Ιδιωτικός και δημόσιος χώρος στη Θεσσαλονίκη

Λέξεις: Χρήστος Λαζάρου

Εδώ και πολλά χρόνια στην Ελλάδα, αλλά και στο εξωτερικό, γίνεται μια εκτεταμένη συζήτηση για το δημόσιο χώρο των αστικών κέντρων. Αρχιτέκτονες, πολεοδόμοι, καλλιτέχνες και παντός τύπου λόγιοι μιλάνε για τη σημασία των κοινών χώρων και προτείνουν τρόπους βελτίωσης και εκμετάλλευσης.

Για τη Θεσσαλονίκη ωστόσο, έχω την άποψη πως για να λύσουμε τα διάφορα χωρικά προβλήματα που μας ταλαιπωρούν θα πρέπει να εστιάσουμε κυρίως στον ιδιωτικό χώρο και τομέα. 

Η θέση μου προκύπτει αρχικά από το γεγονός ότι τα τελευταία δέκα χρόνια ο δήμος, υπό την ηγεσία διαφόρων διοικητικών σχηματισμών, έχει προχωρήσει σε μια σειρά από σημαντικές και εκτεταμένες αναπλάσεις δημοσίου χώρου υπό την αιγίδα, φυσικά, κονδυλίων της ευρωπαϊκής Ένωσης.

Οι αναπλάσεις αυτές φαίνεται πως μέχρι τώρα σεβάστηκαν τα αιτήματα των κατοίκων για καλύτερη αισθητική, λιγότερα αυτοκίνητα και περισσότερο φυσικά στοιχεία. Συνεπώς βλέπουμε ότι ήδη έχει επιτευχθεί μια εκκίνηση προς τη διαδικασία βελτίωσης του δημοσίου χώρου.

Αντίθετα ο εξωτερικός ιδιωτικός χώρος, δηλαδή οι προσόψεις των πολυκατοικιών, παραμένει άθικτος. Κι όμως αυτές οι προσόψεις είναι το Α και το Ω της εικόνας και κατ’ επέκταση της συλλογικής ψυχολογίας της πόλης μας.

Για να σας πείσω πάνω σε αυτό το αξίωμα θα χρησιμοποιήσω ως παραδείγματα την Βενετία και τη Ρώμη. Πρόκειται για δύο ιταλικές πόλεις, διάσημες για τη βρωμιά, την συγκοινωνιακή συμφόρηση και το δυσλειτουργικό τους οδικό δίκτυο. Παρόλα αυτά συγκαταλέγονται ανάμεσα στα απολύτως κορυφαία αστικά κέντρα όσον αφορά τον τουρισμό, τον πολιτισμό, τη διασκέδαση, την ευημερία και την οικονομία. Ένας τεράστιος παράγοντας που οδηγεί σε αυτές τις επιτυχίες είναι η αισθητική της πόλης. Και φυσικά ποιο άλλο στοιχείο ορίζει πιο αποτελεσματικά την εικόνα μιας πόλης από τις προσόψεις των κτιρίων της. 

Βεβαίως ο δήμος και το κράτος γενικότερα μάλλον δεν έχει την δύναμη να επιβληθεί σε ιδιοκτήτες ώστε να αλλάξει η εικόνα μιας πολυκατοικίας. Ακόμα αμφιβάλλω αν έχει την βούληση να προσπαθήσει κάτι τέτοιο. Η αλλαγή του εξωτερικού δημοσίου χώρου είναι κάτι που χρειάζεται ιδιωτική πρωτοβουλία και κινητοποίηση.