Όσα πρέπει να ξέρεις για το τι συμβαίνει στο Ιράν
Η χώρα που άνοιξε πρώτη το δρόμο προς τη χειραφέτηση από την αποικιοκρατία, έπεσε στο δόκανο της θεοκρατίας και έχει βάλει στο στόχαστρο τις γυναίκες
«Αν εξαφανιστεί η λογική από προσώπου γης, τότε κανείς δε θα αμφιβάλλει για τον εαυτό του, για την άγνοιά του»
Saadi Shirazi, Πέρσης ποιητής του Μεσαίωνα
Ο θάνατος της 22χρονης Μαχσά Αμινί μετά τη σύλληψή της από το τμήμα Ηθών επειδή δεν φορούσε σωστά τη μαντίλα πυροδότησε γενικευμένη εξέγερση στις περισσότερες από τις 35 επαρχίες του Ιράν.
Ήδη γίνονται συγκρίσεις με τη μεγάλη εξέγερση του 2009, όταν και τότε είχαν βγει στους δρόμους μικρών και μεγάλων πόλεων του Ιράν άντρες και γυναίκες ζητώντας να απαλλαγούν από την καταπίεση των κληρικαλιστών που διοικούν τη χώρα.
Η εξέγερση του 2009 σημάδεψε για πάντα και ριζοσπαστικοποίησε πολλούς και πολλές από μια ολόκληρη γενιά Ιρανών. Κάποιους από αυτούς τους γνωρίσαμε ως πρόσφυγες που ήρθαν στην Ελλάδα μετά το 2015 μην αντέχοντας να ζουν σε ένα καθεστώς -και μια κοινωνία- που θέλει να επεμβαίνει μέχρι τα άδυτα της προσωπικής τους ζωής.
Η καταστολή σήμερα επικεντρώνεται στα βορειοδυτικά της χώρας. Γιατί;
Γιατί εκεί κυρίως ζουν οι Κούρδοι, κούρδισα ήταν άλλωστε και η Μαχσά Αμινί. Ας δούμε τον «χάρτη» του Ιράν.
Σε σύνολο σχεδόν 84 εκατ. κατοίκων, το 95% είναι σιίτες, από τους οποίους το 20% είναι Κούρδοι, που είτε προέρχονται από αραβόφωνες φυλές του Χουζιστάν, είτε από τουρκόφωνες του Αζερμπαϊτζάν. Από τους σιίτες μόνο οι μισοί μιλούν φαρσί.
Οι Ιρανοί σουνίτες είναι μειοψηφία και ζουν κυρίως στις συνοριακές περιοχές με το Πακιστάν, ομάδες τουρκομάνων και αζέρων στα σύνορα με το Αζερμπαϊτζάν και Τουρκεστάν, Κούρδοι στα βορειοδυτικά σύνορα με το Ιράκ και την Τουρκία και ορισμένοι Άραβες στα νοτιοδυτικά, στην παραλιακή ζώνη του Περσικού κόλπου.
Ο ακραίος αυταρχισμός του καθεστώτος δεν μπορεί μέχρι τώρα να συγκρατήσει τους εξεγερμένους. Ετοιμάζεται να βγει στους δρόμους και ο στρατός. Γιατί;
Την κινητήρια δύναμη της εξέγερσης τη δείχνουν τα δημογραφικά δεδομένα και οι τρομακτικές ανισότητες. Οι περισσότεροι από τους μισούς κατοίκους της χώρας είναι νέοι κάτω από 35 ετών. Η πλειοψηφία του πληθυσμού, παρά το γεγονός ότι είναι μορφωμένη, ζει υπό όρους κοινωνικού αποκλεισμού.
Ο πληθυσμός της χώρας υφίσταται τις συνέπειες από τους πολυετείς διεθνείς κυρώσεις και δεν έχει συνέλθει από τον αντίκτυπο του τρομακτικού σε απώλειες οκταετούς πολέμου με το Ιράκ. Καταγράφονται μεγάλες κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες ανάμεσα σε διευρυμένα τμήματα του πληθυσμού που ζουν σε ακραία φτώχεια και την ελίτ των κληρικαλιστών με τον εξωφρενικό πλούτο.
