Το ιστορικό Πέτρινο σχολείο στο Πανόραμα

Το 1914 το πρώτο κύμα των προσφύγων από την Πύγα της Μικράς Ασίας φτάνει στην Ελλάδα για να αποφύγει τις διώξεις και τα βασανιστήρια που οι Νεότουρκοι εφάρμοζαν εις βάρος τους και εγκαθίσταται στο ξεροβούνι της εποχής εκείνης το Αρ Σακαλή (Αρσακλή).

Κοντά σε παράγκες των συμμάχων του Μακεδονικού μετώπου (Άγγλων και Γάλλων) που χρησιμοποιούνταν για αναρρωτήρια του στρατού των, έστησαν τα πρόχειρα σπίτια τους οι Μικρασιάτες.

Το 1919 έρχεται το δεύτερο Κύμα προσφύγων Ελλήνων του Πόντου από τη Νότια Ρωσία όπου το 1876 είχαν μεταναστεύσει στην Τσαρική Ρωσία, και τώρα για να αποφύγουν τον Κομμουνισμό που το 1917 επικράτησε στη Ρωσία έρχονται στην Ελλάδα και διαλέγουν το Αρσακλή για να χτίσουν το νέο τους χωριό.

Το 1922-24 έρχεται το τρίτο κύμα προσφύγων. Ο ξεριζωμός τους από τις πατρογονικές τους εστίες που ζούσαν 3000 χρόνια με τις συμφωνίες των Μεγάλων περί ανταλλαγών πληθυσμού του Πόντου.

Έτσι οι πρόσφυγες ξεριζωμένοι εδώ έφθασαν με την ψυχή στο στόμα, µε εφόδια μόνο την πίστη τους και το κουράγιο τους διότι και το Ελληνικό Κράτος ύστερα από τους αλλεπάλληλους πολέμους ήταν οικονομικό ράκος και κάθε οικονομική βοήθεια ήταν πολύ δύσκολη.

Έτσι για να μπορέσουν να φτιάξουν το νέο τους χωριό δημιούργησαν Επιτροπές που η κάθε µία είχε αναλάβει και ένα τοµέα τον οποίο και έπρεπε να φέρει εις πέρας. Η Επιτροπή που θα έπρεπε να κτίσει το Δημοτικό Σχολείο (διότι μεγάλη σημασία έδιναν στο τοµέα της μάθησης), αποτελούνταν από τους κάτωθι: Ιωαννίδης Αλέξανδρος Παναγιωτίδης Λάζαρος Χρυσόπουλος Γεώργιος Λυπηρίδης Παναγιώτης Ιωαννίδης ……. (Δημοδιδάσκαλος)

Έτσι άρχισαν να μαζεύουν τα υλικά µε τα οποία θα κτιζόταν το Σχολείο (πέτρες από τους γύρω λόφους και από τους γύρω χειμάρρους).Ορισμένα υλικά έδωσε και το Κράτος.

Το 1926 µε τις ευλογίες του Παπασυµεών Μακρίδη, έβαλαν το θεμέλιο λίθο και το 1927 το Σχολείο είχε τελειώσει και άρχισε να λειτουργεί µε τους λίγους μαθητάς που υπήρχαν.

Το Παλιό Δημοτικό Σχολείο βρίσκεται σε χώρο 3.000 τ.μ περίπου που αποτελεί ένα οικοδομικό τετράγωνο γενικά επίπεδο, κοντά στην κεντρική πλατεία Πανοράματος και στην αστική και Τοπική γραμμή συγκοινωνίας.

Σημαντικό στοιχείο μέσα στο μεγάλο οικόπεδο είναι τα μεγάλα δέντρα (κυρίως πεύκα) που υπάρχουν περιμετρικά. Είναι ένα πέτρινο διώροφο κτίριο 500 περίπου τ.μ. τυπικό δείγµα κτιρίου εκπαίδευσης νεοκλασικού χαρακτήρα. Οι εξωτερικοί τοίχοι έχουν πάχος 0,68 μ. Τα ανοίγματα είναι πολύ μεγάλα (140Χ2,5 μ.) και πολλά µε αποτέλεσµα να μπαίνει πολύ φως και ήλιος στον εσωτερικό χώρο. Το ύψος του κάθε ορόφου είναι 4,5 µ.

Αποτελείται από τέσσερις μεγάλες αίθουσες 50 τμ. περίπου η κάθε µία, τρεις μικρότερες, βοηθητικούς χώρους (κλιμακοστάσιο, δύο εισόδους, χωλ) και μπορεί να χρησιμοποιηθεί για διοικητικές και πολιτιστικές χρήσεις. Χαρακτηρίστηκε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο με τον αύλειο χώρο του με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού μετά από εισήγηση της Εφορείας Νεωτέρων Μνημείων Κεντρικής Μακεδονίας (12/2004).

Σήμερα λειτουργεί έντονα σαν πόλος συγκέντρωσης των κατοίκων του Πανοράματος σε όλη τη διάρκεια του έτους. Ο υπαίθριος χώρος είναι χώρος ετήσιων εκδηλώσεων, συγκεντρώσεων, εορτών και παιχνιδιού των παιδιών όλες τις ώρες της ημέρας χειμώνα – καλοκαίρι. Το κτίριο στέγαζε επι 77 χρόνια το Δημοτικό Σχολείο και το Νηπιαγωγείο τα οποία έχουν μεταστεγαστεί σε νέα κτίρια.

*Πηγή ιστορικών στοιχείων του κτιρίου: Αμβροσιάδης Γεώργιος (παλαιός δημότης Πανοράματος)/ Πηγή πληροφοριών του κτιρίου: Γραφείο Τύπου του Δήμου Πυλαίας – Χορτιάτη (Ανθή Καραμπάση)