινηματογραφική βιομηχανία, με τα γυρίσματα να σταματούν και τις νέες παραγωγές να αλλάζουν διαρκώς τις ημερομηνίες κυκλοφορίας τους ή να αναβάλουν την πρεμιέρα τους επ’ αόριστον. Με τα σινεμά κλειστά, οι πλατφόρμες streaming ήταν από τους κερδισμένους του lockdown. Το τελευταίο διάστημα, μετά από μήνες απραξίας, ηθοποιοί, σκηνοθέτες, παραγωγοί τεχνικοί (όσοι τουλάχιστον στάθηκαν τυχεροί) επανέρχονται στα πλατώ έτοιμοι για όλα. Κι όπως είπε η Κέιτ Γουίνσλετ χαριτολογώντας, «ύστερα από τόσον καιρό… ξέχασα να παίζω»!

61ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης: Το ιδανικό σενάριο και τα εναλλακτικά

Προετοιμασίες σε εντατικούς ρυθμούς γίνονται για το 61ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, ενώ ταυτόχρονα η ομάδα του Φεστιβάλ ετοιμάζει το πρόγραμμα των αιθουσών και της Ταινιοθήκης Θεσσαλονίκης. 

«Παρακολουθούμε συνέχεια τις εξελίξεις σχετικά με τον κορονοϊό και επεξεργαζόμαστε τα εναλλακτικά σενάρια, ειδικότερα για τη διεξαγωγή της 61ης διοργάνωσης. Το ιδανικό σενάριο είναι να επιστρέψει το Φεστιβάλ στις αίθουσες. Σε αυτή την περίπτωση, το πρόγραμμα θα έχει μικρότερο αριθμό ταινιών και περισσότερες προβολές ανά ταινία, από τις 5 έως τις 15 Νοεμβρίου 2020. Όμως, εάν οι συνθήκες είναι διαφορετικές, τότε θα είμαστε έτοιμοι και για την μεταφορά του Φεστιβάλ σε ψηφιακή μορφή», εξηγεί ο καλλιτεχνικός διευθυντής Ορέστης Ανδρεαδάκης.

Οι αλλαγές σε αυτή την αβέβαιη συγκυρία στοχεύουν στην στήριξη του ελληνικού κινηματογράφου μέσα από συγκεκριμένες δράσεις. «Δημιουργούμε ένα εκπαιδευτικό hub για Έλληνες σκηνοθέτες που βρίσκονται στο στάδιο της μετάβασης από τη μικρού μήκους στη μεγάλου μήκους ταινία, προσθέτουμε δύο νέα χρηματικά βραβεία αποκλειστικά για ελληνικά πρότζεκτ στα αναπτυξιακά προγράμματα της Αγοράς και αυξάνουμε το ποσοστό των ελληνικών πρότζεκτ που θα επιλέγονται για τα προγράμματα της Αγοράς», σημειώνει ο Ορέστης Ανδρεαδάκης. «Επίσης δημιουργούμε Agora Lab για ελληνικά πρότζεκτ που έχουν ήδη πραγματοποιήσει γυρίσματα, στο οποίο κινηματογραφιστές διεθνούς φήμης θα προσφέρουν δωρεάν καθοδήγηση σε Έλληνες σκηνοθέτες με ταινίες που βρίσκονται στο στάδιο του μοντάζ. Θα συμμετάσχουν και τα ντοκιμαντέρ που είχαν επιλεγεί στο Lab του 22ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, το οποίο λόγω έκτακτων συνθηκών δεν πραγματοποιήθηκε. Συνεχίζουμε το Meet the Future, την πρωτοβουλία του Φεστιβάλ που στρέφει το βλέμμα στο μέλλον του σινεμά, παρουσιάζοντας κάθε χρόνο νέους επαγγελματίες από διαφορετικές ειδικότητες του κινηματογράφου, πραγματοποιούμε το Thessaloniki Locarno Industry Academy International που από φέτος θα είναι ανοιχτό σε περισσότερους επαγγελματίες του ελληνικού κινηματογράφου και ενισχύουμε τη συνεργασία μας με το Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους της Δράμας». 

Μετά την καραντίνα άρχισε ξανά η κινητικότητα στα γυρίσματα. «Ολοκληρώθηκαν κάποιες ταινίες, ενώ άλλες βρίσκονται ακόμα σε γύρισμα. Η κατάσταση είναι εξαιρετικά ρευστή, αλλάζει μέρα με τη μέρα. Οι άνθρωποι του κινηματογράφου προσπαθούν να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες με γρήγορα αντανακλαστικά, όμως δεν γνωρίζουμε ποιες θα είναι οι εξελίξεις στο θέμα της υγείας. Στο βαθμό που μπορούμε, στο Φεστιβάλ θα δώσουμε έμφαση στο ελληνικό σινεμά και θα σταθούμε δίπλα του με δράσεις και πρωτοβουλίες που ελπίζουμε να το στηρίξουν ουσιαστικά», τονίζει ο διευθυντής της διοργάνωσης. 

