Η καθημερινότητα ενός ατόμου με οπτική αναπηρία στην Θεσσαλονίκη

Η 15η Οκτωβρίου έχει καθιερωθεί ως παγκόσμια ημέρα Λευκού μπαστουνιού, με στόχο την διάδοση της μεγάλης σημασίας της χρήσης του, αλλά και την ευαισθητοποίηση του κοινού απέναντι στα καθημερινά προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα άτομα με προβλήματα όρασης και στην προσπάθειά τους για μια ανεξάρτητη διαβίωση. 

Πόσο εύκολο είναι ένα άτομο με οπτική αναπηρία να είναι ανεξάρτητο σε μια πόλη σαν την Θεσσαλονίκη. Ποιες οι καθημερινές δυσκολίες  και ποια είναι τελικά η λύση του προβλήματος; 

Ο Στράτος Εγγλέζος είναι 27 ετών και ζει στην Θεσσαλονίκη τα τελευταία 10 χρόνια. Σπούδασε παιδαγωγικά και αυτή την στιγμή εργάζεται ως τηλεφωνητής σε νοσοκομείο και ασχολείται ερασιτεχνικά με το ποδόσφαιρο τυφλών. Έχει σκύλο-οδηγό, του αρέσει να πηγαίνει σε κλαμπ, να ασχολείται με την γυμναστική, έχει ταξιδέψει σε αρκετές χώρες της Ευρώπης, κυρίως λόγω της ομάδας και τον εκνευρίζει όταν οι άνθρωποι δεν απευθύνονται σε αυτόν, αλλά στο άτομο που τον συνοδεύει, όταν τον συνοδεύει δηλαδή κάποιος( ναι αυτό είναι κάτι που συμβαίνει σε αρκετά άτομα με προβλήματα όρασης και κάποια στιγμή πρέπει να σταματήσει).  

Και αυτή είναι μια μικρή εισαγωγή για τον Στράτο, για να καταλάβουμε και να κατανοήσουμε, τα αυτονόητα δηλαδή, ότι πρόκειται για ένα νέο παιδί που δεν έχει κάποια ιδιαίτερη διαφορά από εσένα και εμένα. Σπούδασε, εργάζεται, έχει χόμπι και ζει μια καθημερινότητα όπως όλοι μας, με την μόνη διαφορά ότι η καθημερινότητα αυτή είναι πιο δύσκολη, επειδή εμείς την κάνουμε πιο δύσκολη και σε αυτόν και στα άλλα άτομα με προβλήματα όρασης που ζουν στην Θεσσαλονίκη.  

«Ζω αρκετά χρόνια στην Θεσσαλονίκη. Γενικότερα, τα τελευταία χρόνια έχει καλυτερεύσει αρκετά η κατάσταση. Μπορεί κάποιο άτομο να είναι ανεξάρτητο, αλλά σε προσβάσιμες περιοχές, όπως είναι το κέντρο και ανατολικές περιοχές, όπου βρίσκεται και η σχολή τυφλών. Περιοχές δηλαδή που έχουν λάβει υπόψη ότι υπάρχουν άτομα με προβλήματα όρασης. Στα υπόλοιπα μέρη χρειάζεται ακόμη πολύ δουλειά». 

Τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο ίδιος και οποιοδήποτε άτομο με προβλήματα όρασης, έχουν γίνει μια καθημερινότητα πλέον.

Γι’ αυτό κινήσεις όπως η τοποθέτηση τραπεζοκαθισμάτων από μαγαζιά πάνω σε μεγάλο μέρος πεζοδρομίων ή ακόμη και στους οδηγούς όδευσης τυφλών, είναι κάτι που δεν τον εκνευρίζει πλέον αλλά πιο πολύ θα τον αγχώσει γιατί δυσκολεύει την μετακίνησή του. Άλλα προβλήματα που δυσκολεύουν την καθημερινότητά του είναι η στάθμευση οχημάτων πάνω στα πεζοδρόμια, τα μικρά πεζοδρόμια, η απουσία ηχητικών και φωτεινών σηματοδοτών, κάτι εξαιρετικά επικίνδυνο για ένα άτομο με προβλήματα όρασης, το οποίο δεν είναι έμπειρο στην κινητικότητα. 

«Έχει προκύψει και ένα καινούριο πρόβλημα με την αστική συγκοινωνία της Θεσσαλονίκης. Με την προσθήκη των καινούριων λεωφορείων δεν υπάρχουν αρκετές ηχητικές ειδοποιήσεις, οπότε είτε θα πρέπει να ρωτήσω κάποιον, είτε να μετρήσω τις στάσεις για να υπολογίσω που θα κατέβω.

Δεν υπάρχει καθολικός σχεδιασμός για άτομα με προβλήματα όρασης στην πόλη. Βέβαια, οι αναπλάσεις στους δρόμους (σημαντική σημείωση τα άτομα με προβλήματα όρασης τα διευκολύνουν πολύ οι κάθετοι και οριζόντιοι δρόμοι) και η  υποχρεωτικότητα οδηγών τυφλών έχουν καλυτερεύσει την κατάσταση, αλλά εξακολουθεί να υπάρχει έλλειψη παιδείας οπότε το μηχανάκι θα είναι παρκαρισμένο στο πεζοδρόμιο και τα τραπεζοκαθίσματα πάνω στους οδηγούς τυφλών».

Και επανερχόμαστε για μια ακόμη φορά στο πόσο σημαντική είναι η παιδεία, η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση γύρω από τέτοιου είδους θέματα. Γιατί δυστυχώς και αυτή είναι η σκληρή αλήθεια, εμείς δυσκολεύουμε την καθημερινότητα αυτών των ανθρώπων και μάλιστα τους έχουμε αναγκάσει να αντιμετωπίζουν όλες αυτές τις δυσκολίες σαν καθημερινότητα. Ελλάδα 2021. 

