Ο Κάσσανδρος και ο δρόμος με το όνομα του

Δρόμοι της πόλης που περπατάμε, που γνωρίζουμε αλλά αγνοούμε από ποιους επιφανείς πήραν το όνομα τους. 

Η ιστορία της Κασσάνδρου

Ποιος ήταν ο Κάσσανδρος 

Ο Κάσσανδρος της Μακεδονίας από τη Δυναστεία των Αντιπατριδών ήταν ένας από τους διαδόχους του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Ήταν ο μεγαλύτερος σε ηλικία γιος του Αντιπάτρου και ένα από τα πιο αξιοσημείωτα γεγονότα που σχετίζονται με τη βασιλεία του είναι η ίδρυση της Θεσσαλονίκης. Επίσης ήταν ιδρυτής της βραχύβιας Δυναστείας των Αντιπατριδών.

Μικρός είχε παρακολουθήσει τα μαθήματα του Αριστοτέλη μαζί με τον Αλέξανδρο και τον Ηφαιστίωνα. Ο Κάσσανδρος δεν ακολούθησε τον στρατό του Αλεξάνδρου, αλλά έμεινε στην Μακεδονία στο πλευρό του Αντιπάτρου. Αργότερα, στην αυλή του στρατηλάτη στη Βαβυλώνα, ο Κάσσανδρος ήταν αυτός που υπερασπίστηκε τον πατέρα του απέναντι στις κατηγορίες των εχθρών τους και κυρίως της Ολυμπιάδας, της μητέρας του Αλεξάνδρου.

Αργότερα, μετά τον θάνατο του Μ. Αλεξάνδρου, ο πατέρας του ανακήρυξε διάδοχό του στη βασιλεία της Μακεδονίας τον Πολυπέρχοντα. Ο Κάσσανδρος έλαβε τη δελυτερη θέση στην ιεραρχία και το βαθμό του χιλιάρχου, παρά το νεαρό της ηλικίας του, που ήταν αξιόλογη θέση από την εποχή των Περσών, και που είχε υιοθετήσει και ο Μ. Αλέξανδρος στη διακυβέρνηση του κράτους του.

Ο Κάσσανδρος ήταν ένας άνδρας με αγάπη για τη φιλολογία, αλλά επίσης βίαιος και φιλόδοξος. Έχτισε εκ νέου τη Θήβα μετά την ισοπέδωσή της από τον Αλέξανδρο και έχτισε στη θέση της Θέρμης την Θεσσαλονίκη, προς τιμή της συζύγου του. Έχτισε και μια νέα πόλη, την Κασσάνδρεια, στα ερείπια της Ποτίδαιας που είχε καταστρέψει ο Φίλιππος. Ίσως επίσης προς τιμήν του να ονομάστηκε και ένα φερώνυμο νησί στον Περσικό κόλπο.

Πέθανε από υδρωπικία, το 297 π.Χ. Ο Παυσανίας γράφει πως ο μεγαλύτερος γιος του, ο Φίλιππος, λίγο μετά την ενθρόνισή του, έπαθε εκφυλιστική ασθένεια και πέθανε.

Ο δρόμος είχε τη δική του ιστορία

Η οδός Κασσάνδρου, η παλιά αστική λεωφόρος, άνω της Εγνατίας, ένας κεντρικός δρόμος υπό την κατασκευαστική οδηγία του Ερνέστου Εμπραάρ, με χαρακτήρα παραδοσιακό και λαϊκό για πολλά χρόνια καθώς δέσποζαν παλιά ραφεία, παντοπωλεία, καταστήματα με έδρα μικρές επιχειρήσεις. Στενός και μακρύς διασταυρώνεται με 11 δρόμους, Ολυμπιάδος, Δουμπιώτου, Π. Νιρβάνα, Ρακτιβάν, Δραγούμη, Αγίου Νικολάου, Σοφοκλέους, Αγίας Σοφίας, Αισχύλου, Ιουλιανού, Εξαρχη Λάζου.

