She’s Gone: Μία έκθεση με τα άδεια ρούχα 12 θυμάτων γυναικοκτονιών

Εικόνες: Πρακτορείο SOOC και Keren Goldstein

Ένα πράσινο T- shirt μαζί με ένα φουλάρι και ένα τζιν, μία μαύρη μπλούζα μαζί με μία ζακέτα, μία άσπρη παραδοσιακή ινδική φορεσιά με τιρκουάζ λεπτομέρειες και το σακάκι της Ελένη Τοπαλούδη κρέμονται όλα στην έκθεση “She’s Gone”στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης.

Πίσω από την έκθεση βρίσκονται οι Ισραηλινοί δημιουργοί Keren Goldstein, σκηνοθέτριά ντοκιμαντέρ και ακτιβίστρια κατά της έμφυλης βίας και ο Adi Levy, συν-διευθυντής της έκθεσης και σχεδιαστής.

Όσο περιφέρεσαι ανάμεσα στα κρεμασμένα προσεκτικά ρούχα των γυναικών από πίσω ακούγονται νανουρίσματα σε διάφορες γλώσσες. Ένας φόρος τιμής για τα θύματα θα μου εξηγήσει αργότερα η Keren. Τα συναισθήματα ανάμεικτα οργή, θυμός, λύπη, στεναχώρια. Σε κάθε ρούχο βρίσκεις και ένα καρτελάκι με το όνομα του θύματος, την ημερομηνία, τον τρόπο και το όργανο της δολοφονίας, καθώς και την ποινή στον δράστη αν τυχόν έχει διαλευκανθεί η υπόθεση.

Η ατμόσφαιρα είναι βαριά τα νανουρίσματα εναλλάσσονται, μία στα αραβικά, στα ελληνικά, στα ρωσικά, ακούγονται σαν μοιρολόγια λόγω της κατάστασης. «Η επιλογή των νανουρισμάτων είναι βασικά για να αφιερώσουμε ένα τελευταίο φόρο τιμής στις άτυχες γυναίκες, αλλά και για να σηματοδοτήσουμε το γεγονός ότι πρόκειται για ένα παγκόσμιο φαινόμενο. Γι’ αυτό υπάρχουν τραγούδια σε πολλές γλώσσες.»

Παρακολουθείς τα ρούχα και προσπαθείς να δώσεις μία εικόνα στα θύματα, σκέφτεσαι ότι υπό άλλες περιπτώσεις το πουκάμισο και το σακάκι δεν θα κρεμόταν άδειο. «Η επιλογή της παρουσίασης του ρούχου τους ήταν άμεση. Τα ρούχα μας λένε την πρωτότυπη ιστορία της ζωής μας, ποιοι είμαστε, πώς επιλέξαμε να παρουσιαστούμε στον κόσμο. Δηλώνει ζωή, κίνηση, πάθος, χαρά» εξηγεί η δημιουργός και ακτιβίστρια για την επιλογή των ρούχων ως εκθέματα.

Η ιδέα της έκθεσης “She’s gone” όπου εκτίθενται ρούχα δολοφονημένων γυναικών είτε από τους συντρόφους τους είτε από οικογενειακά μέλη ήρθε πριν από πέντε χρόνια αφορμή για αυτή ήταν η δολοφονία μία γυναίκας μαζί με τα δύο παιδιά της. «Η ιδέα για το έργο γεννήθηκε πριν από 5 χρόνια με μια άλλη υπόθεση δολοφονίας γυναίκας με τους δύο μικρούς της γιους. Ήμουν πολύ αναστατωμένη και απογοητευμένη γιατί ήταν ξεκάθαρο για μένα ότι την επόμενη μέρα το θέμα θα ξεχνιόταν και κανείς δεν θα το συζητούσε πια. Προέρχομαι από τον καλλιτεχνικό χώρο και αποφάσισα να βρω μια συγκλονιστική εικόνα που θα εκφράζει τα συναισθήματά μου. Μου έγινε ξεκάθαρο – πρέπει να βρω τα αυθεντικά ρούχα των θυμάτων».

Συνεχίζουμε την κουβέντα μας με την Keren και φτάνουμε στο στάδιο της συλλογής των ρούχων, όταν η έκθεση από μια ιδέα είχε ήδη αρχίσει να παίρνει την σημερινή της μορφή. Την ρωτώ πόσο δύσκολο ήταν να συλλέξουν τα ρούχα από τις οικογένειες των θυμάτων, πόσο δεκτικοί ήταν ώστε να εκθέσουν λίγα από τα ρούχα των αδικοχαμένων κορών τους.

