Άμβλωση: 10 πράγματα που πρέπει να ξέρουμε

Η απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου των ΗΠΑ ,να άρει το δικαίωμα των γυναικών στον τερματισμό της εγκυμοσύνης, και να μεταφέρει την ευθύνη στις Πολιτείες των ΗΠΑ, αναπόφευκτα έχει ανοίξει και θα ανοίξει παραπέρα και σε διεθνές επίπεδο, τον σχετικό διάλογο.

Ωστόσο το δικαίωμα των γυναικών να σταματούν μία αθέλητη εγκυμοσύνη είναι ένα δικαίωμα που στις δυτικές χώρες έχει κατοχυρωθεί εδώ και δεκαετίες και η κατάργηση του στις ΗΠΑ, την παγκόσμια υπερδύναμη, οδηγεί την ανθρωπότητα σε βήματα οπισθοδρόμησης.

Ήδη κάθε λογής συντηρητικών και θρησκόληπτων οργανώσεων και φορέων, ανά τον κόσμο, χαιρετίζουν αυτή την απόφαση και πανηγυρίζουν την συνταγματική κατάργηση στις ΗΠΑ, ενός δημοκρατικού και ανθρώπινου δικαιώματος, που κατακτήθηκε μετά από πολύ μεγάλη προσπάθεια και αγώνες.

Είναι βασικό λοιπόν να δούμε δέκα βασικά πράγματα γύρω από το θέμα των αμβλώσεων:

Τι είναι η άμβλωση:

Η άμβλωση ή αλλιώς έκτρωση, είναι ο τερματισμός της εγκυμοσύνης με την αφαίρεση ενός ή περισσότερων εμβρύων από την μήτρα πριν γίνει το έμβρυο βιώσιμο έξω από την μήτρα.

Σύγχρονες μέθοδοι άμβλωσης είναι η χρήση φαρμακευτικών σκευασμάτων ή η χειρουργική επέμβαση. Όταν επιτρέπεται από τον νόμο η άμβλωση είναι μια από τις πιο ασφαλείς επεμβάσεις στην Ιατρική. Το φάρμακο μιφεπριστόνη (mifepristone) σε συνδυασμό με προσταγλανδίνη φαίνεται να είναι εξίσου ασφαλές και αποτελεσματικό με την χειρουργική επέμβαση εάν χρησιμοποιηθεί κατά το πρώτο ή δεύτερο τρίμηνο της εγκυμοσύνης.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συνιστά οι νόμιμες και ασφαλείς αμβλώσεις να είναι διαθέσιμες σε όλες τις γυναίκες στον κόσμο.

• Υπάρχουν πολλές μορφές τερματισμού της κύησης

Μια εγκυμοσύνη μπορεί να τερματιστεί με αρκετές μεθόδους. Η μέθοδος εξαρτάται από την εβδομάδα κύησης του εμβρύου. Οι λόγοι για να επιλέξει κανείς την προκλητή έκτρωση συνήθως είναι θεραπευτικοί ή εκλεκτικοί.

Μια έκτρωση ονομάζεται θεραπευτική όταν πραγματοποιείται για να σωθεί η ζωή της γυναίκας ή για να μην επιδεινωθεί η υγείας της. Επίσης ονομάζεται έτσι όταν το παιδί αναμένεται να έχει αυξημένη πιθανότητα για ιατρικά προβλήματα μετά την γέννα, όπως κάποιου είδους αναπηρία, ή επίσης για να μειωθεί ο αριθμός των εμβρύων σε περίπτωση εγκυμοσύνης μεγάλου αριθμού κυημάτων. Μια άμβλωση καλείται εκλεκτική ή εθελούσια/οικιοθελως εάν πραγματοποιείται μετά από επιθυμία της γυναίκας για μη ιατρικούς λόγους.

