Γραμμική φλέβα πρασίνου η Περιφερειακή Τάφρος

Είναι γνωστό ότι οι πόλεις μας έχουν ελάχιστo πράσινο, η Θεσσαλονίκη πρωταγωνιστεί και σε αυτό το θέμα, η μόλυνση αυξάνεται και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας προειδοποιεί ότι μεγάλο ποσοστό των θανάτων στη Θεσσαλονίκη οφείλεται στην έλλειψη πρασίνου. Καθημερινά και με κάθε ευκαιρία τα δέντρα αποδεκατίζονται, οι λόγοι είναι πολλοί χωρίς αυτό να δικαιολογεί τα γεγονότα. Το λίγο πράσινο γίνεται ακόμα πιο λίγο.

Κάποια λίγα στρατόπεδα αποδόθηκαν στην πόλη με πολλά προβλήματα και δυσκολίες που αναδεικνύονται καθημερινά. Τα πολλά ανενεργά στρατόπεδα παραμένουν εγκαταλειμμένα, κάποια από αυτά έχουν μετατραπεί σε επικίνδυνες περιοχές.

Τα ρέματα της πόλης έγιναν δρόμοι και σε ότι αφορά την Ανατολική Θεσσαλονίκη διέξοδο για την απορροή των όμβριων έδωσε η κατασκευή της Περιφερειακής Τάφρου πριν από έξι δεκαετίες, ένα τεχνητό έργο που παραλαμβάνει τα νερά των ρεμάτων και τα οδηγεί στη θάλασσα.

Η Περιφερειακή Τάφρος έχει ως αφετηρία το ρέμα Πολυγνώτου στον Κέδρινο Λόφο, ένα φυσικό τοπίο στις παρυφές του δάσους. Αυτό το φυσικό τοπίο σταδιακά κύλησε μαζί με το νερό κατά μήκος της τάφρου και δημιούργησε μία μοναδική φλέβα πρασίνου και ζωής. Σήμερα αυτό το τεχνητό έργο που κατασκευάστηκε σύμφωνα με τις πρακτικές της εποχής έχει όλα τα χαρακτηριστικά του φυσικού τοπίου που επιπλέον εξαιτίας της εγκατάλειψης φιλοξενεί πολλά είδη που δεν βρίσκουμε μέσα στον αστικό ιστό.

Την εποχή που κατασκευάστηκε το έργο οι περιβαλλοντικές προσεγγίσεις δεν ήταν της ημερήσιας διάταξης, όχι ότι και τώρα είναι. Βασίστηκε εν πολλοίς στη χρήση οπλισμένου σκυροδέματος και πέραν αυτού αφέθηκε ευτυχώς στην τύχη του. Ορύγματα μεγάλου ύψους σε συγκεκριμένες περιοχές όπου το ανάγλυφο του εδάφους δημιουργούσε μεγάλη υψομετρική διαφορά, αλλού πάλι η υψομετρική διαφορά είναι ελάχιστη, κυρίως στην περιοχή που καταλήγει στο Θερμαϊκό. Η πορεία του νερού είναι συνεχής από τον Κέδρινο Λόφο μέχρι το Θερμαϊκό. Στις παρυφές της τάφρου, ειδικά εκεί που το ανάχωμα έχει μεγάλη έκταση, αλλά και σε πολλά άλλα σημεία που υπάρχουν δημόσιες και ιδιωτικές εκτάσεις που δεν έχουν οικοδομηθεί, έχουν δημιουργηθεί περιοχές πρασίνου από αυτοφυή δέντρα και θάμνους.  Σε άλλες περιοχές όπως αυτή του Φοίνικα στο Δήμο Καλαμαριάς έγιναν παλαιότερα διαμορφώσεις που έχουν γεράσει και μερικώς απαξιωθεί. Επίσης στο Ελαιόραμα έχει γίνει πρόσφατα μία ανάπλαση που έγινε πόλος έλξης για τους κατοίκους, ιδιαίτερα την εποχή της πανδημίας,  χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν αντιρρήσεις σχετικές με τη χρήση υλικών που πολλοί θεωρούν μη αποδεκτά.

Ας γνωρίσουμε λοιπόν την Περιφερειακή Τάφρο σε επτά τμήματα που έχουν από μόνα τους ιδιαίτερα χαρακτηριστικά.

Περιοχή 1 Το ρέμα Πολυγνώτου μέχρι την γέφυρα της οδού Λαμπράκη: Πρόκειται για ένα δασικό περιβάλλον με εγκιβωτισμένη κοίτη τραπεζοειδούς διατομής. Αυτοφυής και ιδιαίτερα πυκνή βλάστηση. Είναι ένα τμήμα αποκομμένο από το αστικό τοπίο. Έχει βέβαια σημαντικά προβλήματα εξαιτίας της παρουσίας αυθαίρετων κτισμάτων σε άμεση επαφή με το ρέμα.

