Κτίρια Εντός: Οικία Οσμάν Αλή Μπέη – Κέντρο Βυζαντινών Ερευνών Α.Π.Θ.

Το “Κτίρια Εντός” είναι ένα φωτογραφικό οδοιπορικό σε ιστορικά και σημαντικά κτίρια της Θεσσαλονίκης (παλαιά και νεότερα), το οποίο έχει σκοπό να δώσει την ευκαιρία σε όλους μας να θαυμάσουμε τις εσωτερικές αρχιτεκτονικές τους ιδιαιτερότητες. Κτίρια τα οποία όλοι μας βλέπουμε καθημερινά απ’ έξω, όμως ελάχιστες φορές βρισκόμαστε μέσα σε αυτά. Ακόμη και να βρεθούμε εντός τους, θα είναι στα πλαίσια κάποιας εκδήλωσης ή έκθεσης μαζί με κόσμο.

Το “Κτίρια Εντός” μας δίνει την ευκαιρία να απολαύσουμε όλα αυτά τα αρχιτεκτονικά στολίδια της Θεσσαλονίκης, σα να είμαστε μόνοι μας μέσα σε αυτά. Σκοπό έχει να αναδείξει το αρχιτεκτονικό όραμα των ανθρώπων που τα σχεδίασαν, πέρα από την εκάστοτε σημερινή τους χρήση. Βασική αρχή του οδοιπορικού αυτού είναι να βρεθούν σε πρώτο (φωτογραφικό) πλάνο οι γραμμές, οι συμμετρίες και τα μοτίβα των κτιρίων αυτών και όχι η έμφαση σε διακοσμητικές λεπτομέρειες με φωτογραφίες πορτραίτου.

Οικία Οσμάν Αλή Μπέη

Ιστορικά στοιχεία

Χτίστηκε το 1896, σε σχέδια του Frederic Charnot για να στεγάσει τον Οσμάν Αλή Μπέη.

Στεγάζει τον Μπέη, το 1908 εξαγοράζεται από το Βουλγαρικό κράτος, το 1913 φιλοξενείται ο βασιλιάς της Βουλγαρίας Φερδινάνδος Β’ και από το 1914 λειτουργεί εκεί το Βουλγαρικό προξενείο. Το 1915, επιτάσσεται από τους Συμμάχους οι οποίοι βγάζουν σε πλειστηριασμό τα έπιπλα και καταστρέφουν το βουλγαρικό αρχείο.

Μετά την ήττα των Βούλγαρων και την αποχώρηση τους από την Θεσσαλονίκη το κτίριο στεγάζει το ορφανοτροφείο Μέλισσα, που φιλοξενεί παιδιά προερχόμενα από την Μικρασιατική Καταστροφή (1922). Στο διάστημα 1941-1945 το κτίριο καταλαμβάνεται από ξένους εισβολείς αλλά με την λήξη του Β Παγκοσμίου τα παιδιά επιστρέφουν στο κτίριο.

Ο σεισμός του 1978 προκαλεί μεγάλες ζημιές στο οίκημα και το ορφανοτροφείο μεταφέρεται μόνιμα πλέον σε άλλο χώρο. Εν τω μεταξύ, έχει ήδη πουληθεί στο Ελληνικό κράτος, το οποίο και το αφήνει έρμαιο στα χέρια καταληψιών.

Οι καταληψίες προκαλούν σοβαρές φθορές στο κτίριο, το οποίο ευτυχώς αποκαθίσταται το 1998 και επαναλειτουργεί πλέον ως Κέντρο Βυζαντινών Ερευνών. Χαρακτηρίστηκε διατηρητέο το 1977.

Αρχιτεκτονικά στοιχεία

Διώροφη κατοικία με ημιυπόγειο, δείγμα εκλεκτικισμού της εποχής. Οι όψεις είναι απόλυτα συμμετρικές ως προς τον κάθετο άξονά τους και οι σκάλες επιβλητικές και στις δύο εισόδους της.

Παρατηρούμε πολλά ανάγλυφα διακοσμητικά στοιχεία, όπως τα αετώματα σε κάθε παράθυρο, τα διακοσμητικά κλειδιά πάνω από τα ανοίγματα, οι πεσσοί, τα επίκρανα, τα περίτεχνα μαρμάρινα φουρούσια που στηρίζουν τον εξώστη.

Ο πρώτος με τον δεύτερο όροφο παρουσιάζουν διαφορετική εξωτερική διακόσμηση. Επίσης, στις οροφές των εξωστών της νότιας όψης παρατηρούμε οροφογραφίες. Οι οροφές στο εσωτερικό ήταν επίσης διακοσμημένες με νωπογραφίες.

* Πηγή πληροφοριών: Η Θεσσαλονίκη εκτός των τειχών, Εικονογραφία της συνοικίας των εξοχών, 1885-1912, Β. Κολώνας

* Η φωτογράφιση έγινε με την άδεια του Κέντρου Βυζαντινών Ερευνών του Α.Π.Θ.