Ο αυτόματος ή μη προκλητός τερματισμός της κύησης πριν την συμπλήρωση της 24ης εβδομάδας κυήσεως ονομάζεται αποβολή. Η εγκυμοσύνη η οποία τερματίζεται πριν την 37η εβδομάδα κυήσεως με την γέννηση ενός ζωντανού παιδιού ονομάζεται πρόωρος τοκετός. Εάν το έμβρυο πεθάνει εντός της μήτρας ή κατά την γέννηση, ονομάζεται θνησιγένεια . Μόνο το 30% με 50% των συλλήψεων επιβιώνουν το πρώτο τρίμηνο. Στις εκτρώσεις έως 7 εβδομάδες κύησης, η φαρμακευτική άμβλωση με συνδυασμό μιφεπριστόνης–μισοπροστόλης είναι πολύ πιο ασφαλές από χειρουργικές αμβλώσεις (αναρρόφηση κενού)ιδίως όταν η χειρουργική πρακτική δεν περιλαμβάνει λεπτομερή ανασκόπηση του αναρροφηθέντος ιστού.

Οι αμβλώσεις πριν την 9η εβδομάδα είναι η πλειοψηφία των αμβλώσεων στην Βρετανία, Γαλλία, Ελβετία, και σκανδιναβικές χώρες. Στις ΗΠΑ, το ποσοστό των αμβλώσεων πριν την 9η εβδομάδα είναι αρκετά μικρότερο. Φαρμακευτική άμβλωση η οποία χρησιμοποιεί συνδυασμό ιατρικής μιφεπριστόνης με ανάλογο προσταγλανδίνης είναι ανάμεσα στις πιο συχνές μεθόδους άμβλωσης το δεύτερο τρίμηνο στον Καναδά, στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης, στην Κίνα και Ινδία.

• Πόσες αμβλώσεις γίνονται παγκοσμίως

Περίπου 205 εκατομμύρια εγκυμοσύνες πραγματοποιούνται κάθε χρόνο παγκόσμια. Περίπου το 1/3 είναι χωρίς προγραμματισμό και το 1/5 καταλήγουν σε προκλητή άμβλωση. Οι περισσότερες αμβλώσεις οφείλονται σε ακούσιες εγκυμοσύνες.

Εκτιμάται πως το 40% των γυναικών παγκοσμίως μπορούν να έχουν πρόσβαση σε νόμιμες εκτρώσεις ενώ ένα 35%, μπορεί να προβαίνει νομίμως σε εκτρώσεις αν όμως πληρούν συγκεκριμένα σωματικά, ψυχικά και κοινωνικοοικονομικά κριτήρια. Οι μη ασφαλείς πρακτικές εκτρώσεων οδηγούν τις γυναίκες σε 70.000 θανάτους το χρόνο περίπου και σε 5 εκατομμύρια μόνιμες δυσλειτουργίες.

• Ποια είναι η κατάσταση στην Ελλάδα

Για πρώτη φορά επιτράπηκε η τεχνητή διακοπή της εγκυμοσύνης στην Ελλάδα με το αρ. 5&3 του Ν. 821/1978. Στον εν λόγω νόμο χρησιμοποιούνταν ο όρος άμβλωση – τεχνητή έκτρωση) στις εξής περιπτώσεις: α) μέχρι και τη 12η εβδομάδα της εγκυμοσύνης σε περιπτώσεις που υπήρχε κίνδυνος για τη ψυχική υγεία της μητέρας και το γεγονός αυτό διαπιστωνόταν από ψυχίατρο εργαζόμενο σε Νοσηλευτικό Ίδρυμα Δημοσίου Δικαίου και β) μέχρι και την 20η εβδομάδα της εγκυμοσύνης εφόσον διαπιστώνονταν με σύγχρονα μέσα προγνωστικού ελέγχου (προγεννητική διάγνωση) σοβαρές ανωμαλίες στο έμβρυο που έχουν ως αποτέλεσμα τη γέννηση παθολογικών νεογνών.