Περιοχή 2 Η συνέχεια του ρέματος Πολυγνώτου μέχρι την γέφυρα της οδού Βιζύης: Η κοίτη δεν είναι διαμορφωμένη, το νερό κυλά στο φυσικό έδαφος, έχει οπτική επαφή με το αστικό περιβάλλον και είναι σε εγκατάλειψη.

Περιοχή 3 Από την γέφυρα της οδού Βιζύης έως το Ελαιόραμα, το λεγόμενο Ρέμα Τούμπας:  Φιλική περιοχή προς τον πεζό, με σχετική εσωστρέφεια και εύκολη πρόσβαση, με διαμορφώσεις σημειακά και βέβαια το ανάχωμα και την εγκάρσια επικοινωνία με πεζογέφυρες.

Περιοχή 4 Πάρκο Ελαιοράματος έως τη γέφυρα της οδού Μεγάλου Αλεξάνδρου: Σημειακά εξωστρεφές περιβάλλον, εγκιβωτισμένη κοίτη μικρής διατομής και μεγάλου βάθους, ανάχωμα.

Περιοχή 5 Από γέφυρα Μεγάλου Αλεξάνδρου μέχρι τον δρόμο  προς Μουδανιά: Εγκιβωτισμένη κοίτη μικρής διατομής, τμήμα με πολλά προβλήματα, οπτικές φυγές προς το περιαστικό τοπίο και τον Χορτιάτη, ανάχωμα και εγγύτητα κατοικιών.

Περιοχή 6 Δρόμος προς Μουδανιά έως Νοσοκομείο Άγιος Παύλος: Γενικά παραμελημένη περιοχή, εγκιβωτισμένη κοίτη μικρής διατομής και μεγάλου βάθους, ανάχωμα.

Περιοχή 7 Νοσοκομείο Άγιος Παύλος έως τη Θάλασσα: Εγκιβωτισμένη κοίτη τραπεζοειδούς διατομής, μετά από την Λεωφόρο Γεωργικής Σχολής ιδιαίτερα μεγάλη. Κυριαρχία του τεχνικού έργου.

Ζητούμενο σε μία τέτοια ανάπλαση πρέπει να είναι καταρχήν  η προστασία της βιοποικιλότητας, η τάφρος φιλοξενεί πολλά είδη της ελληνικής χλωρίδας και πανίδας. Είναι προφανές ότι εκεί που υπάρχει νερό και πράσινο η βιοποικιλότητα ενισχύεται και πρέπει να διαφυλαχτεί με τη χρήση ανάλογων υλικών αλλά και την αποφυγή υλικών που θα δημιουργούσαν πλήρη ανατροπή της διαμορφωμένης κατάστασης.

Οι τολμηροί μπορούν να την περπατήσουν όλη, μπορούν από το Δάσος να φτάσουν στη θάλασσα. Μία μεγάλη διαδρομή που συναντά απρόσμενα εμπόδια ιδιαίτερα εκεί που δεν υπάρχει ανοιχτή κοίτη και γίνεται ένα ανήλιο τούνελ.

Θέλουμε η Περιφερειακή Τάφρος να γίνει μία όαση στον πυκνοδομημένο αστικό ιστό, θέλουμε να γίνει η γέφυρα ανάμεσα στις γειτονικές περιοχές, δεν είναι πάντα εφικτό, πρέπει όμως να προσπαθήσουμε. Πρέπει η Περιφερειακή Τάφρος σε επιλεγμένες περιοχές που θα έχουν μεγαλύτερη επισκεψιμότητα να φωτιστεί με ένα διακριτικό χαμηλό φωτισμό τις νυχτερινές ώρες, είναι ένα θέμα που πρέπει να προσέξουμε ιδιαίτερα για να μη χάσει τους μόνιμους κατοίκους της, τα πουλιά και γενικότερα όλα τα ζώα που φιλοξενεί.

Ο άνθρωπος είναι εχθρός της βιοποικιλότητας, η παρουσία του, η συμπεριφορά του, συνήθως διώχνουν τους μόνιμους κατοίκους.

Θέλουμε την αναψυχή, μία ήπια αναψυχή που συνυπάρχει με αρμονία, την αναψυχή του περιπάτου, της άθλησης, της παρατήρησης της φύσης και της ζωής. Την αναψυχή των πικνίκ και της συνεύρεσης.

Πρέπει η φύση να κερδίσει εδάφη, δημόσια και δημοτικά εδάφη πρέπει να ακολουθήσουν την Τάφρο και να την συνοδεύσουν αρμονικά για να δημιουργηθεί μία κεντρική πράσινη φλέβα στο έδαφος της πόλης μας! Οφείλουμε να κατανοήσουμε τη λειτουργία της, την αξία της και να ενισχύσουμε την παρουσία της.