Η διαρκής νοστιμιά ενός ταξιδιού στη δυτική Μακεδονία

Αν τύχει και επισκεφτείς τα Βορεια άκρα της Δυτικής Μακεδονίας, εκεί που η Ελλάδα συναντά τα όρια της, όχι σαν τουρίστας, αλλά με τον τρόπο του περιηγητή, θα έρθεις αντιμέτωπος με γεύσεις και μνήμες της καρδιάς, θα ξυπνήσουν ιστορίες αλλά και μυρωδιές από τα παιδικά σου χρόνια όταν, αν ήσουν τυχερός, ο παππούς σε έπαιρνε μαζί του στα χωράφια.

O κ. Παύλος, ο Αχιλλέας και η Κυριακή έστρωσαν το τραπεζομάντηλο για μας με πίτες και διάφορα καλούδια κάτω από τη βαριά σκιά των δέντρων, δίπλα στις καλλιέργειες των διάσημων φασολιών στα Λακκώματα Καστοριάς. Απλωμένες εκτάσεις με τα χαρακτηριστικά καλάμια να τυλίγονται γύρω τους τα φυτά της φασολιάς και τα πρώτα άσπρα και λιγότερα κόκκινα άνθη ξεφυτρώνουν μέσα στη φυτεία.

Το φασολι Καστοριάς θρεφει την οικογένεια του κ. Παύλου από το 1975. Τότε ακόμα που Ελλάδα κάλυπτε τις ανάγκες της εξωλοκλήρου θυμάται ο κ. Παυλος. Σήμερα παράγεται μόνο το 1/3 των αναγκών της στην Ελλάδα. Δεν σταμάτησε ποτέ την καλλιέργεια παρά τις δύσκολες συνθήκες όλα αυτά τα χρόνια, αργότερα ακολούθησε και ο γιος του Αχιλλέας με την γυναίκα του Κυριακή. Οι δυσκολίες ήταν πολλές, τωρα προστέθηκε και η κλιματική κρίση που πέρυσι χτύπησε και την περιοχή ανεβάζοντας την Θερμοκρασία στους 40 βαθμούς και μειώνοντας αντιστρόφως ανάλογα την περσινή παραγωγή 80%.

Παρά το γεγονός ότι είναι ευνοημένοι από το μικροκλίμα της περιοχής και τις ειδικές συνθήκες του εδάφους που επηρεάζει θετικά την εξαιρετική ποιότητα των φασολιών, τη γνωστή ποικιλία γίγαντες Καστοριάς, δειχνουν πολύ προβληματισμένοι με την κλιματική κρίση και αρκετά ανήσυχοι για τη φετινή σοδειά, αν η θερμοκρασία ανέβει και καταστρέψει την γονιμοποίηση των ανθέων.

Από την άλλη όμως ανήκουν στην «Ομάδα Ελλήνων Παραγωγών 3αλφα» , όπου μαζί με πάνω από 300 άλλους αγρότες , υποστηρίζονται από την εξειδικευμένη επιστημονική ομάδα της 3αλφα. Τους συμβουλεύει για ορθές πρακτικές καλλιέργειας, με σκοπό την αειφορία και την προστασία του περιβάλλοντος. Η ομάδα της 3αλφα δίνει κατευθύνσεις για την λελογισμένη χρήση λιπασμάτων, και φυτοφαρμάκων και την ορθή χρήση νερού από τη μιά, μειώνοντας από την άλλη το κόστος παραγωγής .Τελικός στόχος να παραχθούν ασφαλή και ποιοτικά, πιστοποιημένα αλλά και ιχνηλατίσημα προϊόντα ωστε να γνωρίζει ο καταναλωτής την προέλευση του προϊόντος, αλλά και το ονοματεπώνυμο του καλλιεργητή που είναι εγγεγραμμένα στη συσκευασία.

Το οδοιπορικό μας συνεχίστηκε ακόμα βορειότερα στη λίμνη των Πρεσπών ακολουθώντας το δρόμο του φασολιού. Στον Λαιμό, λιγο πριν τις λίμνε, συναντάμε τον Αγροτικό Συνεταιρισμό Φασολοπαραγωγών Εθνικού Δρυμού Πρεσπών ΠΕΛΕΚΑΝΟΣ. Από την κουβέντα μαζί τους, αντιλαμβάνεσαι το πάθος και την αφοσίωση αλλά και τους αγώνες που δίνουν για την ανάδειξη, προβολή και προώθηση των φασολιών Πρεσπών, ακολουθώντας ένα Σύστημα Ολοκληρωμένης Διαχείρισης. 

Τα φασόλια Πρεσπών χαρακτηρίστηκαν προϊόν Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης (Π.Γ.Ε.), τόσο τα μεγαλόσπερμα πλακέ, όσο και οι γίγαντες – ελέφαντες. Η εξαιρετική ποιότητα τους καθορίζεται και απο το όξινο έδαφος της περιοχής που τα κάνει πιο λεπτόφλουδα και γρήγορα στο βρασμό. Μαλιστα  το 2017 ο ΠΕΛΕΚΑΝΟΣ ξεκίνησε έρευνα για την εξασφάλιση γενετικής καθαρότητας του σπόρου, για το φασόλι γίγαντας, ενώ θα ακολουθήσει και για το φασόλι πλακέ.

Η 3αλφα από το 2010 συνεργάζεται με τον «ΠΕΛΕΚΑΝΟ» και εντάχθηκε στο Μητρώο Εγκεκριμένων Επιχειρήσεων και Δικαιούχων Χρήσης των Ενδείξεων ΠΟΠ/ ΠΓΕ του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων και πιστοποιήθηκε για την τυποποίηση και εμπορία των προϊόντων: Φασόλια Γίγαντες Ελέφαντες Πρεσπών Φλώρινας ΠΓΕ και Φασόλια Πλακέ Μεγαλόσπερμα Πρεσπών Φλώρινας ΠΓΕ.

Ο δρόμος μας κατέληξε στη Μικρή Πρέσπα στο χωριό Ψαράδες. Αυτό το διήμερο γευθήκαμε πιάτα με βάση το φασόλι της Μακεδονίας, μαγειρεμένα με εντελώς διαφορετικούς τρόπους και παραδοσιακές συνταγές του κάθε τόπου.

Τα φασόλια αποτελούν το εθνικό πιάτο μας. Το σήμα κατατεθέν ενός τρόπου ζωής γεμάτου αρχές, γευστικές αξίες, σεβασμό στην πρώτη ύλη της ελληνικής γης, της δύναμης της απλότητας της γεύσης. 

Στους τόπους που το φασόλι δεν είναι απλά παράδοση αλλά η αέναη γραμμή που συνδέει το παρελθόν και το μέλλον μας, κάθε πιάτο που βασίζεται στη νοστιμιά του είναι η απόδειξη πως κάποια πράγματα δικαιολογημένα αποτελούν τον εθνικό μας πλούτο.