Ο Πρόξενος Κορομηλάς και ο δρόμος με το όνομα του

Δρόμοι της πόλης που περπατάμε, που γνωρίζουμε αλλά αγνοούμε από ποιους επιφανείς πήραν το όνομα τους. 

Η σειρά της Προξένου Κορομηλά.

Ποιος ήταν ο Πρόξενος Κορομηλάς

Ο Λάμπρος Κορομηλάς, ήταν δευτερότοκος γιος του εκδότη Ανδρέα Κορομηλά, γεννήθηκε στην Αθήνα το 1856, ήταν οικονομολόγος, διπλωμάτης και δημοσιογράφος. Μετά τις σπουδές του στο εξωτερικό, με την επιστροφή του στην Ελλάδα, ανέλαβε για λίγο χρόνο τη διεύθυνση του εκδοτικού οίκου του πατέρα του και αργότερα το Εθνικό Τυπογραφείο. Μετά από σύντομο χρονικό διάστημα, διαδέχθηκε τον αδερφό του Δημήτριο στη διεύθυνση της “Εφημερίδας”, που την ανέδειξε σε σπουδαίο πολιτικό όργανο με τα άρθρα που φιλοξενούσε.

Το 1892 δημοσίευσε το περισπούδαστο τότε άρθρο “Έσοδα και φόροι”, που αποτέλεσε σημαντικό βοήθημα στους τότε ξένους οικονομολόγους, οι οποίοι είχαν αναλάβει την εξυγίανση της ελληνικής οικονομίας. Έλαβε μέρος στη Κρητική επανάσταση του 1896, καθώς και στον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897. Από το 1897 μέχρι το 1899 διετέλεσε γενικός γραμματέας του υπουργείου Οικονομικών. Εργαζόμενος παρασκηνιακά, υπήρξε στο προσκήνιο του Μακεδονικού Αγώνα· τον Φεβρουάριο του 1904 έγινε πρόξενος στη Φιλιππούπολη, όπου έδρευαν τα βουλγαρικά κομιτάτα, των οποίων παρακολουθούσε τους τρόπους και μεθόδους εργασίας των, υποδυόμενος ακόμη και τον ομοϊδεάτη τους, διότι γνώριζε την Βουλγάρικη γλώσσα ,διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στον Μακεδονικό Αγώνα.

Tον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους έγινε Γενικός Πρόξενος της Ελλάδος στη Θεσσαλονίκη, όπου έδρασε εκεί μέχρι το καλοκαίρι του 1907, όταν επίμονα ζητήθηκε η ανάκλησή του, τόσο από τον ίδιο τον Σουλτάνο όσο και από τις Μεγάλες Δυνάμεις, θεωρούμενος ως υπαίτιος του τορπιλισμού του περίφημου συμμαχικού σχεδίου της Μυρτσέγης. Παρά ταύτα ο Βασιλιάς Γεώργιος Α΄ τον προήγαγε σε Πρέσβη και τοποθετήθηκε στην Πρεσβεία της Ελλάδος στις ΗΠΑ και συγκεκριμένα στην Ουάσιγκτον.

Λίγο πριν τους Βαλκανικούς πολέμους, ανέλαβε υπουργός των Εξωτερικών και -ενώ ο Λ. Κορομηλάς ήταν πολέμιος των Σλάβων- πρώτος αυτός εισηγήθηκε στην κυβέρνηση και στον Βασιλιά την αναγκαιότητα της Βαλκανικής συνεργασίας, ιδίως με τους Σέρβους και τους Βουλγάρους. Το 1913 ο Κορομηλάς διαφώνησε με τον Ελευθέριο Βενιζέλο και παραιτήθηκε· στη συνέχεια τοποθετήθηκε πρεσβευτής στη Ρώμη. Κατά τη διάρκεια της εκεί παραμονής του, έγινε αποδέκτης της ακύρωσης της μυστικής Συμφωνίας Βενιζέλου – Τιττόνι.

Τον Νοέμβριο του 1920 ο Λ. Κορομηλάς υπέβαλε υπόμνημα στον Βασιλιά Κωνσταντίνο Α΄, εκθέτοντας την ανησυχία του για την τροπή της μικρασιατικής εκστρατείας και τους λόγους που θα έπρεπε να αναβάλει την επιστροφή του στην Ελλάδα.Το 1920 παραιτήθηκε και μετέβη στις ΗΠΑ, όπου και πέθανε τρία χρόνια μετά.

Ο δρόμος έχει την δική του ιστορία

Ένας από τους δρόμους που υπέστησαν τις μεγαλύτερες αλλαγές στο κέντρο της πόλης είναι η Προξένου Κορομηλά. Από πολύβουος μπαρόδρομος της δεκαετίας του ’80, σε μία μικρή απομίμηση της Via Monte Napoleone στη δεκαετία του 2000 και μετέπειτα από το πέρασμα της κρίσης στην παρακμή, ξαναζωντανεύει σήμερα με μικτή χρήση. Διασταυρώνεται με 8 δρόμους, Μορκεντάτου, Χρυσοστόμου Σμύρνης, Μητροπολίτου Ιωσήφ, Λασάνη, Βογατσικού, Αγίας Σοφίας, Καρόλου Ντήλ, Πλουτάρχου.