MOMuS: Με έτοιμο Plan B

Με κριτήρια τη στήριξη της καλλιτεχνικής κοινότητας και την πεποίθηση ότι η τέχνη, ως αναντικατάστατο στοιχείο του πολιτισμού, ολοκληρώνεται μόνο μέσω της ζωντανής επαφής της κοινού με τους καλλιτέχνες, συνεχίζει την προετοιμασία του το MOMus. Η Μαρία Τσαντσάνογλου, αν. γενική διευθύντρια του μεγάλου μουσειακού οργανισμού, λέει: «Την περίοδο της καραντίνας καταλάβαμε ότι ο κόσμος στρέφεται στον πολιτισμό γιατί η τέχνη μας βοηθά να ξεπερνούμε αυτό που βιώνουμε ως δυστοπικό και αδιανόητο. Ως εργαζόμενοι στον πολιτισμό αποκτήσαμε μεγαλύτερη συνείδηση του κοινωνικού μας ρόλου και κυριολεκτικά σπεύσαμε να προσφέρουμε μια ποικιλία διαδικτυακών προγραμμάτων, ορισμένα από τα οποία διαπιστώσαμε ότι λειτούργησαν ψυχοθεραπευτικά. Γνωρίζουμε, ασφαλώς, ότι η απομακρυσμένη δραστηριότητα μέσω ψηφιακών προγραμμάτων μόνο σε μικρό βαθμό μπορεί να υποκαταστήσει την κανονική λειτουργία των μουσείων. Είδαμε, όμως κάποια θετικά σημεία αυτής της διαδικτυακής επικοινωνίας και διάδρασης με το κοινό, τα οποία τώρα ενισχύουμε και βελτιώνουμε, καθώς πρέπει να είμαστε πανέτοιμοι με ένα plan B, όσο κι αν απευχόμαστε επιστροφή του ιού και του εγκλεισμού. Βελτιώνουμε την πλατφόρμα της επικοινωνίας με τους καλλιτέχνες μέσω του www.res.momus.gr, θα συνεχίσουμε τις απομακρυσμένες συζητήσεις για την τέχνη, θα ενισχύσουμε την βιντεοσκόπηση των δράσεών μας με έμφαση στις συνεργασίες με άλλους φορείς πολιτισμού».

Η Μαρία Τσαντσάνογλου είναι πεπεισμένη ότι λειτούργημα των ανθρώπων ενός μουσείου δεν είναι μόνο να προσφέρουν στο κοινό πολιτισμό κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες και δυσκολίες, αλλά να εμπνέουν και να ενθαρρύνουν και τους ίδιους τους καλλιτέχνες. Για τον λόγο αυτό, όπως λέει, «το πρόγραμμά μας για το 2020 και το 2021 συνειδητά περιλαμβάνει αυξημένη συμμετοχή των καλλιτεχνών μέσα από εκθέσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα, ανοικτές προσκλήσεις, αναθέσεις και αγορές. Είμαστε βέβαιοι ότι βιώνουμε μια ιστορική στιγμή, την οποία καταγράφουμε προσεκτικά μαζί με τους δημιουργούς, οι οποίοι θα μιλήσουν με αφορμή αυτό το βίωμα για τις πανανθρώπινες αξίες και τα αγαθά μιας ζωής που αποδεικνύεται ότι δεν είναι καθόλου αυτονόητη».

ΚΘΒΕ: Με πίστη στο κοινό και στους δημιουργούς

Σε τι είδους αλλαγές προσανατολίζεται για τη νέα σεζόν ο καλλιτεχνικός διευθυντής του ΚΘΒΕ Νίκος Κολοβός; «Ουδεμία αλλαγή», απαντάει. «Το θέατρο είναι ψυχή και πνεύμα. Τα εμπόδια μιας όποιας διαχειριστικής υποχρέωσης λόγω απαρέγκλιτης τήρησης των υγειονομικών κανόνων, δεν μπορούν και δεν πρέπει να επιβάλλουν αλλαγή στο τρόπο του σκέπτεσθαι όταν πρόκειται για καλλιτεχνικό δημιούργημα. Η συγκέντρωση πάνω στο ζητούμενο, που αφορά στο υπέροχο καλλιτεχνικό αποτέλεσμα, δια του οποίου οφείλουμε πάντα να προσεγγίζουμε τα οράματα των δημιουργών και τις προσδοκίες του κοινού, είναι αυτονόητα όπλα στη φαρέτρα κάθε Καλλιτεχνικού Οργανισμού που σέβεται τον εαυτό του».