Και τότε γιατί βγαίνουν στο δρόμο και χιλιάδες αντι-διαδηλωτές, που υποστηρίζουν το καθεστώς;
Γιατί το θεοκρατικό καθεστώς είναι μεν θεματοφύλακας της παράδοσης και των σκληρών νόμων της, αλλά ταυτόχρονα εμφανίζεται και ως εκφραστής του αντιαμερικανικού και αντιιμπεριαλιστικού μετώπου. Και είναι σχετικά εύκολο για την κυβερνώσα ελίτ να αποσπάσει την υποστήριξη μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού -και γυναικών- σε μια χώρα που υποφέρει τα πάνδεινα από το διεθνές εμπάργκο.
Οι άντρες και οι γυναίκες του Ιράν έχουν να επιλέξουν πλευρά ανάμεσα στους… «μένουμε μουλάδες» και στους «πάμε Δύση»;
Η υπεράσπιση των δικαιωμάτων των γυναικών έχει βρει ένθερμους θιασώτες ανάμεσα στους εμιγκρέδες Ιρανούς που ζουν στις ΗΠΑ. Παραβλέποντας το γεγονός ότι κι εκεί μεγάλα τμήματα του πληθυσμού, όπως οι μαύροι, δέχονται ακραία βία από τους κατασταλτικούς μηχανισμούς. Αρκεί να θυμηθούμε τη δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ από την αστυνομία σε δημόσια θέα.
Ωστόσο, ο αγώνας του λαού του Ιράν ενάντια στην καταπίεση των αποικιοκρατών δεν είχε πάντα θεοκρατικό πρόσημο. Άρχισε με τον εκλεγμένο πρωθυπουργό Μοχάμαντ Μοσσαντέκ (1951-1953). Ο μεταρρυθμιστής Μοσσαντέκ έπεσε με πραξικόπημα που οργάνωσαν οι μυστικές υπηρεσίες της Μ. Βρετανίας και των ΗΠΑ, όταν αποφάσισε να εθνικοποιήσει το ιρανικό πετρέλαιο.
Αργότερα, οι προοδευτικές δυνάμεις του Ιράν, που θα μπορούσαν να έχουν διατυπώσει έναν διαφορετικό απελευθερωτικό λόγο και για την ισότητα των φύλων, εξουδετερώθηκαν από τον αγιατολάχ Χομεϊνί. Με τον οποίο έκαναν τη στρατηγική επιλογή να συμμαχήσουν ώστε να απαλλαγούν από τον σάχη. Και έχασαν κατά κράτος. Όταν επικράτησε ο Χομεϊνί, κυνήγησε ανελέητα και εξολόθρευσε σχεδόν όλους τους συμμάχους από τα αριστερά του.
Η Αστυνομία Ηθικής, ένα σώμα από τον κεντρικό μηχανισμό των Φρουρών της Επανάστασης, εκτός από τον αυταρχισμό, έχει και βάση νομιμοποίησης;
Οι κληρικαλιστές καθεστωτικοί επιχειρηματολογούν ενάντια στον «εκδυτικισμό» καλλιεργώντας και τον ισλαμικό φεμινισμό. Κάτι σαν μερικούς δικούς μας και δικές μας που κινούνται από τον νεοσυντηρητισμό μέχρι τον φασισμό και που λένε ότι υπάρχουν τα αποδεκτά και τα μη αποδεκτά «θηλυκά πρότυπα» και ότι φυσικά φταίνε οι γυναίκες που προκαλούν όταν πέφτουν θύματα βιασμού.
Οι Αστυνόμοι της Ηθικής στο Ιράν κάνουν διαχωρισμούς ανάμεσα σε πλούσιες και φτωχές γυναίκες όταν ελέγχουν εάν και πόσο σωστά φορούν το χιτζάμπ;
Εκ των πραγμάτων ναι, εφόσον οι έλεγχοι γίνονται σε δημόσιους χώρους, σε δρόμους και μέσα μαζικής μεταφοράς. Κι εκεί δύσκολα θα επιλέξει να κυκλοφορεί κάποια γυναίκα της ανώτερης τάξης.
