Οι νέες ιδέες

Το βιβλίο του Σεπτεμβρίου και πιθανώς του Φθινοπώρου κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Πόλις κι είναι κατά την ταπεινή μου άποψη “Οι νέες ιδέες” των Ρεμί Νουαγιόν και Φιλίπ Βιόν-Ντυρύ σε μετάφραση της Βάλιας Καϊμάκη.

Πρόκειται για δύο νέους Γάλλους, λίγο μετά τα τριάντα που νωρίτερα έγραψαν το “Face aux chocs ecologiques”. Με την πρώτη μου επαφή με τη νέα θεωρητική περιδιάβαση έμεινα για αρκετή ώρα στο άρτια επιμελημένο εξώφυλλο. Αποτελεί έργο σπάνιας καλλιτεχνικής αισθητικής (Untitled 1977) της Helena Almeida. Ανοίγοντας την πρώτη σελίδα σκέφτηκα: Τι μπορεί να θέλουν να επικοινωνήσουν σε όλους εμάς αυτοί οι άνθρωποι;

Ξεκίνημα με το εγγυημένο, συμπληρώνω και καθολικό εγγυημένο εισόδημα. Τα πρώτα “πειράματα” έχουν ήδη αρχίσει. “Χωρίς εισόδημα, δεν υπάρχει πολίτης”. Από την μία η μείωση των διευρυμένων ανισοτήτων, από την άλλη η παγίδα της “οκνηρίας”. Η ανάλυση των δύο πολιτικών επιστημόνων γι΄αυτό το μείζον θέμα είναι διεξοδική και πολυδιάστατη. Στο μυαλό μου έρχεται ο Κώστας από την Κρήτη που βρίσκεται στον Σαν Φρανσίσκο. Ο πρωταγωνιστής από το νέο βιβλίο του Γ.Βαρουφάκη, “Αnother Now”. Παράλληλα σκέφτομαι τον διάλογο ανάμεσα σε Κεν Λόουτς και Εντουάρ Λουί (“Διάλογος για την Τέχνη και την Πολιτική”) και συνειρμικά φτάνω στον Γκαϊ Στάντινγκ, καθηγητή SOAS στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου (“Βασικό Εισόδημα: Πώς θα το επιτύχουμε”;).

Ένας ιδιόμορφος διάλογος που προκύπτει μέσα από μία συνολική μελέτη. Στο δεύτερο κεφάλαιο έχουμε τα “κοινά”. Γνωρίζουμε τις περιφράξεις. “Ο κόσμος μετατράπηκε σε εμπόρευμα. Η ιεραρχία αντιστράφηκε: Η κοινωνία ενσωματώθηκε στην οικονομία”. Στόχος μας πρέπει να είναι να επανεντάξουμε την οικονομία στην κοινωνία. Από εκεί στην υβριδοποίηση της Δημοκρατίας”. Γράφεται πως ξεκινάει από τη γειτονιά κι αυτή είναι μία μεγάλη αλήθεια. Κίνδυνοι όπως το “democratic washing” θα υπάρχουν πάντα, η κλήρωση όμως από την άλλη θεωρείται παρακινδυνευμένη. Ξεχωριστό κεφάλαιο αφιερώνεται στα ζώα, ενώ λίγο αργότερα θα γίνει αναφορά και στο περιβάλλον. Προσπαθώ να γράψω όσα λιγότερα μπορώ για να έχετε τη χαρά να τα ανακαλύψετε.

Σημαντικό κεφάλαιο στη συλλογιστική πορεία των συγγραφέων αποτελεί ο “Διανθρωπισμός”. Κάπου εδώ οφείλω να κάνω μία αναφορά στο έργο του Νώε Χαράρι, “Homo Deus”. Νομίζω έχει συλλάβει ιδανικά αυτήν την ιδιαίτερη έννοια μιλώντας για τον συνδυασμό της Βιοτεχνολογίας και της Τεχνητής Νοημοσύνης. Εδώ όμως θα λέγαμε πως το είδος μας διαπράττει ΥΒΡΙΝ, καθώς περνάμε στον μετα-ανθρωπισμό. Αν θα το πληρώσει θα το κρίνει ο ιστορικός του μέλλοντος. Ξεχωριστό ενδιαφέρον έχει το κεφάλαιο που εξηγεί αναλυτικά τη λειτουργεί bitcoin-blockchain και δίνει την πολιτική του προέκταση. Η κυριαρχία των αλγορίθμων στο μεγαλείο της στην Ανθρωπόκαινο εποχή. Σχήμα οξύμωρο. Δεν καταναλώνουμε πλέον, εξαντλούμε τα τελευταία αποθέματα κυριολεκτικά και μεταφορικά.

Τι μορφή επομένως παίρνουν τα κινήματα σήμερα και πού εδράζονται; Μήπως η δράση μεταβαίνει στον κυβερνοχώρο; H ολισθηρότητα της έννοιας του λαϊκισμού κι η αποφυγή της παγίδας των δύο άκρων. Ο καπιταλισμός της πλατφόρμας, η “ουμπεροποίηση” αν θέλετε που “παίζει” των παιχνίδι των ελίτ και διαρρηγνύει εργασιακές σχέσεις ετών και κατ΄επέκταση δικαιώματα που κερδήθηκαν με αγώνες κι αίμα. Όλα αυτά που επιγραμματικά αναφέρω δεν αποτελούν επεισόδια κάποιας σειράς επιστημονικής φαντασίας, αλλά μία νέα σύνθετη πραγματικότητα που διαμορφώθηκε. Μένει να φανεί η επίδραση των συνεπειών της πανδημίας σε όλα αυτά. Υπάρχει επιστροφή ή θα συμμετέχουμε όλοι με τον ρόλο μας στο “μάτριξ”;

Mένω εντυπωσιασμένος από το υψηλό επίπεδο των δύο αυτών παιδιών. Η σφαιρική τους μόρφωση “τρομάζει” και ταυτόχρονα με κάνει να αισιοδοξώ πως η δική μου γενιά είναι ικανή να συλλάβει τους συσχετισμούς που διαμορφώνονται σε παγκόσμια κλίμακα. Από την επιστήμη στην τέχνη, από το πεδίο εξειδίκευσή τους στον Κινηματογράφο και το Θέατρο. Φαίνεται πως αγαπούν τη γνώση κι εκτιμούν την ποιότητα. Δημοσιογράφοι, Διανοούμενοι, κορυφαίοι Επιστήμονες συνεχείς αναφορές. Αφορμή για περαιτέρω έρευνα και περισυλλογή. Αφιερώστε του τον χρόνο που του αξίζει.