Την δεκαετία του ’60 η Προξένου Κορομηλά ήταν γεμάτη με κόκκινα φανάρια. Τα μαγαζιά ή τα σπίτια με τα κόκκινα φώτα και τις όμορφες και ελκυστικές γυναίκες ήταν σήμα κατατεθέν του δρόμου. Τότε έρχονταν τα καράβια και έδεναν στο λιμάνι. Οι  ναυτικοί και ο αμερικάνικος στόλος είχαν την Προξένου Κορομηλά σαν στέκι. Το μόνο γνωστό κτίριο που είχε απομείνει ήταν το Αμερικανικό Προξενείο.

Μία δεκαετία σχεδόν αργότερα η οδός Προξένου Κορομηλά μετατρέπεται στον δρόμο της νύχτας. Εκεί, στα 80s φιλοξενούνταν όλα τα νυχτομάγαζα, από τις θρυλικές ντίσκο της εποχής και τα αφτεράδικα μέχρι τα φαγάδικα. Εκεί στεγάστηκε και εγκαινιάστηκε το ιστορικό «Λούκι Λούκ». Η Προξένου Κορομηλά ήταν η άγρια πλευρά της Θεσσαλονίκης, ο τόπος που συναντιούνταν της νύχτας τα πιο ανήσυχα παιδιά τριάντα χρόνια πριν. Μαζί με τα παρατράγουδα της. Κατά τη περίοδο, 1978-1995 από τα μακροβιότερα σε ζωή χώρο διασκέδασης και ψυχαγωγίας ήταν το Μπανάλ, Προξένου Κορομηλά 29.

Στις αρχές του 2000, ο δρόμος αλλάζει ραγδαία, προσελκύει το ενδιαφέρον πλούσιων επιχειρηματιών και επώνυμων αλυσίδων ρούχων. Έτσι εγκαινιάζονται εκεί μερικά από τα πιο επώνυμα καταστήματα ενδυμάτων του κόσμου, φίρμες που συναντά κάποιος στους μεγαλύτερους και πιο πολυτελείς δρόμους της Δύσης και της Ανατολής. Οι τιμές στις βιτρίνες εξωφρενικές. Ήταν ο δρόμος του πλούτου, της πανάκριβης αγοράς και των καταστημάτων που συναντούσες μόνο σε μεγάλες λεωφόρους μητροπόλεων.

Ωστόσο, το 2010 η κρίση και όσα έφερε μαζί, έκανε τα περισσότερα πολυτελή καταστήματα να βάλουν λουκέτο.Μετά από ένα διάστημα αμηχανίας, κλειστών καταστημάτων και ερημιάς και αφού υπήρξε μεγάλη φιλολογία γύρω από το αν έπρεπε να πεζοδρομηθεί το τελευταίο κομμάτι του δρόμου, από την Αγίας Σοφίας μέχρι την Πλουτάρχου, άρχισε η ανάπτυξη και μεταμόρφωση του δρόμου και πάλι με νέες χρήσεις.

Στο οικοδομικό συγκρότημα του ιερού ναού Γρηγορίου Παλαμά και επί της Προξένου Κορομηλά στεγάζεται σ’ ένα νεοκλασικό κτίριο σχεδιασμένο από τον Ερνέστο Τσίλλερ που αναδιαμορφώθηκε μετά την Πυρκαγιά του 1917 το Μουσείο του Μακεδονικού αγώνα, πλάι σε ένα από τα ιστορικότερα σχολεία της πόλης.

Το κτίριο στο οποίο στεγάζεται το Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα (ΜΜΑ) αφηγείται από μόνο του τη δική του ιστορία. Τη βυζαντινή εποχή, στη θέση του σημερινού μητροπολιτικού συγκροτήματος, πιθανότατα υπήρχε ένα μεγάλο μοναστήρι, το όνομα του οποίου δεν είναι γνωστό. Μετά την άλωση της Θεσσαλονίκης παραχωρήθηκε στους χριστιανούς οικόπεδο, κοντά στα παραλιακά τείχη, για να κτίσουν εκεί το μητροπολιτικό τους μέγαρο.

Το 1870, με την κατεδάφιση των παράλιων τειχών της Θεσσαλονίκης, διανοίχθηκε ο κάθετος δρόμος που αποτελεί τη σημερινή οδό Αγίας Σοφίας, ενώ συγχρόνως διαμορφώθηκε η σημερινή οδός Προξένου Κορομηλά, με την ευθυγράμμιση της παράλληλης προς την προκυμαία οδού. Με τον τρόπο αυτό, σχηματίστηκε η γωνία των οδών Αγίας Σοφίας και Προξένου Κορομηλά, στην οποία η ελληνική κοινότητα ανήγειρε στα 1881, σε οικόπεδο που ανήκε στην Μητρόπολη και με την οικονομική χορηγία του Δημητρίου Φιλίπποβιτς, εφόρου και ταμία της αντιπροσωπείας της κοινότητας, το πρώτο κτίριο που θα στεγάσει το Ελληνικό Προξενείο στη Θεσσαλονίκη, που τότε ανήκε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.