Την δεκαετία του ’80, η Κασσάνδρου ήταν κεντρικός δρόμος εμπορίου, υπήρχαν βιοτεχνίες και καταστήματα με κλωστοϋφαντουργικά είδη και αν σκεφτούμε πως δεν υπήρξε η περιφερειακή οδός, στην πραγματικότητα ο μόνος δρόμος για να μεταβείς στα δυτικά ή να ξεφύγεις από το κέντρο ήταν η Κασσάνδρου, αποτέλεσμα αυτού να περνούν από εκεί όλες οι νταλίκες και τα φορτηγά της Θεσσαλονίκης. Η κίνηση ήταν μεγάλη μπορεί κάποιος να οδηγούσε πάνω της για περίπου μιάμιση ώρα. Υπήρχαν και μερικά βενζινάδικα κατά μήκος της.

Ο κόσμος που την πλαισίωνε ήταν πολλοίς κάθε ηλικίας καθώς εκείνα τα χρόνια τα σπίτια στα προάστια της πόλης ήταν λίγα, αποτέλεσμα αυτού κατά μήκος της Κασσάνδρου να διαμένουν κυρίως οικογένειες. Την πλαισίωναν όπως και τώρα πολυκατοικίες του ’60 και δεν είχε τότε πολλά διάσπαρτα παρκαρισμένα αυτοκίνητα όπως τώρα.

Κτίρια ορόσημα

Το Αλατζά Ιμαρέτ (Τουρκικά: Alaca Imaret) , που σημαίνει “Πολύχρωμο άσυλο”, ή Ισ(χ)άκ Πασά Τζαμί, είναι τζαμί του 15ου αιώνα. Σύμφωνα με επιγραφή στην είσοδο του κτηρίου, το Αλατζά Ιμαρέτ ιδρύθηκε το Φεβρουάριο του 1484 από τον Ινογκιολού Ισ(χ)άκ Πασά, ο οποίος ήταν Μεγάλος Βεζίρης επί Μωάμεθ Β’ και (αργότερα επί Βαγιαζίτ Β’) βαλής της Θεσσαλονίκης.

Ο χώρος λειτουργούσε ως ιμαρέτ (πτωχοκομείο), μεντρεσές (ιερατική σχολή) και χώρος προσευχής ενώ έλαβε σταδιακά τη σημερινή του μορφή. Το όνομα Αλατζά τα οφείλει στον πολύχρωμο μιναρέ του (αλατζά=χρωματιστός). Για την εύρυθμη λειτουργία του ιδρύματος, ο κτήτοράς του, παραχώρησε μεταξύ άλλων σημαντικό χρηματικό ποσό αλλά και τα μισά έσοδα από τη φορολόγηση της Γαλάτιστας της Χαλκιδικής. Μάλιστα, κατά τον 17ο αιώνα το Αλατζά Ιμαρέτ είχε αναδειχτεί ως ένα από τα σημαντικότερα ιδρύματα της πόλης.

Το 1970, με αφορμή την κατάρρευση του βόρειου τμήματος του προστώου κατά το προηγούμενο έτος, πραγματοποιήθηκαν για πρώτη φορά έργα συντήρησης τα οποία επαναλήφθηκαν το 1993-1996, περίοδο κατά την οποία έγινε μεταξύ άλλων και αποκατάσταση της εξωτερικής τοιχοποιίας. Το μνημείο ανακαινίστηκε και στερεώθηκε με τη φροντίδα του Δήμου Θεσσαλονίκης. Σήμερα το Αλατζά Ιμαρέτ βρίσκεται σε πολύ καλή κατάσταση και χρησιμεύει ως εκθεσιακός χώρος στον οποίο λαμβάνουν χώρα διάφορες εκδηλώσεις και περιοδικές εκθέσεις.

To Γενί Χαμάμ ή «Αίγλη»Εικάζεται ότι κτίστηκε το τελευταίο τέταρτο του 16ου αιώνα από τον Χουσρέφ Κεντχουντά, κάτοχο ακινήτων στη Θεσσαλονίκη ο οποίος πιθανώς τελούσε χρέη Κεχαγιά (διαχειριστή) για τον Βεζύρη Σοκολού Μεχμέτ πασά. Λειτούργησε ως διπλό λουτρό με ξεχωριστά διαμερίσματα για άνδρες και γυναίκες, με τη συνηθισμένη διάταξη χώρων, μέχρι to 1912.