Επιπλέον, ο Στράτος τόνισε το πόσο σημαντικοί είναι η αγωγή κινητικότητας και προσανατολισμού, κάτι στο οποίο έχουμε έλλειψη στην Ελλάδα, καθώς είναι πολύ λίγοι και βρίσκονται μόνο στις μεγάλες πόλεις. 

«Γενικότερα, υπάρχει δυνατότητα για εκπαιδευτική κινητικότητα. Χρειάζονται οι συγκεκριμένοι άνθρωποι. Ένας τυφλός δεν μπορεί να βγει ξαφνικά έξω μια μέρα μόνος του». 

Ο Μπρούνο και οι σκύλοι οδηγοί 

Τα τελευταία τρία χρόνια ο Στράτος έχει και έναν σκύλο- οδηγό, τον Μπρούνο. 

«Οι σκύλοι οδηγοί είναι κάτι καινούριο στην Ελλάδα. Η εκπαίδευση είναι ακριβή, γι’ αυτό προχωράει τόσο αργά, δεν είναι πολλοί αυτοί που έχουν σκύλο οδηγό. Το άτομο με οπτική αναπηρία περνάει από αξιολόγηση, πρέπει να δουν αν ταιριάζεις με τον σκύλο και φυσικά πρέπει να είσαι ανεξάρτητος, να μπορείς να το φροντίζεις.

Η καθημερινότητα με ένα σκύλο οδηγό είναι σαφώς καλύτερη. Όλα είναι πιο γρήγορα και φυσικά πιο ασφαλή. Με το λευκό μπαστούνι πρέπει το άτομο να ανιχνεύσει το εμπόδιο και να το προσπεράσει. Ενώ τώρα το κάνει ο σκύλος αυτό. Είναι και ασφαλέστερο από την άποψη ότι ο σκύλος- οδηγός ανιχνεύει και τα ψηλά εμπόδια που το μπαστούνι δεν μπορεί να το κάνει, όπως κλαδιά, μπαλκόνια. Φυσικά, για να κάνει σωστά την “δουλειά” του, πρέπει και το ίδιο το σκυλί να έχει χώρο στο πεζοδρόμιο». 

Κάτι που τόνισε ο Στράτος και είναι πολύ σημαντικό είναι το γεγονός πως πολλοί άνθρωποι εκεί έξω δεν γνωρίζουν πως οι σκύλοι- οδηγοί επιτρέπονται ΠΑΝΤΟΥ.

«Πολύς κόσμος δεν το γνωρίζει και έχω αναγκαστεί πολλές φορές να μαλώσω και να τσακωθώ γι’ αυτό τον λόγο. Αν και έχει καλυτερεύσει η κατάσταση, στα λεωφορεία δεν υπάρχει πλέον θέμα, σε πολλά μαγαζιά αντιμετωπίζουμε πρόβλημα». 

Ρωτάς, μαθαίνεις, ενημερώνεσαι… 

Πόσες φορές θες να βοηθήσεις ή να μιλήσεις σε ένα άτομο με πρόβλημα όρασης αλλά κομπλάρεις γατί φοβάσαι ότι μπορεί άθελα σου να τον προσβάλεις ή να τον φέρεις σε δύσκολη θέση με κάτι που θα πεις; 

«Αν μπορούσα να πω κάτι που θα ακουστεί σε όλους και να περάσω ένα μήνυμα θα ήταν να μην φοβάται ο κόσμος να μας μιλήσει. Το πρόβλημα είναι αποδεκτό, από όσους κυκλοφορούμε εκεί έξω. Δεν θα πρέπει να φοβούνται να μας απευθύνουν τον λόγο. Έμενα προσωπικά μου αρέσει να με ρωτάνε πράγματα και σχετικά με αυτό γιατί έτσι μαθαίνουν και οι ίδιοι. Ρωτάς, μαθαίνεις, ενημερώνεσαι. Τα άτομα με προβλήματα όρασης είναι άνθρωποι όπως όλοι, απλά με μια αναπηρία η οποία με κατάλληλα βοηθήματα και παροχές μπορεί να ξεπεραστεί και να κάνει το άτομο πλήρως λειτουργικό». 

Και θα κλείσω γίνοντας ίσως γραφική, αλλά πόσο σημαντική είναι αυτή η παιδεία και πόσο έλλειψη αυτής έχουμε σε αυτή την χώρα, αν και ζούμε στο 2021. Πόσο πιο εύκολη θα ήταν η ζωή των ανθρώπων με οποιοδήποτε είδος αναπηρίας αν είχαμε λάβει την σωστή ενημέρωση και είχαμε μια μικρή δόση ενσυναίσθησης.

Και όλα ξεκινάνε από το σχολείο. Και όχι από τον δάσκαλο που θα μας πει ότι “ναι παιδιά όλοι είμαστε ίσοι”, αλλά από το ίδιο το άτομο με πρόβλημα όρασης που θα σου μιλήσει για την ζωή του και θα σου δώσει να καταλάβεις ότι είναι το ίδιο λειτουργικό με εσένα, ότι έχει μια καθημερινότητα σαν την δική σου, με δυσκολίες μεν που μπορούν να ξεπεραστούν δε και πως είναι και στο δικό μας το χέρι να ξεπεραστούν, αν ευαισθητοποιηθούμε έστω και λίγο. Και κάτι τελευταίο. Καλό θα ήταν να μην θυμόμαστε τα συγκεκριμένα άτομα μόνο τις παγκόσμιες ημέρες, δεν υπάρχουν μόνο τότε.