O κ. Κολοβός αισθάνεται την ανάγκη, παρά τις μεγάλες δυσκολίες και τη ρευστότητα των δεδομένων να περάσει ένα ισχυρό μήνυμα. «Θεωρώ υπερβολική τη φοβία ως προς την περιφρούρηση δια μέσου των Φεστιβάλ και των θεατρικών παραστάσεων εν γένει. Τέσσερις χιλιάδες άτομα ημερησίως στην Επίδαυρο, γεωμετρημένα ακόμη και ως προς το πως εισέρχονται και εξέρχονται από το Θέατρο και όχι μόνο όταν παρακολουθούν την παράσταση, αποτέλεσαν το αδιαμφισβήτητο επιχείρημα της απάντησης του Νίκου Χαρδαλιά, ότι οι θεατρικές παραστάσεις εξακολουθούν να λειτουργούν, λόγω του ότι τηρούν με ευλάβεια τα μέτρα υγειονομικής ασφάλειας. Δεν αντιλαμβάνομαι τη σπουδή και την προχειρότητα δια των οποίων θεατρικές παραστάσεις αξίας δεκάδων χιλιάδων ευρώ καταργούνται αβασάνιστα».

Όσον για τον χειμώνα που έρχεται: «Φυσικά θα μας έχει σε εγρήγορση και αυτό διότι σε ευάερες και απόλυτα χαρτογραφημένες θέσεις, οι θεατές που περιμένουν την υπερπροσπάθειά μας εν μέσω κορωνοϊού, θα απολαύσουν τις παραστάσεις μας, με τον εμβληματικό τρόπο που δημιουργεί η συγκυρία», τονίζει ο καλλιτεχνικός διευθυντής του ΚΘΒΕ και προσθέτει: «Το κοινό μας τίμησε. Έχω εμπιστοσύνη στο υπέροχο θεατρόφιλο κοινό μας, το οποίο παρά τον θεωρητικό κίνδυνο, επιχείρησε και κατάφερε να γεμίσει το θέατρο, με υποδειγματική συμπεριφορά. Αν αυτή η συμπεριφορά αποτελούσε πιλότο και δείγμα γραφής και σε άλλες εκδηλώσεις-συναθροίσεις πολιτών, πιθανότατα το αποτέλεσμα θα ήταν εντυπωσιακά βελτιωμένο. Η παραγωγή μας θα εξακολουθεί, τηρουμένων των συνθηκών, να εξελίσσεται με αισιοδοξία, χωρίς την οποία είναι αδύνατον να δημιουργήσει κανείς. Προσβλέπουμε σε καλύτερες μέρες παραμένοντας ετοιμοπόλεμοι».

Μέγαρο Μουσικής: Χωρίς πολυπρόσωπες παραγωγές

Ο χώρος της μουσικής, που υπήρξε από τα μεγαλύτερα θύματα του κορονοϊού, επιχειρεί με τη νέα σεζόν να ανακάμψει με ρεαλισμό και σκεπτικισμό. Ο πρόεδρος του δ.σ. του Οργανισμού Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης Βασίλης Γάκης σημειώνει: «Η προηγούμενη χειμερινή σεζόν δεν έκλεισε με τον καλύτερο τρόπο για τον χώρο του θεάματος-ακροάματος. Ωστόσο το Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης ήταν ένας από τους λίγους φορείς που επέδειξε γρήγορα αντανακλαστικά και είχε μια δυναμική παρουσία. Έτσι, με την παρότρυνση και την υποστήριξη του υπουργείου Πολιτισμού δραστηριοποιήθηκε έντονα στο διαδίκτυο προβάλλοντας ένα πλουσιότατο υλικό. Συνολικά το Μέγαρο, μόνο του ή σε αγαστή συνεργασία με άλλους πολιτιστικούς φορείς, παρουσίασε περίπου 70 διαφορετικές δράσεις».

Η καλοκαιρινή δραστηριότητα του Μεγάρου επανέφερε μια κανονικότητα, καθώς, όπως λέει ο κ. Γάκης, «ο προγραμματισμός περιλάμβανε συνολικά πάνω από 20 εκδηλώσεις, οι οποίες πραγματοποιήθηκαν με την αυστηρή τήρηση των υγειονομικών πρωτοκόλλων».

Τα βήματα για τον σχεδιασμό στο εξής είναι δύσκολα. «Τα επιδημιολογικά δεδομένα και οι αντίστοιχες υγειονομικές υποδείξεις αλλάζουν σχεδόν καθημερινά, οπότε ούτε το Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης ούτε οποιοσδήποτε άλλος φορέας μπορεί να προχωρήσει σε μακροπρόθεσμο προγραμματισμό», τονίζει ο πρόεδρος του ΟΜΜΘ. «Οπωσδήποτε έχουμε εκπονήσει έναν σοβαρό σχεδιασμό για τις εκδηλώσεις της νέας σεζόν, η υλοποίησή τους όμως θα εξαρτηθεί αποκλειστικά από την κατάσταση που θα διαμορφωθεί και από τις αποφάσεις σε κεντρικό επίπεδο. Σε κάθε περίπτωση, το Μέγαρο είναι έτοιμο να ανταποκριθεί και πάλι σε οποιεσδήποτε συνθήκες και προδιαγραφές». 

