Από τη σκιά της χρήσης και το σκοτάδι στο… αληθινό φως!

Ιστορίες πίσω από τις σκιές, ιστορίες που έρχονται στο φως έχοντας μείνει για χρόνια στο σκοτάδι. Τώρα όμως οι πρωταγωνίστριες τους δεν κρύβονται πίσω από τη σκιά τους, αλλά βγαίνουν μπροστά και μιλούν για τη ζωή τους κατά τη διάρκεια της χρήσης ουσιών, αλλά και τη ζωή μετά από αυτές.

Αποφυλακισμένες γυναίκες από το Κατάστημα Κράτησης Γυναικών Ελεώνα Θήβας που βρίσκονται στο στάδιο της απεξάρτησης και συμμετέχουν στο πρόγραμμα ΚΕΘΕΑ ΕΝ ΔΡΑΣΕΙ, δημιούργησαν μία μικρού μήκους ταινία, τις «Φωτεινές Σκιές» , στο πλαίσιο της εκδήλωσης ΚΕΘΕΑ RELOAD 4.0 που θα πραγματοποιηθεί στο Θέατρο Τέχνης, Κάρολος Κουν από τις 22/9- 26/9. Έχοντας στο μυαλό τους το Θέατρο Σκιών, οι συμμετέχουσες έφτιαξαν τις δικές τους καρικατούρες και σε μονολόγους αφηγούνται τη ζωή τους στη χρήση αλλά και μετά από αυτήν.

Η Λένα είναι 32 ετών και εδώ και 4 μήνες και 18 μέρες «είναι καθαρή». Για 1,5 χρόνο βρισκόταν στις φυλακές της Θήβας, ενώ εδώ και 2 μήνες έχει αποφυλακιστεί. «Όπως αυτές οι φιγούρες είναι στο σκοτάδι, έτσι ήταν και η ζωή μέσα στη χρήση. Σκοτάδι. Ήμουν κι εγώ σκιά του εαυτού μου. Όπως ζουν οι φιγούρες πίσω από το πανί, έτσι κι εγώ κρυβόμουν από τον κόσμο, όπως οι φιγούρες δεν βγαίνουν ποτέ μπροστά από το πανί, είναι πάντα από πίσω, έτσι ήμουν κι εγώ κρυβόμουν πάντα πίσω και μακριά από τον κόσμο», εξηγεί στο Αθηναϊκό- Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, περιγράφοντας τι συμβολίζει η φιγούρα που δημιούργησε.

Με τη βοήθεια μίας εθελόντριας οι γυναίκες που συμμετείχαν στη δράση εκπαιδεύτηκαν πάνω στην τεχνική που χρειάζεται για να κατασκευαστεί μια φιγούρα, στη συνέχεια τύπωσαν πάνω στο πλαστικό η καθεμία το δικό της χαρακτήρα και προσπάθησαν να συνδέσουν τη ζωή στη χρήση με το Θέατρο Σκιών.

«Δεν είναι όλες οι καρικατούρες ίδιες, η καθεμία αντιπροσώπευε και μία από εμάς, ήταν ξεχωριστή. Η δική μου φιγούρα είχε ένα πολύ μακρύ χέρι και ένα μεγάλο κεφάλι, που συμβόλιζε πώς ήμουν εγώ στη χρήση και στην παρανομία. Η καρικατούρα μου έλεγε: “Γεια σας είμαι η Λένα και δεν νοιάζομαι για μένα, δεν είναι το σώμα μου μικρό, το κεφάλι μου είναι μεγάλο από τη χρήση”», αναφέρει η Λένα στο ΑΠΕ-ΜΠΕ. Το μέγεθος του κεφαλιού συμβολίζει πώς ένιωθε το κεφάλι της κατά τη διάρκεια της χρήσης, ενώ το μακρύ χέρι που σχεδίασε συμβολίζει το χέρι της στην παρανομία. Ωστόσο αυτό έχει αλλάξει τους τελευταίους μήνες και το χέρι της το χρησιμοποιεί για να αγκαλιάζει τις διπλανές της, ενώ το κεφάλι της είναι γεμάτο από συναισθήματα, με όρεξη για ζωή και ελεύθερη από τις ουσίες.