Για πολλά χρόνια στο εσωτερικό του χαμάμ λειτουργούσε χειμερινό σινεμά (μέχρι to 1978) και στον κήπο της λειτουργούσε και ο θερινός κινηματογράφος. Εκεί οργάνωσε η parallaxi στα μέσα της δεκαετίας του ενενήντα και κινηματογραφικούς μαραθώνιους στη διάρκεια του καλοκαιριού. Για μια μεγάλη περίοδο λειτούργησε ως συναυλιακός χώρος φιλοξενώντας σπουδαία ονόματα της ελληνικής μουσικής.

Σήμερα γνωρίζει τη νέα της περίοδο. Ο υπέροχος κήπος της λειτουργεί ξανά και γίνεται το απόλυτο talk of the town. Χαμένος πίσω από τα τείχη του μνημείου, σε σημείο να μην υποψιάζεται ο περαστικός της πολύβουης Κασσάνδρου την ύπαρξη του, με θέα τον τρούλο της Αίγλης.

Τουρκικό σχολείο – 51ο Δημοτικό

Βρίσκεται στην Κασσάνδρου 54 επάνω από την εκκλησία του Αγίου Δημητρίου και σήμερα στεγάζει το 51 δημοτικό σχολείο ενώ υπήρξε Τούρκικο σχολείο από το 1879 όταν πλούσιοι Ντονμέδες δημιούργησαν τη Σχολή Προόδου, ένα ιδιωτικό σχολείο με στόχο να φέρει την δυτική, κουλτούρα στην οθωμανική αυτοκρατορία.

Η Σχολή αυτή υπήρξε μια από τις πλέον πρωτοπόρες της εποχής καθώς μεταξύ άλλων δίδασκε ξένες γλώσσες και εστίασε στην σπουδαιότητα και την σημασία της εκπαίδευσης των γυναικών, δημιουργώντας τμήματα θηλέων αλλά και τμήμα εκπαίδευσης γονέων. Στις αρχές του 20ου αιώνα η Σχολή μετονομάζεται σε “Εμπορική Σχολή Προόδου” (Yadighiar-iTerakki Ticaret Mektebi) και ιδρύεται παράρτημα της στην συνοικία Χαμιδιέ.

Το 1912 σταματά την λειτουργία του λόγω της έναρξης των Βαλκανικών πολέμων. Το 1916 στεγάζεται τμήμα της χωροφυλακής. Μετά την απελευθέρωση τμήμα του βουλγαρικού στρατού εγκαταστάθηκε εκεί αλλά ο αξιωματικός Μανόλης Τσάκωνας τους απομάκρυνε στις 17 Ιουνίου 1913. Το 1923 μετά την συνθήκη της Λοζάνης και την ανταλλαγή πληθυσμών το κτήριο περνάει στην ιδιοκτησία του Ελληνικού Κράτους ως ανταλλάξιμο.

Μετά τη Μικρασιατική καταστροφή λειτούργησε εκεί για πρώτη φορά το 5ο δημοτικό με πρώτο διευθυντή τον Παύλο Φατσέα, Σμυρνιό δάσκαλο και συγγραφέα. Με το τέλος του Β παγκοσμίου πολέμου το κτήριο μετατράπηκε σε δημοτικό σχολείο ενώ σήμερα στεγάζεται εκεί το 51ο Δημοτικό σχολείο.

Στο σήμερα

Η Κασσάνδρου σήμερα, είναι ένας από τους πιο γνωστούς  φοιτητικούς και πολύβουους δρόμους καθώς πολλοί είναι οι νέοι που την επιλέγουν για τόπο κατοικίας, λόγω των φθηνών ενοικίων. Στο κάτω μέρος των πολυκατοικιών δεσπόζουν μικρά καταστήματα εστίασης, mini market, φούρνοι και ελάχιστες πια επιχειρήσεις κλωστοϋφαντουργίας.

Κατά μήκος της, υπάρχουν μικροί πεζόδρομοι, πόλος έλξης για παρέες 20ριδών τα βράδια, όπου συχνάζουν με μπίρες ανά χείρας στο πέρασμα της επιστροφής από την Άνω Πόλη στο κέντρο. Αν περάσεις από εκεί το βράδυ θα παρατηρήσεις την έντονη κινητικότητα της νεολαίας. Αξίζει να σημειωθεί επίσης πως τα καταστήματα που παραμένουν ανοίκιαστα και ρημάζουν είναι αρκετά.