Τα έθιμα που θα μας λείψουν το φετινό Πάσχα
Για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά το Πάσχα θα είναι διαφορετικό!
Τέτοιες μέρες όλα τα προηγούμενα χρόνια, οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί στην Ελλάδα ετοιμάζονταν να προσκυνήσουν τα Πάθη του Ιησού, να τιμήσουν τη θυσία του και να γιορτάσουν την Ανάστασή του. Όμως για δεύτερη χρονιά, λόγω της πανδημίας του κορονοϊού, τα πράγματα είναι λίγο διαφορετικά. Στην Ελλάδα φέτος το Πάσχα θα εορταστεί πολύ πιο περιορισμένα και λιγότερο εορταστικά, συγκριτικά με αυτά που έχουμε συνηθίσει.
Είναι γεγονός πως πολλά έθιμα δεν θα μπορέσουν να πραγματοποιηθούν με τον τρόπο, που εμείς τα έχουμε στο νου μας. Αυτό δεν σημαίνει πως δεν θα βάψουμε αυγά, ότι δεν θα ζυμώσουμε τσουρέκια, πως δεν θα φάμε μαγειρίτσα ή δεν θα σουβλίσουμε αρνί την Κυριακή του Πάσχα. Όμως υπάρχουν κάποιες παραδόσεις, που θα τροποποιηθούν λόγω της κατάστασης.
Ας ξεκινήσουμε από τον Επιτάφιο. Κάθε χρόνο πλήθος πιστών συγκεντρωνόταν στην εκκλησία και στη συνέχεια γινόταν η περιφορά του Επιταφίου σε κεντρικούς δρόμους κάθε περιοχής. Κάτι τέτοιο δεν θα συμβεί φέτος, καθώς η περιφορά του θα γίνει γύρω από τον κάθε ναό, χωρίς πιστούς. Εν συνεχεία, η Ανάσταση φέτος, θα πραγματοποιηθεί στις 21:00 το Μεγάλο Σάββατο, αντί τις 00:00.
Ο Επιτάφιος την Μεγάλη Παρασκευή στην Κέρκυρα είναι μία ιδιαίτερα ευλαβική εμπειρία. Από νωρίς το απόγευμα λίγες ώρες μετά την αποκαθήλωση, άρχιζε η περιφορά των επιταφίων στα γραφικά δρομάκια και τις πλατείες της πόλης έως το απόγευμα όπου διασταυρώνονταν στο ιστορικό κέντρο της πόλης του νησιού με την κορύφωσή τους στις 22.00 την νύχτα όταν έβγαινε και ο μεγάλος επιτάφιος της Μητρόπολης. Έθιμα που φέτος υπό τη σκιά του κορονοϊού, δυστυχώς, δεν θα μπορέσουν να πραγματοποιηθούν.
Οι Επιτάφιοι στην Τήνο. Κάθε χρόνο την Μεγάλη Παρασκευή νωρίς το βράδυ σε κάθε ενορία της Χώρας Τήνου, σε κατανυκτικό κλίμα πραγματοποιείται η Ακολουθία του Επιτάφιου Θρήνου και στη συνέχεια, η περιφορά των Επιταφίων στα σοκάκια της πόλης. Όλοι οι επιτάφιοι (της Παναγίας, των Ταξιαρχών, του Αγίου Νικολάου, των Τριών Ιεραρχών, της Αγίας Βαρβάρας) των ενοριών της Χώρας συναντιώνται στην μαρμάρινη εξέδρα, στην παραλία όπου ψάλλονται τα Εγκώμια.
Οι Επιτάφιοι επιστρέφουν στους ναούς τους και ο Επιτάφιος της ενορίας του Αγίου Νικολάου συνεχίζει, ακολοθούμενος από πλήθος κόσμου προς την παραλία Καλάμια, δίπλα στο λιμάνι. Στο νησάκι Χάνδρα, που περιτριγυρίζεται από βάρκες και καϊκια, έχουν τοποθετηθεί φωτιζόμενοι σταυροί που μένουν αναμμένοι. Με την έλευση του επιταφίου, τα σκάφη κορνάρουν και τα φωτοβολίδες φωτίζουν τη νύχτα. Ένα από τα έθιμα, που κατά πάσα πιθανότητα δεν θα δουν οι κάτοικοι της Τήνου, μιας και όπως είπαμε προηγουμένως δεν θα γίνει η παραδοσιακή περιφορά του Επιταφίου.
O δήμαρχος Χίου όπως πέρυσι έτσι και φέτος δεν θα στήσει προστατευτικά στα σπίτια για τον καθιερωμένο ρουκετοπόλεμο, αφού πιστεύει ότι οι λάτρεις της παράδοσης δεν θα τηρήσουν το έθιμο εν μέσω πανδημίας.
Πρόκειται για το πιο διάσημο έθιμο του νησιού στο χωριό Βροντάδος, το οποίο κρατάει από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Ένα έθιμο που έχει τις ρίζες του σε έναν ιδιότυπο “πόλεμο” μεταξύ των δύο ενοριών της περιοχής, της Παναγίας της Ερειθιανής και της ενορίας του Αγίου Μάρκου.