Αλλαγές όμως θα επέλθουν και στις παραγωγές καθαυτές λόγω των μέτρων περιορισμού. «Αυτό που δυστυχώς δεν διαφαίνεται αυτή τη στιγμή ως δυνατότητα είναι η πραγματοποίηση μεγάλων, πολυπρόσωπων παραγωγών», τονίζει ο κ. Γάκης. «Έτσι κι αλλιώς όμως αυτό το πρόβλημα αφορά όλο τον χώρο της μουσικής παγκοσμίως. Υπάρχουν ήδη δείγματα ότι για κάποιο διάστημα το κοινό σε όλο τον κόσμο πιθανόν να απολαύσει κυρίως μικρά και μεσαία μουσικά σύνολα και όχι τις μεγάλες ορχήστρες στην πλήρη ανάπτυξή τους, ενώ ενδεχομένως να προτιμηθούν οι όπερες και τα θεατρικά έργα με λιγότερα πρόσωπα επί σκηνής». 

5+1 πρωτότυπες λύσεις

Κι επειδή συχνά η ανάγκη γεννάει τα πράγματα, ο χώρος της τέχνης δοκιμάζει αρκετές πρωτότυπες λύσεις για να απαντήσει στον κορονοϊό. 

Το Μουσείο Επιστημών του Λονδίνου καλωσορίζει τους επισκέπτες με μια νέα συλλογή αφιερωμένη στον κορωνοϊό, που ξεκίνησε να φτιάχνεται στις αρχές Μαρτίου. Πολίτες έχουν δωρίσει αντικείμενα που σημάδεψαν την δική τους καραντίνα και στο μέλλον θα μαρτυρούν όσα έχουμε ζήσει προκειμένου να αποτελέσουν μέρος της μόνιμης συλλογής του μουσείου.

Το Βρετανικό Μουσείο καθιερώνει τη δωρεάν είσοδο προκειμένου να προσελκύσει επισκέπτες και χαράσσει μία νέα υποχρεωτική μονοδρομημένη διαδρομή στο κτίριο για λόγους ασφαλείας. Ο διευθυντής του Hartwig Fischer παραδέχεται ότι το 261 ετών μουσείο του Λονδίνου «περνάει δύσκολες μέρες». 

Η Εθνική Όπερα της Αγγλίας και η Βασιλική Όπερα του Λονδίνου δοκίμασαν τη λύση του drive-in παρουσιάζοντας αποσπάσματα από διάσημα έργα του λυρικού θεάτρου σε πάρκα και κήπους ιστορικών μεγάρων με τους θεατές να παρακολουθούν μέσα από τα αυτοκίνητά τους. Το χειροκρότημα, όπως ήταν φυσικό, αντικαταστάθηκε από το κορνάρισμα. 

Drive-in και από τους Metallica. Το θρυλικό συγκρότημα άνοιξε τη σειρά Encore Drive-In Nights με ένα πλήρες σετ που βιντεοσκοπήθηκε και προβλήθηκε σε drive-in και υπαίθρια θέατρα στις Ηνωμένες Πολιτείες και τον Καναδά.

Το γερμανικό πανεπιστήμιο του Χάλε άρχισε ένα γιγάντιο πείραμα με 4.000 συμμετέχοντες προκειμένου να καθορίσουν ένα μαθηματικό μοντέλο για τον υπολογισμό των κινδύνων διάδοσης μέσα σε μια μεγάλη αίθουσα συναυλιών. Ο Γερμανός τραγουδιστής της ποπ Τιμ Μπέντζκο, δέχθηκε να συμμετάσχει σ’ αυτό το τεστ δίνοντας μέσα στην ίδια ημέρα στη Leipzig Arena τρεις συναυλίες με διαφορετικά μέτρα στην καθεμιά, ώστε να δοθεί η δυνατότητα στους ερευνητές να προσδιορίσουν ποια είναι η καλύτερη δυνατή οργάνωση ώστε να αποφεύγονται μολύνσεις.

Το Ίδρυμα Γουλανδρή στο Παγκράτι φιλοξενεί τα έργα που δημιούργησαν 252 παιδιά κατά τη διάρκεια της καραντίνας σε μια πρωτότυπη έκθεση με τον τίτλο «Η παιδική φαντασία αντίδοτο στην απομόνωση».