ΒΙΝΤΕΟ: 150 χρόνια φωτογραφιών του Λευκού Πύργου σε 2 λεπτά
Η Ομάδα ‘Παλιές φωτογραφίες της Θεσσαλονίκης’ στο Facebook παρουσιάζει ένα ενδιαφέρον βίντεο, δείχνοντάς μας 150 χρόνια φωτογραφιών του Λευκού Πύργου σε 2 λεπτά!
Η Ομάδα ‘Παλιές φωτογραφίες της Θεσσαλονίκης’ στο Facebook παρουσιάζει ένα υπέροχο βίντεο, δείχνοντάς μας 150 χρόνια φωτογραφιών του Λευκού Πύργου σε 2 λεπτά!
Ο Λευκός Πύργος της Θεσσαλονίκης είναι οχυρωματικό έργο οθωμανικής κατασκευής του 15ου αιώνα (χτίστηκε πιθανόν μεταξύ 1450-70). Σήμερα θεωρείται χαρακτηριστικό μνημείο της Θεσσαλονίκης και είναι ό,τι έχει σωθεί από την κατεδαφισμένη οθωμανική οχύρωση της πόλης. Η σημερινή μορφή του πύργου αντικατέστησε βυζαντινή οχύρωση του 12ου αιώνα, για να χρησιμοποιηθεί στη συνέχεια ως κατάλυμα φρουράς Γενιτσάρων και ως φυλακή θανατοποινιτών. Σήμερα λειτουργεί ως μουσείο και είναι ένα από τα πιο γνωστά κτίσματα-σύμβολα πόλεων στην Ελλάδα. Έχει έξι ορόφους, 34 μέτρα ύψος και 70 μέτρα περίμετρο.
Στην αρχή ονομαζόταν Πύργος του Λέοντος, όπως αναφέρει τουρκική επιγραφή του 1535-1536, η οποία υπήρχε στην είσοδο του εξωτερικού περιβόλου (τώρα κατεδαφισμένος) και η οποία μάλλον αναφερόταν στη χρονολογία κατασκευής του περιβόλου. Από τον 17ο αιώνα και μετά ονομαζόταν ανεπίσημα Kelemeriye Kal’asi (Φρούριο της Καλαμαριάς) και Πύργος των Γενιτσάρων. Μετά την διάλυση του τάγματος των Γενιτσάρων το 1826, αποκτά το όνομα Kanli-Kule (Κανλί Κουλέ), δηλαδή Πύργος του Αίματος, λόγω των σφαγών από τους Γενιτσάρους. Το όνομα διατηρείται και μετά το 1826, λόγω της λειτουργίας του ως φυλακή μελλοθάνατων βαρυποινιτών και τόπο βασανιστηρίων, οι οποίοι συχνά εκτελούνταν από τους Γενιτσάρους, γεμίζοντας με αίμα τους τοίχους. Κατά μία εκδοχή, το σύγχρονο όνομά του φαίνεται να το πήρε όταν ένας Εβραίος κατάδικος, ο Nathan Guidili, τον ασβέστωσε με αντάλλαγμα την ελευθερία του, το 1891. Μέχρι το 1912, ο χριστιανικός πληθυσμός συνεχίζει να τον αναφέρει ως Κανλί Κουλέ, ενώ ο εβραϊκός υιοθετεί το Torre Blanca (Τόρε Μπλάνκα), ονομασία που υιοθετούν και οι Τούρκοι ως Beyaz-Kule (Μπεϊάζ Κουλέ), δηλαδή Λευκός Πύργος. Άλλη εκδοχή, στηριγμένη στις έρευνες του Βασίλη Κ. Γούναρη πάνω σε βρετανικά αρχεία, αναφέρει πως η σημερινή ονομασία του κτίσματος δόθηκε μεταξύ των ετών 1883 και 1884, μετά από απαίτηση του σουλτάνου Αβδούλ Χαμίτ Β΄ ή από πρωτοβουλία του βαλή της πόλης Γκαλίπ, ο οποίος για να πετύχει την αλλαγή του ονόματος επικαλέστηκε το όνομα του σουλτάνου. Σύμφωνα με τον γενικό πρόξενο της Σερβίας στο Λονδίνο, James George Cotton Minchin, που επισκέφτηκε τη Θεσσαλονίκη το 1884, «όλοι οι ασπριστάδες της Θεσσαλονίκης δεν θα ξεπλύνουν το αθώο αίμα που χύθηκε εκεί».
Μέσω του αρχείου της τοπικής εφημερίδας της Θεσσαλονίκης, ο Φάρος της Μακεδονίας, ο Βασίλης Γούναρης προσδιορίζει το άσπρισμα αλλά και τη μετονομασία του κτιρίου από Κανλί Κουλέ σε Μπεϊάζ Κουλέ κατά το καλοκαίρι του 1883. Στα 1911 κατεδαφίστηκε, πριν την επίσκεψη του Σουλτάνου Μεχμέτ Ρεσάτ Ε΄, από τις οθωμανικές αρχές της πόλης, το πολυγωνικό περιτείχισμα του Πύργου. Το 1912, μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, το μνημείο περιήλθε στην κυριότητα του ελληνικού δημοσίου και στην κορυφή του υψώθηκε η ελληνική σημαία με ιστό το κεντρικό κατάρτι, λάφυρο-τρόπαιο από το τουρκικό θωρηκτό «Φετίχ-Μπουλέν», βυθισμένο στον Θερμαϊκό από το τορπιλλοβόλο Τ-11 του Νικολάου Βότση. Το Ναυτικό, λόγω της καίριας θέσης της Θεσσαλονίκης και του Λευκού Πύργου, εγκατέστησε σταθμό ασυρμάτου τύπου σπινθήρα (spark transmitter) με κεραία τον ιστό της σημαίας του Λευκού Πύργου. Κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Λευκός Πύργος στέγαζε το κέντρο διαβιβάσεων των Συμμάχων, ενώ το 1916 χρησιμοποίησαν έναν όροφό του για τη φύλαξη αρχαιοτήτων από αρχαιολογικές εργασίες στη ζώνη ευθύνης του βρετανικού εκστρατευτικού σώματος. Τα επόμενα χρόνια, μέχρι και το 1983, ο Λευκός Πύργος χρησιμοποιήθηκε ως χώρος εγκατάστασης της αεράμυνας της πόλης, ως εργαστήριο Μετεωρολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και ως έδρα των συστημάτων Ναυτοπροσκόπων της πόλης. Στις 25 Μαρτίου του 1927, ο πρωτοπόρος ραδιοφωνικός παραγωγός Χρίστος Τσιγγιρίδης (1877-1947) πραγματοποίησε την πρώτη του ραδιοφωνική εκπομπή με την κεραία του Ναυτικού που ήταν εγκατεστημένη στο κτήριο. Στην αρχή του 20ού αιώνα, στον χώρο γύρω από τον πύργο λειτουργούσε το περίφημο καφενείο και το Θέατρο του Λευκού Πύργου, που κατεδαφίστηκαν το 1954, με σκοπό την επέκταση του πάρκου. Σήμερα, λειτουργεί ως μουσείο της ιστορίας της πόλεως.