Έτσι το βράδυ της Ανάστασης κάθε χρόνο ο ουρανός γεμίζει χιλιάδες ρουκέτες οι οποίες εκτοξεύονται εκατέρωθεν δημιουργώντας ένα εντυπωσιακό θέαμα. Οι αυτοσχέδιες ρουκέτες είναι κατασκευασμένες από ένα μείγμα κάρβουνου, νίτρου και θειαφιού και στήνονται σε ξύλινες βάσεις. Ο “πόλεμος” ξεκινάει αφού οι πιστοί έχουν προσέλθει στην εκκλησία και ακριβώς μετά το άκουσμα του Χριστός Ανέστη.
Στην Κέρκυρα για ένα ακόμα Πάσχα θα πραγματοποιηθεί το σπάσιμο των «μπότηδων» χωρίς θεατές. Πρόκειται για το πασίγνωστο έθιμο που γίνεται στο νησί. Το αναστάσιμο Σάββατο, όταν και μετά την πρώτη Ανάσταση το μεσημέρι, υπό τον ήχο των καμπάνων, ρίχνονται από τα παράθυρα κεραμικά κιούπια, ένα έθιμο που έχει ρίζες συμβολικές ως προς την “συντριβή” των απίστων. Οι παρευρισκόμενοι στο εντυπωσιακό θέαμα, τόσα χρόνια είθισται να κρατούν ένα κομμάτι από σπασμένο κιούπι για ευλογία και τύχη.
Ακόμα στο ίδιο νησί τα παραδοσιακά έθιμα ξεκινούσαν ήδη από την Μεγάλη Τετάρτη με την φημισμένη συναυλία το βράδυ στο Δημοτικό Θέατρο όπου και η Δημοτική Χορωδία έδινε μία μεγάλη συναυλία Εκκλησιαστικής Μουσικής και Μεγαλοβδομαδιάτικων Μελωδιών, γεμάτη ήχους Ανατολής και Δύσης.
Ένα ακόμα «θύμα» της πανδημίας είναι για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά το «Παμποντιακόν Πανοΰρ τη Θωμά ’ς σα Σούρμενα», κάτι που σημαίνει ότι δεν θα πραγματοποιηθεί ούτε το ταφικό έθιμο στο νεκροταφείο των Σουρμένων τη Δευτέρα του Πάσχα.
Την απόφαση για ακύρωση όλων των εκδηλώσεων έλαβε η Ένωση Ποντίων Σουρμένων. Το πολιτιστικό πενθήμερο που διοργανώνει αποτελεί σημείο αναφοράς για όλη την Αττική, ενώ το ταφικό έθιμο το έχουν σταματήσει μόνο ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος και η πανδημία.
Ο Σαϊτοπόλεμος, ένα έθιμο του Πάσχα που αναβιώνει στην Καλαμάτα από τον 19ο αιώνα, δεν θα πραγματοποιηθεί για δεύτερη συνεχόμενη φορά.
Το έθιμο που αναβιώνει ανήμερα της Κυριακής του Πάσχα στις 20.00, αναφέρεται στην εφευρετικότητα των Ελλήνων και τον ηρωισμό τους επί Τουρκοκρατίας. Εκτός από την Καλαμάτα, αναβιώνει στην Μεσσήνη και την Αιθαία. Σύμφωνα με τον θρύλο, οι Μεσσήνιοι χρησιμοποίησαν σαΐτες γεμάτες εκρηκτικά και αναχαίτισαν το ιππικό των Τούρκων οι οποίοι είχαν την αριθμητική υπεροχή. Ο δυνατός θόρυβος και ο κρότος τρόμαζαν τα άλογα τόσο πολύ που έριχναν κάτω τους αναβάτες τους και έφευγαν φοβισμένα.
Όπως επιτάσσει η παράδοση, τα “μπουλούκια”, όπως ονομάζονται οι ομάδες των σαϊτολόγων, οπλισμένοι με σαΐτες που έχουν κατασκευάσει μόνοι τους από χαρτονένιους σωλήνες γεμισμένους μπαρούτι, αρχίζουν την εκτόξευση μπροστά στο πλήθος που παρακολουθεί. Οι συμμετέχοντες χωρίζονται σε ομάδες των 10-15 ατόμων, οι οποίες διαθέτουν λάβαρο, σαλπιγκτή και επικεφαλής. Συνήθως χρειάζονται περίπου εκατό κιλά μπαρούτι για 100 με 120 σαΐτες. Ένα έθιμο που το 2019 βάφτηκε με αίμα καθώς δεν έγιναν όσα θα έπρεπε για να αποφευχθεί η τραγωδία με τον θάνατο του εικονολήπτη.
Όπως πέρυσι έτσι και φέτος, από τη μεγάλη γιορτή της Χριστιανοσύνης θα απουσιάζουν τα έθιμα λόγω του κορονοϊού. Όμως θα υπάρχει η ελπίδα πως της επόμενη χρονιά θα καταφέρουμε να γιορτάσουμε απαλλαγμένοι από την πανδημία και τα μέτρα.
Με πληροφορίες από MEGA / news247.gr / pontosnews.gr / tinosecret.gr
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
