BOOKS 2019 | Τα 20 βιβλία που ξεχωρίσαμε από τη χρονιά που φεύγει
Με τυχαία σειρά, επιλέγουν οι: Ιωάννα Μ. Κωστοπούλου, Χρήστος Ωραιόπουλος.
Λέξεις: Ιωάννα Μ. Κωστοπούλου, Χρήστος Ωραιόπουλος
Χωράει το 2019 μέσα σε ένα βιβλίο; Πολυδιάστατο και γεμάτο εκπλήξεις το έτος που μας αποχαιρετά, είχε πλούσια εκδοτική δραστηριότητα και μας χάρισε πολλές βιβλιοφιλικές συγκινήσεις. Με τυχαία σειρά, η Ιωάννα Μ. Κωστοπούλου και ο Χρήστος Ωραιόπουλος δημιουργούν μαζί τη λίστα με τα 20 καλύτερα βιβλία της χρονιάς.
*Η λίστα της Ιωάννας Μ. Κωστοπούλου, από το #1 έως το #10:
#1 Ο Γαλατάς, Anna Burns, Μετάφραση: Μαρία Αγγελίδου, Εκδόσεις Gutenberg
Σε μια πόλη ανώνυμη, με κατοίκους χωρίς ονόματα. Σε μια κοινωνία που τη σκεπάζει η σκιά της βίας και η τρομοκρατία διαποτίζει κάθε θεατή και αθέατη πτυχή του δημόσιου βίου, ένα δεκαοχτάχρονο κορίτσι προσπαθεί να κρατήσει την προσωπική του ελευθερία. Εμφανίζεται, ωστόσο, ο «Γαλατάς». Ένας από τους ηγέτες ισχυρής παραστρατιωτικής οργάνωσης ο οποίος και γίνεται η σκιά της. Με ποιο σκοπό την πλησιάζει; Οι διαδόσεις θεριεύουν, ενώ οι προκαταλήψεις δοκιμάζουν τις αντοχές της κοινότητας. Το βραβευμένο με το Booker 2018 βιβλίο της Anna Burns, κυκλοφόρησε σε μετάφραση της Μαρίας Αγγελίδου από τις εκδόσεις Gutenberg το 2019.
#2 Η σκιά του ευνούχου, Jaume Cabre, Μετάφραση: Ευρυβιάδης Σοφός, Εκδόσεις Πόλις
Ο Μικέλ Ζενζάνα, τελευταίος απόγονος μιας άλλοτε ισχυρής μεγαλοαστικής οικογένειας της Καταλονίας, νιώθει πια γερασμένος, χωρίς δίψα για ζωή. Κατά τη διάρκεια ενός δείπνου με μια συνάδελφό του δημοσιογράφο σε ένα εστιατόριο που στεγάζεται στο παλιό πατρικό του σπίτι, αποφασίζει να μιλήσει για το παρελθόν του. Πρόκειται για ένα έργο μελαγχολικής, μάλλον, ομορφιάς. Χρονικό του τέλους του φρανκισμού, οικογενειακή σάγκα, στοχασμός για την τέχνη. Ένα ιστορικό και κοινωνικό μυθιστόρημα, γραμμένο με μοναδική δεξιοτεχνία. Το βιβλίο τιμήθηκε με τα βραβεία Lletra d’Or, Ciutat de Barcelona και Critica Serra d’Or και μεταφράστηκε σε δέκα γλώσσες. Στην Ελλάδα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πόλις.
#3 Λευκός, Bret Easton Ellis, Μετάφραση: Ιωάννα Χονδρού, Εκδόσεις ΟΞΥ
Η «συλλογή σκέψεων» του Bret Easton Ellis για τις παθογένειες της σύγχρονης κουλτούρας που μας κατακλύζει. Ξεκινώντας από την επικίνδυνη λατρεία των likes και φτάνοντας ως την ωμή καταγγελία της αυτολογοκρισίας, ο Εllis, αναλύει σε ένα «πολεμικό» σχεδόν δοκίμιο την άγνοια της ψηφιακής μας εποχής από τη μία και την περιώνυμη ελευθερία του λόγου από την άλλη. Ο «Λευκός» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Οξύ.
