Η μυρωδιά του φόβου

‘Εχει μια μυρωδιά το θέατρο. Εσύ νομίζεις πως είναι από τις χιλιάδες παραστάσεις, τα πολυφορεμένα, φαντασμαγορικά κοστούμια, τα σκονισμένα βιβλία και σενάρια, τα παπούτσια που τρίβονται στο ξύλο, το δράμα των ηρώων των έργων, ο ιδρώτας, τα δάκρυα και το αίμα των ηθοποιών που έτρεξαν τη σκηνή του. Δεν είναι όμως.

Λέξεις: Βαρβάρα Δουμανίδου

Είναι η μυρωδιά του φόβου τους. Από εκείνον που σιώπησε μπροστά στην πρώτη ταπείνωση. Από εκείνη που φοβήθηκε τον σπουδαίο ηθοποιό όταν εκείνος τη μείωνε επανειλημμένα, από το παιδί της επαρχίας, που όλο λαχτάρα στάθηκε μπροστά σε μια ακρόαση και του πετσόκοψαν τα φτερά, γιατί τη θέση του την είχαν για το παιδί του τάδε πολιτικού ή ηθοποιού, του κοριτσιού που κλειδώθηκε στο καμαρίνι για να κλάψει μετά από τη σεξουαλική επίθεση που δέχτηκε, εκείνων που τα φιλιά των συμπρωταγωνιστών τους, ήταν πιο πραγματικά από ότι έπρεπε, εκείνων που έμαθαν απότομα τι είναι σεξουαλική χάρη, πως παίρνεις ρόλο, τι πρέπει να κάνεις για να μπεις στο θίασο, από ποιο κρεβάτι πρέπει να περάσεις για να γίνεις πρωταγωνιστής.

Η μυρωδιά του φόβου για τους εμμονικούς, χειριστικούς, επηρμένους καθηγητές, σκηνοθέτες, συμπρωταγωνιστές. Τη νιώθεις τη μυρωδιά μπαίνοντας, όταν σου χαμογελά με ευγένεια η ταξιθέτρια. Αλλά δεν την αναγνωρίζεις. Και δεν θέλεις κιόλας.

Όπως φαίνεται, χρειαζόμασταν λίγη ησυχία. Ίσως έπρεπε να κλείσουμε για λίγο τα θέατρα, να σηκώσουμε σκηνικά, να καθαρίσουμε κάτω από τις καρέκλες τις αράχνες, να πλύνουμε υφάσματα και κουίντες, να βάψουμε καμαρίνια και φουαγιέ, να αερίσουμε τα βεστιάρια, να σφουγγαρίσουμε τη σκηνή.

Και αφού τα κάνουμε όλα αυτά να καθίσουμε ήσυχοι στο πίσω μέρος της πλατείας και να περιμένουμε τα φαντάσματα να βγουν. Γιατί τα φαντάσματα θέλουν ησυχία. Αγαπούν το σκοτάδι και τις σκιές. Δεν θέλουν φώτα.

Το θέατρο όμως είναι φώτα Και είναι λαμπερά, αστραφτερά, χρωματιστά φώτα. Ήρθε η ώρα λοιπόν, να κατεβάσουμε τους προβολείς, να καθαρίσουμε καλά τα τζάμια τους και τα φίλτρα τους και να τα ξαναβάλουμε στη πρίζα. Να ανέβουμε στο ηλεκτρολογείο και να σηκώσουμε όλους τους διακόπτες. Να λούσουμε τη σκηνή με φως.

Δεν ξέρω πως θα είναι μετά. Και όχι το θέατρο δεν θα γίνει εύκολο ξαφνικά. Το θέατρο είναι δύσκολο και θα παραμείνει σκληρό. Πρέπει όμως να πετάξει από πάνω του όλα εκείνα τα βαρίδια του παρελθόντος. Να πέσουν τα βάθρα και οι θρόνοι λατρείας, να περιθωριοποιηθούν οι νάρκισσοι, οι ματαιόδοξοι και οι εγωμανείς, να αναγνωρίσουμε τους πραγματικούς εργάτες της τέχνης και όχι τους εργατοπατέρες, να κόψουμε τα δεσμά του νεποτισμού, των πελατειακών σχέσεων και της πολιτικής σκοπιμότητας.

Να δώσουμε δύναμη στους ανθρώπους του χώρου να μιλήσουν για ό,τι τους συνέβη. Να ενδυναμώσουμε τους νέους ηθοποιούς να κόβουν με θάρρος κάθε παρέκκλιση από το ιερό μονοπάτι του θεάτρου. Να εξηγήσουμε πως δεν χρειάζεται να κάνεις τα πάντα για ένα ρόλο. Να δώσουμε επιτέλους τα εύσημα (και τα χρήματα) σε εκείνους που κάνουν τη δουλειά τους ήσυχα, με ευγένεια και σεβασμό.

Με ήθος και ευπρέπεια, με το βάρος της ιστορίας μας, που μας στοιχειώνει αιώνες τώρα, να αφήσουμε το θέατρο και τους ανθρώπους του, να αναπνεύσουν ξανά, ελεύθερα, δημιουργικά. Να σηκώσουμε τους διακόπτες και να φωτίσουμε καμαρίνια, παρασκήνια, προσκήνια και πλατεία.

Να ανάψουμε τα φώτα της σκηνής και να βάλουμε να παίζει ξανά και ξανά το Ηθοποιός, σημαίνει Φως, μήπως και θυμηθούμε.

Έτσι, για χάρη του Μάνου για το Τέρας που έλεγε.

* Η Βαρβάρα Δουμανίδου είναι ηθοποιός, και σκηνοθέτης στη θεατρική ομάδα Θέατρο του Άλλοτε, δασκάλα θεάτρου και καλλιτεχνική διευθύντρια στα θεατρικά εργαστήρια της ΧΑΝΘ και στο Ωδείο Βορείου Ελλάδος. Διατηρεί επίσης και τα προσωπικά της τμήματα στο κέντρο της Θεσσαλονίκης.