Η διαδικασία να συμμετέχουν σε δημιουργικά προγράμματα οι πρώην χρήστες δεν είναι εύκολη κατά την έναρξή της. Η αμηχανία και η αντίδραση είναι αρκετά συνηθισμένες συμπεριφορές, σύμφωνα με την υπεύθυνη εκπαίδευσης ενηλίκων στο ΚΕΘΕΑ ΕΝ ΔΡΑΣΕΙ, Ειρήνη Τσαλέρα. «Στην αρχή συναντάμε μεγάλη αμηχανία και αντίδραση. Μετά όμως απογειώνονται τους αρέσει πολύ, βοηθάει στην ενίσχυση της αυτοπεποίθησης της αυτογνωσίας τους καθώς και να συνειδητοποιήσουν ποιοι είναι εκτός θεραπείας. Μέσω των θεραπευτικών διαδικασιών που ακολουθούν προσπαθούν να βρουν τους λόγους που οδηγήθηκαν στη χρήση», τονίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κ. Τσαλέρα.

Όπως υπογραμμίζει, στόχος ήταν μέσω αυτής της δράσης οι άνθρωποι να καταλάβουν ότι λειτουργούσαν ως σκιές ως άνθρωποι που δεν είχαν επιθυμίες και περιφέρονταν μέσα στη χρήση. «Μέσω της τέχνης είδαν τον εαυτό τους κατάματα και διαχειρίστηκαν μόνες τους την αλλαγή, δηλαδή είδαν πώς ήταν στη χρήση και πώς είναι τώρα. Αυτό αφού τελείωσε έγινε μία θεραπευτική ημέρα με βάση όλα τα συναισθήματα που ανακινήθηκαν από αυτή τη διαδικασία. Όσες αλήθειες και συναισθήματα κατατέθηκαν, τα διαχειρίστηκαν σε ομάδα , ώστε και για τις κοπέλες να ολοκληρωθεί αυτό το κομμάτι της προσωπικότητας και της συναισθηματικής τους ζωής», προσθέτει η κ. Τσαλέρα.

Προσπαθώντας να γράψει το μονόλογό της η Λένα αντιμετώπισε δυσκολίες. Δεν ήξερε πώς να μετατρέψει κάτι τόσο σκοτεινό, όπως είναι το διάστημα της χρήσης ουσιών σε κάτι χιουμοριστικό και αν μη τι άλλο πιο φωτεινό. «Το κομμάτι της χρήσης για μένα είναι μαύρο οπότε μου ήταν δύσκολο να το κάνω να φαίνεται χιουμοριστικό», αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.

Στην πορεία, ωστόσο, τα κατάφερε και συνειδητοποίησε ότι μπορεί να φτιάξει με τα χέρια της πράγματα που δεν είχε ξανακάνει ποτέ στη ζωή της. Κυρίως όμως έμαθε πράγματα για εκείνη που τόσα χρόνια δεν γνώριζε: «Μπορώ να κάνω κάτι παραπάνω με τα χέρια μου, να δημιουργήσω κάτι που δεν το ‘χω ξανακάνει ποτέ στη ζωή μου και να βγει και κάτι καλό. Μέσα από αυτό παίρνω ικανοποίηση, γεμίζω. Η δημιουργία είναι έκφραση. Πιστεύω κάθε μορφή τέχνης. Εκφράζεις συναισθήματα, περνάς μηνύματα που θες μέσα από την τέχνη. Είναι ένας τρόπος να τα δείχνεις. Από το μηδέν έφτασα σε ένα αποτέλεσμα κι αυτό μου δίνει ικανοποίηση, ότι ναι μπορώ να τα καταφέρω», λέει η Λένα στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.

Η Λένα θέλοντας να ξεφύγει από τα 16 χρόνια χρήσης θέτει νέους στόχους από δω και εμπρός ώστε να ολοκληρώσει όλα όσα άφησε στη μέση εξαιτίας της χρήσης. «Δεν έχω τελειώσει το Λύκειο και αυτή τη στιγμή κάνω την τελευταία τάξη του Λυκείου. Θα δώσω εξετάσεις. Θέλω να έχω δουλειά, δική μου δουλειά, δικό μου σπίτι, να είμαι ανεξάρτητη, να έχω φίλους και να ξαναφτιάξω τη σχέση με την οικογένειά μου», εξηγεί.