#4 Η ξηρασία, Jane Harper, Μετάφραση: Χίλντα Παπαδημητρίου, Εκδόσεις Μεταίχμιο
Σαρώνοντας τα βραβεία το 2017 και συναρπάζοντας αναγνωστικό κοινό και κριτικούς, η Jane Harper απέδειξε πως η μεστή γραφή μπορεί να σπάσει το φράγμα του χώρου και να δημιουργήσει νέα ρεύματα στην αστυνομική λογοτεχνία. «Η ξηρασία» είναι ένα πολυεπιπέδο και ολοκληρωμένο μυθιστόρημα που κατορθώνει να συνδυάσει με καθαρότητα την εξιχνίαση μιας υπόθεσης, τους κραδασμούς μιας ολόκληρης κοινωνίας, τις προκαταλήψεις αλλά και την επίδραση των παιδικών τραυμάτων στη διαμόρφωση της προσωπικότητας. Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.
#5 Σεροτονίνη, Μισέλ Ουελμπέκ, Μετάφραση: Γιώργος Καράμπελας, Εκδόσεις Βιβλιοπωλείον της Εστίας
Η Σεροτονίνη (από το όνομα μιας ευφορικής ορμόνης) διασχίζει μια Γαλλία που αναμασά τις παραδόσεις της, τυποποιεί τις πόλεις της και καταστρέφει τις εξοχές της φέρνοντας τους ανθρώπους στα όριά τους. Ο μεσήλικας πρωταγωνιστής, ένας γεωργικός μηχανικός, αφηγείται όλη τη ζωή του, τη φιλία του με έναν αριστοκράτη γεωργό, την αποτυχία των ιδανικών της νιότης τους, τη χαμένη του λίμπιντο, την ίσως παράλογη ελπίδα του να ξαναβρεί έναν χαμένο έρωτα. Το «προφητικό», για πολλούς, μυθιστόρημα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Βιβλιοπωλείον της Εστίας.
#6 Η λέξη είναι φόνος, Anthony Horowitz, Μετάφραση: Χριστιάννα Σακελλαροπούλου, Εκδόσεις Διόπτρα
Ένα ηλιόλουστο ανοιξιάτικο πρωινό, η Νταϊάνα Κάουπερ, πλούσια μητέρα διάσημου ηθοποιού, μπαίνει σε ένα γραφείο τελετών. Βρίσκεται εκεί για να οργανώσει μια κηδεία. Την δική της κηδεία. Έξι ώρες αργότερα θα βρεθεί νεκρή στο σπίτι της, στραγγαλισμένη με ένα κορδόνι κουρτίνας. Γνώριζε πως επρόκειτο να πεθάνει; Αναγνώρισε τον δολοφόνο της; Σχετίζονται τα δύο γεγονότα; Ο Anthony Horowitz καταθέτει ένα ευφυές μείγμα πραγματικότητας και μυθοπλασίας, ακολουθώντας τις κλασικές φόρμες της αστυνομικής λογοτεχνίας. Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα.
#7 Οικογενειακοί Δεσμοί, Κλαρίσε Λισπέκτορ, Μετάφραση: Μάριος Χατζηπροκοπίου, Εκδόσεις Αντίποδες
Στην πιο δημοφιλή συλλογή διηγημάτων της Clarice Lispector, οι ήρωες, πλάσματα που ζουν απλές καθημερινές ζωές, με αφορμή γεγονότα φαινομενικά ασήμαντα, βιώνουν μια στιγμή κρίσης, που το σημάδι της είναι η έντονη απόλαυση με την οποία κοιτούν ξαφνικά τα πράγματα, η χαρά και η οδύνη που αντλούν από αυτά. Οι «Οικογενειακοί δεσμοί» αναγνωρίστηκαν ως ένα βιβλίο – σταθμός στη λογοτεχνία της Βραζιλίας ήδη από την πρώτη έκδοσή τους στα πορτογαλικά, το 1960. Στα ελληνικά κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Αντίποδες σε μετάφραση του Μάριου Χατζηπροκοπίου.
#8 Αντάρτικο2 Δημήτρης Γκιούλος, Κωνσταντίνος Παπαπρίλης Πανάτσας, Ελευθεριακές εκδόσεις Κουρσάλ
Μια ποιητική συλλογή για τον ανεκπλήρωτο έρωτα και το παντοτινό θέλγητρο της εξέγερσης. Ένας ποιητικός διάλογος, ή στο σύνολο οκτώ, μεταξύ των συγγραφέων Δημήτρη Γκιούλου και Κωνσταντίνου Παπαπρίλη Πανάτσα. Μια κουβέντα με «όπλο» και μόνον τις λέξεις που προσπαθούν να αποκρυπτογραφήσουν ένα κάποιο παρόν. Το Αντάρτικο2 κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 2016 από τις Ελευθεριακές εκδόσεις Κουρσάλ. Τον Οκτώβριο του 2019 τυπώθηκε ξανά με ένα κεφάλαιο ακόμη.
#9 Ακτοσημεία [Amers], Saint-John Perse, Εκδόσεις Ίκαρος
Τo κορυφαίο έργο του νομπελίστα ποιητή Saint-John Perse κυκλοφορεί στα ελληνικά για πρώτη φορά ολοκληρωμένο από τις εκδόσεις Ίκαρος. Στην έκδοση περιλαμβάνεται και η συλλογή Πουλιά, μια σειρά δεκατριών ποιημάτων που είχαν αρχικά γραφτεί για να συνοδεύσουν έργα του ζωγράφου Georges Braque, αλλά και η ομιλία του ποιητή για την αποδοχή του βραβείου Νόμπελ Λογοτεχνίας. […]Όμως περισσότερο από τρόπος γνώσης, η ποίηση είναι πρωτίστως τρόπος ζωής ― και μάλιστα ζωής εντελούς… Και έως το κοινωνικό πεδίο και την ανθρώπινη αμεσότητα, όταν οι Αρτοφόροι της αρχαίας πομπής δίνουν τη θέση τους στις Λαμπαδηφόρους, η ποιητική φαντασία είναι εκείνη που πυροδοτεί και πάλι το υψηλό πάθος των λαών σε αναζήτηση διαύγειας[…]. Απόσπασμα από την ομιλία αποδοχής του βραβείου Νόμπελ, τον Δεκέμβριο του 1960.
#10 Για τη Γραφή, Τσαρλς Μπουκόφσκι, Μετάφραση: Γιώργος Λαμπράκος, Εκδόσεις Πατάκη
«Δεν υπάρχει τίποτα πιο μαγικό και όμορφο από τις αράδες που σχηματίζονται πάνω στο χαρτί. Μόνο αυτό υπάρχει. Μόνο αυτό υπήρχε πάντα». Eπιστολές που ο Τσαρλς Μπουκόφσκι γράφει από τη νεαρή του ηλικία το 1945, έως και το 1993, έναν χρόνο πριν από τον θάνατό του, απευθυνόμενος σε εκδότες, επιμελητές, φίλους και συναδέλφους του συγγραφείς. Ασυμβίβαστος απέναντι στους παραλογισμούς της ζωής και της τέχνης, μιλά με ανελέητη ειλικρίνεια για τον μόχθο της γραφής. Το βιβλίο κυκλοφόρησε τον Μάρτιο του 2019 από τις εκδόσεις Πατάκη.
*Η λίστα του Χρήστου Ωραιόπουλου, από το #11 έως το #20:
#11 Το παιδί, Γιάννης Παλαβός – Εκδόσεις Νεφέλη
Τα διηγήματα του Παλαβού συνθέτουν ένα πορτραίτο της βιογραφίας της βορειοδυτικής ελληνικής επαρχίας, προσαρμοσμένο στη γλώσσα και τα μάτια ενός ανθρώπου της πόλης. Τα περισσότερα είναι τόσο εκστατικά και παραστατικά γραμμένα που με τοποθετούσαν καθώς τα διάβαζα μέσα στα γεγονότα. Το παιδί είναι η ώθηση και το απαραίτητο ρούχο για μια εκδρομή στα εκεί βουνά και χωριά.
#12 Κλάματα, Γλυκερία Μπασδέκη – Δυο Δέκα Εκδοτική
Από την εξέλιξη, τη συνέχεια των κειμένων του μπλογκ της στη Lifo (The Crying Game) γεννήθηκαν τα Κλάματα κι εγώ τα έβαλα διαβάζοντάς τα. Κείμενα ακατάτακτα, ούτε ποιήματα, ούτε πεζά. Γραμμένα με λεπτή ευαισθησία και ευαίσθητη λεπτότητα εξυμνούν μικρές καθημερινές στιγμές, γλυκές σκέψεις για ανθρώπους που γίνονται ήρωες της ζωής μας. Ιδανικά διαβάζονται πρωί-πρωί, πριν ξυπνήσει ο άνθρωπος που κοιμάται -ακόμα λίγο- στο δωμάτιο για να τον σηκώσουμε εμείς. Φιλώντας τον.
#13 Περίγραμμα, Rachel Cusk, Μετάφραση: Αθηνά Δημητριάδου – Εκδόσεις Gutenberg
Η διάσημη σειρά ALDINA των εκδόσεων, είναι μια σειρά από αριστουργήματα. Το Περίγραμμα της Cusk αποτελεί το πρώτο βιβλίο μιας τριλογίας (Περίγραμμα-Μετάβαση-Κύδος) και έτσι κλέβω λίγο και μεγαλώνω τη λίστα μου. Η συγγραφέας αφηγείται τη ζωή μιας συγγραφέα, η οποία ταξιδεύει στην Ελλάδα για να παραδώσει σεμινάρια δημιουργικής γραφής. Τα όρια, συνεπώς είναι ρευστά. Δεν ξέρεις πότε είναι λογοτεχνική μυθοπλασία και πότε πιστή στο πνεύμα -και όχι στο γράμμα- αυτοβιογραφία. Μέσα από την παρατήρηση της προσωπικότητας των μαθητών της και από τη συναναστροφή της με άλλα πρόσωπα στρέφει το βλέμμα της σε αυτήν, εντός της. Κάνει μια εσωτερική καταβύθιση, που καταλήγει σε υπαρξιακή ανάλυση γύρω από τη ζωή, τόσο της ηρωίδας, όσο μάλλον και της ίδιας της συγγραφέα.
#14 Σύντομη Ιστορίας της Μέθης, Mark Forsyth, Μετάφραση: Καρίνα Λάμψα – Εκδόσεις Ποταμός
Χωροχρονική εξερεύνηση του πανανθρώπινου αλκοόλ. Το πιόμα, αν γίνεται σωστά, απαιτεί και παράγει συνειδητότητα. Η ιστορία, η εξέλιξη, οι διαφορές στην αλκοολική κουλτούρα από πολιτισμό σε πολιτισμό, από χώρα σε χώρα, από καιρό σε καιρό συνέθεσαν το φαινόμενο της μέθης μέχρι σήμερα. Η γνώση και η ανάγνωση του βιβλίου σε μυεί στη διαδικασία του πιόματος.
#15 Λεωφόρος ΝΑΤΟ, Νικήτας Σινιόσογλου – Εκδόσεις Κίχλη
Ιδανική ακροβασία σε λόγο δοκιμιακό και λογοτεχνικές αποτυπώσεις. Ο Νικήτας Σινιοσόγλου συστήνει μια πρωτοφανή διαύγεια στη μεταφορά σκέψεων στο χαρτί. Σκέψεων που προέρχονται από ένα φλανάρισμα (εκ του γαλλικού flâneur)σε δρόμους, όχι τόσο γνωστούς πλέον, ενίοτε και επικίνδυνους. Δοκιμή περιπλάνησης όπως φανερώνει και ο υπότιτλος ωφέλιμη για να αναστοχαστούμε και να στοχαζόμαστε εμείς που περπατάμε άσκοπα και ωφέλιμα. Ψυχογεωγραφία, όπως γράφει και ο Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης.
#16 Απ’ το αλέτρι στο Smartphone, Κωνσταντίνος Πουλής – Εκδόσεις Μελάνι
Αυτό το βιβλίο το αγαπώ πολύ. Αν και η αρχική σύλληψη του Πουλή προήλθε από τις έντονες αλλαγές που γνώρισε η ανθρωπότητα τον 20ο αιώνα, το να εντάξει και να αναζητήσει αυτές τις αλλαγές στην Ελλάδα στο πλαίσιο συζητήσεων με τον πατέρα του καθιστά το βιβλίο αυτό ένα συγκινητικό καλειδοσκόπιο στα τότε χρόνια. Όσοι μεγαλώσαμε μέσα σε διηγήσεις για τα χρόνια που δεν υπήρχαν πιρούνια, που το φαγητό και το ντύσιμο ήταν αλλιώτικα, διαβάζουμε το βιβλίο και σπεύδουμε σε ανθρώπους που τα μαλλιά τους έχουν ασπρίσει πλέον και τους ρωτάμε πώς ήταν το τάδε, πώς άνοιξαν πρώτη φορά την τηλεόραση και τελικά αν νοσταλγούν κάτι.
#17 Με υπογραφή Χέμινγουεϊ 1941-1956, Μετάφραση: Ηλίας Μαγκλίνης – Εκδόσεις Καστανιώτη
Ο Χέμινγουεϊ είναι άγιος, αν όχι όλων, σίγουρα δικός μου. Λογοτεχνική διάνοια, σχολείο και μεγαλείο ολόκληρο. Πέρα από τη συγγραφική του ιδιότητα, ο Χέμινγουεϊ έφερε και την ιδιότητα του πολεμικού ανταποκριτή, κάτι που του προσέφερε το σπαρταριστό λογοτεχνικό υλικό για να γράψει μερικά αριστουργήματά του, όπως τον Αποχαιρετισμό στα όπλα. Για τους πιστούς αναγνώστες, η έκδοση όλων των ανταποκρίσεών του με το τελευταίο αυτό βιβλίο, μας άνοιξε το δρόμο για άλλα ύδατα του συγγραφέα. Από την εμπειρία με πτήση σε βομβαρδιστικό, μέχρι τις περιγραφές έλλειψης τροφής. Πέρα από ενδιαφέρον για το συγγραφέα ως δημοσιογράφο, οι ανταποκρίσεις αυτές έχουν έντονο ιστορικό ενδιαφέρον, αλλά συστήνουν από πιο κοντά στρατιωτικούς εξοπλισμούς και ιδιωματισμούς.
#18 Μικροί δρόμοι της Αθήνας, Νίκος Βατόπουλος – Εκδόσεις Μεταίχμιο
Η οξυμένη ματιά και τα αστικά μάτια του Νίκου Βατόπουλου αναβαθμίζουν διαρκώς το αισθητικό κλείστρο της θέασης δρόμων, κτιρίων ακόμη και δέντρων. Αγαπώ και την Αθήνα και τη γραφή του Βατόπουλου που βρίσκονται πλέον σε μια σχέση αλληλεπίδρασης. Ο αθηναιογράφος σε αυτό το βιβλίο φωτίζει τους μικρούς δρόμους της Αθήνας, οι οποίο μπορεί να μην είναι οι μεγάλες φλέβες ζωής της πόλης, αλλά είναι η μικρές αρτηρίες οξυγόνου της. Μικρές ζείδωρες πηγές από τις οποίες αναδύονται μυρωδιές τσιγαρισμένου κρεμμυδιού, ακούγονται γλώσσες διαφορετικές και ζουν οι άνθρωποι που συνθέτουν την πόλη.
#19 Έρως ο Γλυκόπικρος, Αν Κάρσον, Μετάφραση: Ανδρονίκη Μελετλίδου –Εκδόσεις ΔΩΜΑ
Ο έρωτας είναι το πιο συγκλονιστικό φαινόμενο, το σπουδαιότερο πράγμα που μπορεί να πετύχει ένας άνθρωπος για να ξεχάσει, για να νιώσει μακριά από το θάνατο. Ο έρωτας όμωε μπορεί και να πικράνει, να τσακίσει να ισοπεδώσει και το κάνει. Σκέφτομαι ότι ακριβώς αυτή η αντίφασή του είναι η εθιστική του ουσία, που σε βυθίζει εντός του. Η αντίφαση και στον τίτλο του βιβλίου ‘’γλυκόπικρος’’. Πλήρες και εύστοχο δοκίμιο για να καταλάβουμε το παράδοξό του, ότι δεν υποφέραμε μόνο εμείς από έρωτα, αλλά ανέκαθεν γλύκαινε και πίκραινε.
#20 Ντελίριο, Μάνθος Γιουρτζόγλου – Εκδόσεις ΑΠΟΠΕΙΡΑ
Βρώμικος σκληρός ρεαλισμός (dirty realism) υπό τις τζαζ μελωδίες που επιλέγει ο Γιουρτζόγλου και ταιριάζουν γάντι στα διηγήματα, ή καλύτερα στις ιστορίες αγάπης. Ιδανικά διαβάζεται καλοκαίρι είτε σε νησί, είτε στο πλοίο για ένα νησί με ακουστικά στα αυτιά. Συμβουλή είναι να ακούτε και το τραγούδι που παίζει και στην ιστορία να μπείτε πλήρως στο σφυγμό της, να νιώσετε το ρυθμό μιας ελεύθερης πτώσης, ενός εκστατικού πάρτι τίγκα στα ναρκωτικά, μιας δολοφονίας.