Σήμερα σύμφωνα με το αρ.304 παρ.1 ΠΚ, η τεχνητή διακοπή της εγκυμοσύνης τιμωρείται με κάθειρξη μέχρι 10 ετών όταν διενεργείται χωρίς τη συναίνεση της εγκύου. Στη παρ. 2 προβλέπεται ποινή φυλάκισης έως τρία χρόνια ή χρηματική ποινή για όποιον με τη συναίνεση της εγκύου ή των προσώπων που έχουν τη γονική μέριμνα ή επιμέλειά της αν αυτή είναι ανίκανη να συναινέσει, διακόπτει την εγκυμοσύνη της και ποινή φυλάκισης τουλάχιστον δύο χρόνια και χρηματική ποινή αν ενεργεί κατ’ επάγγελμα. Με την ίδια ποινή, μειωμένη κατά το μέτρο του άρθρου 83, τιμωρείται και όποιος προμηθεύει σε έγκυο τα μέσα για τη διακοπή της εγκυμοσύνης της, εφόσον έγινε τουλάχιστον απόπειρα αυτής ενώ σύμφωνα με την παρ.3 προβλέπεται φυλάκιση έως έξι μήνες ή χρηματική ποινή για την έγκυο που μετά την εικοστή τέταρτη εβδομάδα της κύησης διακόπτει την εγκυμοσύνη της ή επιτρέπει σε άλλον να την διακόψει. Ο άδικος χαρακτήρας της πράξης αίρεται στις περιπτώσεις της παρ. 4 του άρθρου 304 (όπως προβλέφθηκαν με το Ν. 1609/1986)[3][4][5] δηλαδή

Η άμβλωση στην Ελλάδα γίνεται αν συντρέχει μια από τις εξής περιπτώσεις: α) όταν η εγκυμοσύνη δεν έχει υπερβεί τις 12 εβδομάδες, β) όταν η εγκυμοσύνη είναι αποτέλεσμα βιασμού, αποπλάνησης ανήλικης, αιμομιξίας και κατάχρησης γυναίκας ανίκανης να αντισταθεί και δεν έχει υπερβεί τη 19η εβδομάδα, γ) σε περίπτωση που υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις παθολογικού νεογνού και η εγκυμοσύνη δεν έχει υπερβεί τη 24η εβδομάδα, δ) οποιαδήποτε στιγμή πριν από τη γέννηση σε περίπτωση αναπότρεπτου κινδύνου για τη ζωή της εγκύου ή κινδύνου σοβαρής και διαρκούς βλάβης της σωματικής και ψυχικής της υγείας. Αν η έγκυος είναι ανήλικη απαιτείται η συναίνεση ενός από τους γονείς ή του προσώπου που έχει την επιμέλεια της.

• Ποιο είναι το ποσοστό των αμβλώσεων στην Ελλάδα

Το 2007, το ποσοστό αμβλώσεων στην Ελλάδα έφτανε τις 7,2 αμβλώσεις ανά 1000 γυναίκες σε γυναίκες ηλικίας 15-44 ετών.

Έρευνα του 2019 έδειξε πως μία στις δέκα έφηβες ηλικίας 15-19 ετών είχε προβεί σε τουλάχιστον μια άμβλωση.

Η Ελλάδα βρίσκεται κάπου στην μέση των αμβλώσεων στην Ευρώπη, με χώρες της βόρειας Ευρώπης να έχουν τα υψηλότερα ποσοστά αμβλώσεων ενώ χώρες της δυτικής και νότιας Ευρώπης τα χαμηλότερα ποσοστά. Μια πανευρωπαϊκή τάση για μείωση του αριθμού των αμβλώσεων, σχετίζεται με την αυξημένη διαθεσιμότητα του χαπιού της επόμενης ημέρας.