Τα προγράμματα του ΚΕΘΕΑ που έχουν ενταγμένα μέσα στην εκπαίδευση τη δημιουργική απασχόληση υλοποιούνται έτσι ώστε τα μέλη να ψυχαγωγούνται και να ανακαλύπτουν τις δεξιότητες και τις ικανότητές τους μέσω της τέχνης. Όπως τονίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κ. Τσαλέρα, «δεν κάνουμε θεραπεία μέσω της τέχνης. Προσπαθούμε να βοηθήσουμε τη θεραπεία τους, η οποία διαπραγματεύεται πολύ δύσκολα ζητήματα, ώστε τα μέλη να μπορούν να εκφραστούν καλύτερα και να νιώθουν ασφάλεια. Όταν ένας άνθρωπος έχει να διαχειριστεί ένα πολύ σοβαρό θέμα κακοποίησης για παράδειγμα, μέσω της τέχνης αυτό δεν μπορεί να το διαχειριστεί, μπορεί μόνο να το εκφράσει. Η τέχνη τον χαλαρώνει, τον ψυχαγωγεί και μέσω ενός άλλου τρόπου, πιο εύκολου και λιγότερου επώδυνου του δίνει τη δυνατότητα να αισθανθεί σημαντικός μέσα από κάτι που κάνει ο ίδιος. Η τέχνη χρησιμοποιείται για την ανάπτυξη των δεξιοτήτων, δεν χρησιμοποιείται για να θεραπεύσει και σε τέτοιους πληθυσμούς είναι επικίνδυνο, δύσκολο και χρειάζεται ιδιαίτερη εκπαίδευση».

Σύμφωνα με την κ. Τσαλέρα, όλα αυτά τα συναισθήματα που ανακινηθούν μέσω των προγραμμάτων δημιουργικής απασχόλησης, θα πρέπει μετά να μπουν σε μία τάξη με προτεραιότητες για να μπορέσει να καταλάβει ο χρήστης τι του έχει συμβεί και γιατί οδηγήθηκε στη χρήση. «Εμείς κάνουμε απεξάρτηση δεν θέλουμε απλώς να κάνουμε ψυχανάλυση . Ο άνθρωπος αυτός που βρίσκεται στο στάδιο της απεξάρτησης θέλει κατευθύνσεις δεν έχει μάθει ποτέ να εκφράζεται, άρα η τέχνη τον βοηθάει να εκφραστεί. Τονίζω ότι αυτό είναι πολύ σημαντικό, γιατί βοηθάει στο φιλοσοφικό υπόβαθρο πάνω στο οποίο εμείς χτίζουμε την απεξάρτηση», σημειώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κ. Τσαλέρα.

Για τον Αλέξανδρο Μαυρόγιαννη, σκηνοθέτη της ταινίας, το πιο ενδιαφέρον απ’ όλη αυτή τη διαδικασία είναι πως μπορεί πλέον οι θεατές να καταλάβουν ότι αυτές οι κοπέλες δεν είναι αυτή η ιδέα που υπάρχει γενικότερα στον περισσότερο κόσμο, “τα πεθαμένα άτομα” που δεν έχουν θέληση δεν έχουν γνώση, δεν έχουν προσωπικότητα, όπως εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ. «Υπάρχει μία ολοκληρωμένη προσωπικότητα. Δεν είναι κάτι πιο λίγο από έναν καθημερινό άνθρωπο που θα μπορούσαμε να συναντήσουμε και αυτό που διαφαίνεται στα κείμενά τους είναι ένας βαθύς τρόπος σκέψης», συμπληρώνει.

Φιγούρες στην κατοχή των ναρκωτικών, της απομόνωσης και της βίας, επιθυμούν να φύγουν από τη σκιά και να γίνουν πρωταγωνίστριες της ζωής τους χωρίς ναρκωτικά, χωρίς μοναξιά, με αξιοπρέπεια και αγάπη, ώστε να ζήσουν μια ζωή με διαφορετικά χρωματιστά όνειρα.

Η ταινία «Φωτεινές Σκιές» θα προβάλλεται από τις 22/9 έως τις 26/9, από τις 18.30 (στο φουαγιέ του θεάτρου Τέχνης Κάρολος Κουν στο Υπόγειο (Πεσμαζόγλου 5). Παράλληλα στο πλαίσιο του ΚΕΘΕΑ RELOAD 4.0, που πραγματοποιείται για τέταρτη συνεχόμενη χρονιά, μέλη και γονείς που υποστηρίζονται στα θεραπευτικά προγράμματα του ΚΕΘΕΑ, ανεβαίνουν στη σκηνή του Θεάτρου Τέχνης και παρουσιάζουν τις καλλιτεχνικές τους δημιουργίες, έχοντας στο πλευρό τους επιμορφωτές, θεραπευτές και εθελοντές. Η είσοδος είναι ελεύθερη.

Ιωάννα Καρδάρα/ΑΠΕ-ΜΠΕ