Η πυρκαγιά του 1890 προξένησε μεγάλες καταστροφές στο κεντρικό τμήμα της πόλης. Απώλειες υπέστη και το κτίριο του σημερινού μουσείου που οικοδομήθηκε και πάλι το 1893 για να στεγάσει έως το 1912 το Γενικό Προξενείο της Ελλάδας στη Θεσσαλονίκη. Σύντομα, με τα χρήματα που εισπράχθηκαν από τις ασφάλειες, τη δωρεά του Ανδρέα Συγγρού, και τη βοήθεια της ελληνικής κυβέρνησης, συγκεντρώθηκε το απαιτούμενο ποσό για την ανέγερση κτιρίων της ελληνικής κοινότητας.

Σε αυτά συγκαταλέγονταν μια νέα Μητρόπολη και δίπλα της ένα μεγαλοπρεπές νεοκλασικό κτίριο, σε σχέδια του γερμανού αρχιτέκτονα Έρνεστ Τσίλερ, κατάλληλο για προξενικό μέγαρο. Το Προξενείο θεμελιώθηκε τον Σεπτέμβριο του 1892 στη θέση του κατεστραμμένου κτιρίου και οι εργασίες ολοκληρώθηκαν τον Αύγουστο του 1893, με το συνολικό κόστος να ανέρχεται στις 2.000 οθωμανικές λίρες. Το 1894, το κτίριο νοικιάστηκε στο ελληνικό κράτος και εκεί εγκαταστάθηκε ο Έλληνας Πρόξενος Γεώργιος Δοκός, που είχε παρακολουθήσει τις εργασίες ανέγερσής του.

Στο κτίριο του Προξενείου, γνωστό ως «Κέντρο», εγκαταστάθηκαν επίλεκτοι αξιωματικοί, που ανέλαβαν ως «ειδικοί γραφείς», το ρόλο των επιτελών. Αυτοί ήταν οι ουσιαστικοί αποδέκτες των σχετικών αναφορών, εκτιμούσαν την κατάσταση, έδιναν οδηγίες, συναντούσαν εκκλησιαστικούς και εκπαιδευτικούς παράγοντες. Επιπλέον, το κτίριο του Προξενείου συχνά φιλοξενούσε Μακεδονομάχους που περνούσαν απαρατήρητοι από ένα παραπόρτι στη μάντρα, το οποίο χώριζε τον μητροπολιτικό ναό από το Προξενείο.

Μετά την απελευθέρωση της Μακεδονίας και την ενσωμάτωσή της στο ελληνικό κράτος, ολοκληρώνεται η λειτουργία της προξενικής υπηρεσίας. Το 1915 φιλοξενείται στο κτίριο η Γεωργική Τράπεζα Μακεδονίας, το 1917, και για τα επόμενα τρία χρόνια, στεγάζεται εκεί η Εθνική Τράπεζα, ενώ το 1923 στεγάζεται το 21ο Δημοτικό Σχολείο Θεσσαλονίκης. Την περίοδο της γερμανικής Κατοχής στο κτίριο διανέμεται συσσίτιο του Ερυθρού Σταυρού, ενώ στο τέλος του Εμφυλίου Πολέμου, και για λίγους μήνες, το υπόγειο μετατρέπεται σε κρατητήριο πολιτικών κρατουμένων. Τις επόμενες δεκαετίες φιλοξενεί τη νυχτερινή σχολή «Σχολή Θηλέων», και από το 1970 έως το 1982 το 43ο Δημοτικό Σχολείο. Από το 1982 μέχρι σήμερα το ιστορικό αυτό κτίριο στεγάζει το Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα.

Στο σήμερα

H Προξένου Κορομηλά είναι ένας, τυπικός αστικός δρόμος του κέντρου της Θεσσαλονίκης που άλλαξε πρόσωπο πολλές φορές στο πέρασμα των χρόνων. Mεγάλης διάστασης, γράφει την δική της ιστορία και μέχρι σήμερα αποτελεί πόλο έλξης γαστρονομικών hotspot, υπέροχων μικρών μπουτίκ, και στυλάτων καφέ. Τα τελευταία χρόνια, παρατηρείται έντονη δραστηριότητα κατά μήκος του δρόμου από φρέσκους designers μόδας.

Είναι ένας δρόμος τόσο ξεχωριστός που προσαρμόζεται κάθε φορά στο πέρασμα του χρόνου. Περπάτα κάτω από τις νεραντζιές της και απόλαυσε τη γαλήνη της. Θα σε εκπλήξει το πώς συνδυάζει αρμονικά παρόν και παρελθόν. Η βοή του κέντρου σταματά στην Μητροπόλεως τελικά.

Με πληροφορίες από https://imma.edu.gr/