• Ποια είναι η σημασία της απόφαση στις ΗΠΑ

Η άμβλωση στις ΗΠΑ δεν θα τεθεί αυτόματα εκτός νόμου παντού. Οι πολιτείες θα αποφασίσουν για το θέμα. Πολλές θα συνεχίσουν να επιτρέπουν τις αμβλώσεις, ενώ άλλες έχουν ήδη λάβει μέτρα για την εξυπηρέτηση γυναικών που ζουν σε γειτονικές πολιτείες και δεν θα έχουν πρόσβαση σε διακοπή κύησης.

Για την ώρα, η άμβλωση είναι νόμιμη σε όλη τη χώρα. Σύμφωνα με οργανώσεις υπέρ του δικαιώματος στην άμβλωση, 24 πολιτείες κυρίως στον Νότο και στις κεντρικές ΗΠΑ, αναμένεται να απαγορεύσουν τη διαδικασία. Οι πολιτείες της Αλαμπάμας, της Αριζόνας, του Αϊντάχο, του Αρκάνσας, της Τζόρτζια, του Κεντάκι, της Λουιζιάνας και πολλές άλλες αναμένεται να περιορίσουν δραστικά το δικαίωμα αυτό των γυναικών.

Δεκατρείς πολιτείες έχουν ήδη ψηφίσει λεγόμενους «νόμους-σκανδάλες», οι οποίοι θα απαγορεύσουν τις εκτρώσεις τη στιγμή που το Ανώτατο Δικαστήριο θα ανατρέψει την απόφαση Roe v. Wade.

Άλλες πολιτείες διαθέτουν ακόμη νομοθετήματα προ του 1973, τα οποία απαγορεύουν την άμβλωση και θα τεθούν πάλι σε ισχύ αμέσως μετά την απόφαση του δικαστηρίου. Η Οκλαχόμα, από τη μεριά της, δεν περίμενε την ανατροπή της απόφασης, έχοντας ήδη ψηφίσει την απαγόρευση της άμβλωσης τον Ιανουάριο, παρά το δεδικασμένο του Roe.

• Η ποινικοποίηση της άμβλωσης θα σταματήσει τις αμβλώσεις;

Η παρεμπόδιση των γυναικών και των κοριτσιών από την πρόσβαση στη διαδικασία της άμβλωσης δεν σημαίνει ότι σταματούν να τη χρειάζονται. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι προσπάθειες απαγόρευσης ή περιορισμού των αμβλώσεων δεν κάνουν τίποτα για τη μείωση του αριθμού των αμβλώσεων, αλλά αναγκάζουν τους ανθρώπους να αναζητούν μη ασφαλείς αμβλώσεις.

Οι μη ασφαλείς αμβλώσεις ορίζονται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (Π.Ο.Υ.) ως «διαδικασία τερματισμού μιας ακούσιας εγκυμοσύνης που διεξάγεται είτε από άτομα που δεν έχουν τις απαραίτητες δεξιότητες είτε σε περιβάλλον που δεν επιβεβαιώνει τα ελάχιστα ιατρικά πρότυπα ή και τα δύο.»

Εκτιμούν ότι 25 εκατομμύρια μη ασφαλείς αμβλώσεις λαμβάνουν χώρα κάθε χρόνο, η συντριπτική τους πλειοψηφία στις αναπτυσσόμενες χώρες.

• Πόσο επικίνδυνες είναι οι μη ασφαλείς αμβλώσεις;

Σε αντίθεση με μια νόμιμη άμβλωση που πραγματοποιείται από εκπαιδευμένο ιατρικό προσωπικό, οι μη ασφαλείς αμβλώσεις μπορούν να έχουν θανατηφόρες συνέπειες. Σε τέτοιο βαθμό, ώστε οι μη ασφαλείς αμβλώσεις να είναι η τρίτη κύρια αιτία θανάτων μητρικών θανάτων παγκοσμίως, και οδηγώντας σε επιπλέον πέντε εκατομμύρια αναπηρίες, που θα μπορούσαν να έχουν αποφευχθεί, σύμφωνα με τον ΠΟΥ.