«Η συλλογή των ρούχων ήταν πολύ δύσκολη και γεμάτη θλίψη. Συναντήσαμε πένθος, ορφανές οικογένειες. Μερικές φορές τους συναντούσαμε πολλές φορές για να τους εξηγήσουμε ποιος ήταν ο σκοπός του όλου πράγματος και να κερδίσουμε την εμπιστοσύνη τους σε εμάς. Θυμάμαι μια περίπτωση που ζητήσαμε τα ρούχα ενός 19χρονου θύματος. Ήταν εξαιρετική φοιτήτρια ιατρικής και ο σύντροφός της αντιστάθηκε στο να συνεχίσει να σπουδάζει και τη δολοφόνησε. Τα ρούχα της ήταν κρυμμένα στην ντουλάπα μου για δύο εβδομάδες μέχρι που τόλμησα να ανοίξω την τσάντα. Ήταν πολύ δύσκολο. Μια άλλη πενθούσα μητέρα, μου έδωσε όλα τα ρούχα που είχε μετά τη δολοφονία της μικρής κόρης της. Ήταν μόλις 13. Η μητέρα μου είπε: Από εδώ και πέρα ​​θα φοράω μόνο μαύρα. Πάρε όλα μου τα ρούχα.»

Η ανταπόκριση του κόσμου όπως μου εξηγεί είναι πάντα θετική, ενώ πολλές φορές γυναίκες τις αφηγούνται τις δικές τους ιστορίες ενδοοικογενειακής βίας. «Οι άνθρωποι συνήθως ανταποκρίνονται με μεγάλο ενθουσιασμό. Θλίψη, σύγχυση, σοκ. Συνδέονται αμέσως με το θέμα επειδή η εγκατάσταση δεν είναι λεκτική, στοχεύει την καρδιά και τα συναισθήματα των ανθρώπων και όχι το μυαλό, ενώ δημιουργεί μια αίσθηση απουσίας και ορφάνιας. Μερικές φορές οι γυναίκες μοιράζονται μαζί μου την ιστορία της ζωής τους. Μου λένε, έχω ζήσει πολλά χρόνια με έναν βίαιο άνθρωπο. Φοβόμουν να πεθάνω. Θα μπορούσα να είμαι μέρος του έργου σας». Ρωτώ την Keren τι συναισθήματα ή τι σκέψεις θα ήθελε να έχει ο επισκέπτης μετά την ξενάγηση του στην έκθεση, η ίδια τονίζει ότι «Ήθελα να προκαλέσω συγκίνηση, να ευαισθητοποιήσω κάνοντας τους ανθρώπους να αναλάβουν την ευθύνη και να ανταποκριθούν στην πραγματικότητα στην οποία ζουν. Θα ήθελα κάποιος που βλέπει την έκθεση να ευαισθητοποιήσει το περιβάλλον του και να προσέξει αν υπάρχει κάποια γυναίκα που έχει πληγεί στο περιβάλλον του και να την πλησιάσει. Και αν σώσαμε μια γυναίκα στο κοινό, αν την κάναμε να ζητήσει βοήθεια και να βγει από τον κύκλο της βίας, είναι σίγουρα αρκετό».

Λίγο πριν τελειώσει η συζήτηση μας, φτάνουμε στο επίκαιρο θέμα των γυναικοκτονιών, της εξηγώ ότι μέσα στο 2021, 16 γυναίκες δολοφονήθηκαν από τους συντρόφους τους στην Ελλάδα. Το τελευταίο έτος παρατηρείται ραγδαία αύξηση την γυναικοκτονιών τόσο στην χώρα μας όσο και σε διεθνές επίπεδο, η Keren αποδίδει το φαινόμενο στην περίοδο του εγκλεισμού και του κοροναϊού. «Η περίοδος του κοροναϊού ήταν πολύ δύσκολη όσον αφορά την ενδοοικογενειακή βία. Οι άνθρωποι ήταν κλεισμένοι στα σπίτια τους, δεν μπορούσαν να κάνουν κάποια καταγγελία ή να ζητήσουν βοήθεια.. Η πίεση και η ένταση στο σπίτι ήταν πολλή υψηλή και οι γυναίκες διαλύθηκαν, απομονώθηκαν και εγκαταλείφθηκαν στη φρικτή μοίρα τους.»

Δείτε επίσης: