Μια μυθική νύχτα στην Αβάνα πριν είκοσι χρόνια

Εικόνες: Διονύσης Ρούσσος

Αύγουστος 2000. Ταξίδι στην Κούβα. Με την άφιξη μας στην Αβάνα βλέπουμε στο ξενοδοχείο μας μια αφίσα που γράφει: Buena Vista Social Club για πρώτη φορά στην Αβάνα!

Μας φαίνεται σχεδόν παρανοϊκό: Η μουσική σύμπραξη που εκφράζει την καρδιά της κουβανέζικης μουσικής να μην έχει παίξει ποτέ στην Κούβα;

Ρωτάμε στη ρεσεψιόν του ξενοδοχείου. Ναι μας λέει ο υπάλληλος, είναι η πρώτη φορά που θα εμφανιστούν και όλος ο κόσμος τους περιμένει με τρομερή ανυπομονησία. Που μπορούμε να βγάλουμε εισιτήρια ρωτάμε. Σε μας απαντά.

Τα πολυπόθητα εισιτήρια κοστίζουν πενήντα cents για τους Κουβανούς και δέκα δολάρια για τους ξένους. Είναι κάτι άσπρα χαρτάκια που γράφουν πάνω Teatro Carl Marx. Το ραντεβού είναι για τις 11 Αυγούστου.

Οι εξαιρετικοί  Juan de Marcos Gonzalez και Ry Cooder, ένωσαν σε ένα δίσκο φόρο τιμής στη μουσική της Κούβας τους σπουδαίους και για αρκετούς ξεχασμένους μεγάλους μουσικούς Compay Segundo (vocals, guitar, congas), Eliades Ochoa (vocals, guitar), Ibrahim Ferrer (vocals, bongos, clave), Ry Cooder (acoustic & electric slide guitars, guitar, oud, bolon, mbira, percussion), Ruben Gonzalez (piano), Juan de Marcos Gonzalez (conductor, guiro, background vocals), Julio Alberto Fernandez (vocals, maracas), Manuel “Puntillita” Licea (vocals, congas, and a friend of Chacha’s), Omara Portuondo (vocals), Benito Suarez Magana (guitar), Barbarito Torres (laoud), Manuel “Guajiro” Mirabal (trumpet), Orlando “Cachaito” Lopez, Salvador Repilado Labrada (bass), Joachim Cooder (drums, udu drum, dumbeck, conga), Alberto “Virgillo” Valdes (maracas, background vocals). Ο δίσκος ηχογραφήθηκε στα Egrem Studios της Havana το Μάρτιο του 1996 ενώ ο Βέντερς έκανε την ιστορία ταινία.

Με την αρχική σύνθεση και το υλικό του δίσκου, αλλά και αντικαταστάσεις μετά το θάνατο πολλών μουσικών αργότερα έκαναν το γύρο του κόσμου. Και ενώ από το 1996 μέχρι το 2000 είχαν παρουσιαστεί σε πολλές μητροπόλεις της Δύσης, στον τόπο που γεννήθηκαν οι Buena Vista, στην Αβάνα, δεν είχαν εμφανιστεί. Το πώς τους περίμενε ο κουβανέζικος λαός δεν περιγράφετα,ι όπως επίσης και το τι νοιώσαμε εμείς για το jack pot που μας κλήρωσε εκείνο το ταξίδι.

Φτάσαμε στο θέατρο μισή ώρα πριν τη συναυλία. Οι Κουβανοί περίμεναν υπομονετικά στην ουρά, μαζί τους και μεις. Κατά τη διάρκεια της αναμονής ακούω από την άλλη πλευρά της ουράς μια φωνή σε άπταιστα ελληνικά να με φωνάζει: Τούλας, τι κάνεις εδώ ρε φίλε; Η έκπληξη φυσικά ήταν τεράστια. Στην άλλη άκρη του κόσμου, στην Καραϊβική, στην ουρά του μυθικού θεάτρου Καρλ Μαρξ κάποιος με γνώρισε μέσα στην ουρά και με φώναζε. Ήταν ο Διονύσης Ρούσσος, εξαιρετικός Θεσσαλονικιός μουσικός που εκτιμώ πολύ και μέλος των Χειμερινών Κολυμβητών. Ήταν με μια παρέα Θεσσαλονικιών περίμεναν να μπουν στη συναυλία!

Κάποια στιγμή φτάσαμε στην πόρτα και μπήκαμε στο ιστορικό θέατρο με τις φθαρμένες πια βελούδινες καρέκλες. Το θέατρο υποβλητικό. Ξακουστό ως Teatro Blanquita μετονομάστηκε σε  Καρλ Μάρξ μετά την επανάσταση του Κάστρο. Χωρητικότητας 5500 ατόμων, στην  πλατεία και τον τεράστιο εξώστη, φιλοξενεί κυρίως αστέρια της τοπικής μουσικής σκηνής της Καραϊβικής ενώ το 2001 φιλοξένησε τους  Manic Street Preachers,  συναυλία που είχε παρακολουθήσει και ο ίδιος ο Φιντέλ, όπως και στη συναυλία του Λιμπεράτσε το 1956, ο Billy Joel στη δεκαετία του 80 και οι Rick Wakeman και Air Supply το 2005.

Ένα μεγάλο πανό στην είσοδο, με κίτρινα γράμματα, έγραφε το όνομα τους. Τη σκηνή πλαισίωνε μια τοιχογραφία που σχεδίασε ο Frémez για το Open Tribunes.

Καθίσαμε ανάμεσα σε χιλιάδες Κουβανούς, στην πλειοψηφία τους ηλικιωμένους που σε λίγο θα μας έβαζαν τα γυαλιά. Άνθρωποι που είχαν ευτυχήσει να δουν τους περισσότερους της σκηνής στο ξεκίνημα τους 30-40 χρόνια πριν και φυσικά θέλησαν να τους θυμούνται, ηλικιωμένοι και οι ίδιοι όντας στο φινάλε τους. Η αποθέωση του “son” — παραδοσιακού Afro-Cuban ορχηστρικού ήχου,

Με τις πρώτες νότες που ξεχύθηκαν από τη σκηνή οι Κουβανοί σηκώθηκαν όρθιοι μπροστά στα καθίσματα και δεν ξανακάθισαν παρά ελάχιστες στιγμές.

Το χειροκρότημα της υποδοχής ήταν μυθικό. Ο Jesús Aguaje Ramos στο τρομπόνι, ο Orlando Cachaíto López να γρατσουνίζει και να χτυπάει τα διπλά μπάσα, ο θρύλος πιανίστας Ruben Gonzalez, στα 81 του, ο Yaco Pastorius, o Irakere Javier Zalba, ο Guajiro Mirabal, ο Ibrahim Ferrer, ένας αληθινός πρίγκιπας, ο μυθικός Αρσένιο Ροντρίγκεζ και ο Φουστίνο Ελ Γκουαϊμπέρο Οράμας. Η απόλυτη ντίβα, η θεά Omara Portuondo, με το class μιας Ella Fitzgerald ή μιας Sara Vaughn στην καλύτερη της στιγμή.

Εκείνη τη νύχτα δεν την ξέχασε κανείς μας. Συμπληρώνονται είκοσι χρόνια ακριβώς σε λίγες μέρες. Όσοι τυχεροί ”κοινωνήσαμε” αυτή την απίστευτη συγκίνηση των κουβανών για το καμάρι της πατρίδας τους, αυτή τη θρυλική μουσική σύμπραξη που χρωστάμε στον Βέντερς και τον Ράι Κούντερ νομίζω ότι νοιώθουμε ευλογημένοι. Η πρώτη συναυλία των Buena Vista Social Club  στην Κούβα άνηκε πια στην ιστορία.

Όταν βγήκαμε έξω με απίστευτα χαμόγελα ευτυχίας και ηλικιωμένες Κουβανές και Κουβανούς να χορεύουν στο δρόμο ώρες μετά η χαρά μας ακολούθησε για ώρες. Ο Διονύσης Ρούσσος αποτύπωσε με το  φακό του τη μυθική βραδιά και οι εικόνες που βλέπετε εδώ έσωσαν κάτι από τη μαγεία της.

Την επομένη έφευγαν για συναυλίες στην Ιαπωνία ενώ θα ακολουθούσε μήνες μετά η νότια Αμερική. Δεκάξι χρόνια αργότερα, το Μάιο του 2016 έδωσαν στο ίδιο θέατρο της Αβάνας το αποχαιρετιστήριο show τους.