• Τι συμβαίνει στην Ευρώπη και τι δείχνουν τα στοιχεία;

Σημαντική μείωση παρουσιάζουν οι αμβλώσεις στις περισσότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης σύμφωνα με τα στοιχεία που ανέλυσε το Euronews.

Το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γαλλία βρίσκονται όμως στην κορυφή των χωρών σε ότι αφορά τις αμβλώσεις. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, στη Γαλλία έγιναν 203.463 αμβλώσεις και 197.922 στο Ηνωμένο Βασίλειο για το έτος 2015.

Όσον αφορά το ποσοστό των αμβλώσεων μεταξύ γυναικών σε ηλικία τεκνοποίησης (βάσει των επιστημόνων είναι οι ηλικίες από 12 μέχρι 55 έτων), το Λουξεμβούργο είναι στην κορυφή με τις περισσότερες αμβλώσεις ακολουθεί η Ουγγαρία και το Ηνωμένο Βασίλειο.

Σύμφωνα με την Eurostat, οι γυναίκες που κάνουν αμβλώσεις είναι γενικά μεταξύ ηλικίας, 20 έως 24 ετών, με εξαίρεση την Ουγγαρία, όπου οι αμβλώσεις πραγματοποιούνται κυρίως σε ασθενείς ηλικίας 15 έως 19 ετών. Η Πολωνία αντιμετωπίζει αύξηση στις αμβλώσεις, παρά το γεγονός ότι διαθέτει ορισμένες από τις αυστηρότερες νομοθετικές ρυθμίσεις στην ΕΕ.

Περισσότερο από τα μισά από τα κράτη μέλη της ΕΕ έχουν όμως σταδιακή μείωση των αμβλώσεων. Στην Ανατολική Ευρώπη, η μείωση αυτή είναι πιο μεγάλη: η Σλοβακία και η Εσθονία είδαν των αριθμό των αμβλώσεων να μειώνεται περίπου κατά το ήμισυ μέσα στα τελευταία 10 χρόνια.

Μεταξύ των πιο συντηρητικών χωρών της ΕΕ, παρατηρείται επίσης αυτή η πτώση, όπως στην Πορτογαλία, όπου η άμβλωση αποποινικοποιήθηκε το 2007 και η Ισπανία όπου ο αριθμός αυτός μειώθηκε μετά από μια έκρηξη στα μέσα της δεκαετίας του 2000.

Στην Κύπρο το θέμα των εκτρώσεων έχει πάρει διαστάσεις κοινωνικού προβλήματος. Οι εκτρώσεις επιτρέπονται από τον νόμο κατόπιν συγκατάθεσης και καταβολής πιστοποιητικών δύο ιατρών.

• Υπάρχουν χώρες στην Ευρώπη που απαγορεύουν τις αμβλώσεις;

Ναι υπάρχουν, είναι η Μάλτα, η μόνη χώρα της ΕΕ με πλήρη απαγόρευση των αμβλώσεων και η Πολωνία που επέβαλε αμφιλεγόμενα σχεδόν πλήρη απαγόρευση το 2020.

Στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, οι γυναίκες επιτρέπεται νόμιμα να κάνουν έκτρωση κατόπιν αιτήματος, ενώ η Μάλτα είναι το μόνο κράτος της ΕΕ που απαγορεύει πλήρως τη διαδικασία. Στην Πολωνία, το Συνταγματικό Δικαστήριο αναίρεσε το δικαίωμα των γυναικών να διακόπτουν την εγκυμοσύνη το 2020, αποφασίζοντας ότι οι γυναίκες μπορούν να υποβάλλονται σε άμβλωση μόνο σε περιπτώσεις βιασμού, αιμομιξίας ή αν κινδυνεύει η ζωή τους.